Genesis Sorunsalları

Eski ahite göre Tufandan sonra insan nesli dünya üzerinde Nuh oğulları Ham,Sam ve Yefet ile devam ederSami topluluğu olan İbranilerin soy ağacı , ilk doğan erkek geleneğince Sam dan devam ederYafet ve ham ile ilgili kısa anlatılardan sonra GENESİS , Sam?a döner

Genesis Soyağacı Yaşam Süresi İlk oğla Sahip Olma
______________ ____________ ________________
Sam???????600 yıl?????100
Arpakşad?????438 yıl?????35
Şelah???????433 yıl?????30
Eber???????464 yıl?????34
Peleg???????239 yıl?????30
Reu???????239 yıl?????32
Seruc??????230 yıl?????30
Nahor??????148 yıl?????29
Terah???????205 yıl?????70
Abrahim?????175 yıl?????100

İbranilerin yaratılışla başlayan insansoyu ,Adem ve Musa arasına yerleştirildikten sonra seçilmiş halk olmayı tescil ettirmelerini sağlayacak süreçte kilit isim Abram/İbrahim olacak-tırTarah?ın Ur?da yerleşik olduğunu anlatan ayetlerden sonra ailenin ilk göçü alır sırayı ; üç oğlundan biri daha urdayken ölen Terah diğer oğulları Abram?ı ve Haran?ın oğlu Lut?u yanına alarak Harran?a göç ederBaba Terah 205 yaşında burada ölürArdından tanrı , Nuh?tan bu ya- na ilk kez bir insanla iletişim kurar ve Abraham?a seslenir,Tekvin 12 : 1-4

1 RAB Avram'a, "Ülkeni, akrabalarını, baba evini bırak, sana göstereceğim ülkeye git" dedi,
2 "Seni büyük bir ulus yapacağım, Seni kutsayacak, sana ün kazandıracağım, Bereket kaynağı olacaksın
3 Seni kutsayanları kutsayacak, Seni lanetleyeni lanetleyeceğim Yeryüzündeki bütün halklar Senin aracılığınla kutsanacak"
4 Avram RAB'bin buyurduğu gibi yola çıktı Lut da onunla birlikte gitti Avram Harran'dan ayrıldığı zaman yetmiş beş yaşındaydı

Şaşırtıcı olarak Genesis?te Abram?ın kişiliği üzerine bunun öncesinde tek satır bilgi bulun mazDolayısıyla tanrının ?büyük millet yapmak ? üzere Ur dan Harana gelen Terah?ın oğlunu niye seçtiğini anlayamayızFakat anlaşılmaz olan bu olay kronolojideki garipliklerden ortaya çıkarGenesiste Abram ,Terah 70 yaşındayken olduğu görülürHemen ardındanda Harranday ken Terah?ın 205 yaşında öldüğüdürDemekki Abram Babası öldüğünde 135 yaşında olmalı- dırOysa 12 bölümden yukarıdaki 4 ayet , tanrının Abramla konuşmasını ve Abramın Kenan a doğru yola çıkmasını 75 yaşında gerçekleştiğini söyler

Abramın babası ölmeden 60 yıl önce haranı terk ettiği düşünülebilir ,ama bu Genesis?e uy- mazSıralama bozulurÇünkü Terah?ın yanına Abram, gelini Sara ve torunu Lut?u alarak Ur dan Harana geçmesi nihai bir göç değil , bir tür mola?dırGenesis bu yolculuğun Kenan?a ya-pıldığını söylemektedirO halde olayların en mantıklı sıralaması bu fikrin Terah?ın kafasında olduğu ve söyleyemeden öldüğüdürKarısı ve yeğeni ile haranda yaşamaya devam eden Ab-ram , tanrı kendisiyle konuşana kadar bu fikri bilmezTanrı onunla konuşur ve Kenan?a gitme si için görevlendirirBu durumda 135 yaşında olması gereken Abram birden 75 yaşına düşürü lürBu Genesis yazarlarının dikkatsizliğinden kaynaklanır

Diğer taraftan yolculuğun rotası da biraz kafa karıştırırUr kentinden Kenan? a gitmek iste- yen biri niçin doğrudan doğruya btıya yönelmeyip önce kuzeye harana gider? Genesiste bu konuyla ilgili bilgi bulunmaması ,sözü edilen UR şehrinin Sümer kenti UR olmayıp , yakınlar daki başka UR isimli şehir olabileceğini akla getirirSümerolog Çıg ; Abramın yola çıktığı kentin Sümerlilerin UR?u olduğundan oldukça şüphelidir

? Tevrat?ın İÖ 3 yy da yunanca çevrilen metninde bu şehrin adı yokBir çok araştırmacı, bu UR şehrinin sonradan eklendiğini söylüyorlarİbranice olan metinde Ur kasdim olarak yazılı ? yorMari?de bulunan çivi yazısı belgelere göre Ur-Kasdim olarak gösterilen yerin, Güney Me- zapotamya ?da değil ,kuzeyde Harran civarında bulunan bir yer olması gerek deniyorBu güne kadar böyle bir yer kanıtlanamadıfakat bu yolda çeşitli tarihsel veriler var? MÇığ/İbrahim peygamber

İskenderin bölgeyi fethinden önce adı kesin olarak bilinmemekle birlikte harran?a oldukça yakın Urfanın Genesiste söz edilen UR olma olasılığı yüksektirKent İÖ 2100 dolaylarında Huriler tarafından kurulmuş sonra Asurluların eline geçmiştirBenzeri nitelik taşıyan ve sami dilindeki anlamı yol (harranu) olan haranda olduğu gibi Urfa?dada Ay tanrısı Sin kültürünün yoğun izleri görülürHatta bu Sin kültürü İbranilerin ilk dönemlerinde yaşam biçimlerinde et- kili olmuşturDiğer taraftan İslam dünyasında Urfanın peygamberler şehri olarak anılması ve ibrahim ile ilgili efsaneler , Terah ve İbrahimin Sümer UR ?undansa Harran yakınlarındaki Urfadan yola çıkmaları oldukça mantıklı olup izlenen rota ile ilgili soru işaretlerini ortadan kaldırır

Genesis?e göre Abram , Kenan ülkesinde ilkin Şekem adlı kente gelip yerleşirBurda kaldı ğı süre içerisinde tanrı onunla ikinci kez iletişim kurar ve gördüğü bütün toprakları onun soyundan gelenlere vereceğini söylerBir süre sonra ülkede kıtlık başlayınca Abram yanındaki lerle birlikte yiyecek bulmak için Mısır?a giderMısırda karısı Sara?yı kardeşi olarak tanıtırBu garip tavrın nedeni Sara?nın büyüleyici güzelliğidirKarısı olduğu bilinirse ona sahip olmak için öldürülme tehlikesi vardırBasit bir hesaba göre Mısır?a girerken 80 li yaşlarını geride bırakan sara?nın cinayet işlenebilecek kadar güzel olması ilginçtir tabiHiakyenin ilerleyen bölü münde firavun sara?yı beğenir ve haremine almak ister(Firavun ismi belirtilmez tabi)Bir süre sonra başına felaketler gelen firavun bunu sara?ya bağlar ve onu geri verirVe kendisine söyle nen yalandan yakınır

18 Firavun Avram'ı çağırtarak, "Nedir bana bu yaptığın?" dedi, "Neden Saray'ın karın olduğunu söylemedin? Tekvin 12

19 Niçin 'Saray kızkardeşimdir' diyerek onunla evlenmeme izin verdin? Al karını, git!" Tekvin 12

İlginç olan şudur ; tanrı yalan söyleyen Avramı değilde firavunu cezalandırırTam Gene- sis yazarlarına göre adalettir buÜstelik Avram karısını alıp gitmekle kalmaz firavun ona he- diyelerde verirBu olayın aynısı daha sonra kenan?da yaşanır , bu kez Gerar Kralı Abi melek ?in ülkesini ziyeret eden Avram, karısını yine kardeşi olarak tanıtır ,Kral saranın güzelliği kar şısında eşi olmasını ister ; Sara 90 yaşlarında kadındırFiravunun yaşadıkları bu sefer Karalın başına gelir ve bir gece rüyasına tanrı girer ve Sarayı bırakmasını söylerTanrıdan korkan kral saranın yanında Avrama , koyunlar,sığırlar ve kölelerde verirAbimelek , Avrama niye karın değilde kardeşin olarak tanıttığını sorar , Avramın cevabı ilginçtir, Tekvin 20:11/12

11 İbrahim, "Çünkü burada hiç Tanrı korkusu yok" diye yanıtladı, "Karım yüzünden beni öldürebilirler diye düşündüm

12 Üstelik, Sara gerçekten kızkardeşimdir Babamız bir, annemiz ayrıdır Onunla evlendim

Bu sözler kabile geleneğinde bir iç evlilikten öte doğrudan doğruya ensest bir ilişkidirVe kökeni mezapotamya ve mısır?a kadar giderSümerde ENKİ , tanrı AN ?ın ilk doğan çocuğu- dur, ama hükümdarlık yetkisi ENLİL e devretmek zorunda bırakılırÇünkü ENKİ cariyeden ENLİL ise AN ın yarım kızkardeşi ile yaptığı evlilikten doğmuşturBenzer şekilde mısırda Osiris kız kardeşi İsis ile , Seth de diğer kız kardeşi Nephtys ile evlenirGenesis yazarları hem mitolojiden aldıkları hemde mısırdan aldıklarını kitaba aktarmışlardırAvram böylece gerçek soylu kanını İshak? a aktarabilecektir

Avram için anlatılan bu hikaye mezapotamya ve Yakındoğu mitleri arasında yoğu izler taşır MCığ ın kitabında avramın mısır ve gerar?da yaşadıklarına dair hikayeyi Ugarit efsanesinde verir
Cığ aynı zamanda bu ugarit efsanesi ile Avramın?ın mısırda yaşadıklarının ?İnananın Ölüler Diyarına İnişi ? olarak mitindende esintiler içerdiğini söyler

Buraya kadar Avramla ilişkin koronolojik tarih verilmezEldeki tek referans Urfa ve har ran ın birer asur ticaret kolonisi olması ki bu kanıt olmamakla birlikte Avram İÖ 2000 yılı dolaylarına yerleşebileceğini öngörür

Oysa genesisteki akış onun tufan sonrası onuncu, yaradılıştan itibaren yirminci kuşak ol- duğunu göstermektedir ki bu durumda söz konusu tarihi çok çok daha geriye, en azından İÖ 2300 lere çekmek gerekir

Mısır dönüşü yaşananlar kutsal kitap arkeologlarını biraz umutlandırırBurada Kenan böl- gesinde irili ufaklı krallıkların birbiriyle savaş yaptıkları söz edilmektedir ve Abram?da bir bi- çimde olayların içindedirKutsal kitap arkeologları Abramın varlığını ilk kez ispatlayabilecek leri bilgi olarak bu olaya sarılırlar ; Tekvin

1 Bu arada Şinar Kralı Amrafel, Ellasar Kralı Aryok, Elam Kralı Kedorlaomer ve Goyim Kralı Tidal

2 Sodom Kralı Bera'ya, Gomora Kralı Birşa'ya, Adma Kralı Şinav'a, Sevoyim Kralı Şemever'e ve Bala -Soar- Kralı'na karşı savaş açtı

İki ayrı müttefik grubu halinde gerçekleşen bu savaş sırasıyla sodom ve gomorra?nın kralları kaçınca, diğer grup bölgeyi yağmalar ve oraya yerleşmiş olan Abram?ın yeğeni Lut u da kaçırırlarBu haberi alan Abram 318 uşağıyla birlikte bu adamlara saldırarak Lut?u ve mal larını kurtarırSaldırganlarıda uzaklara sürer

Bu hikayenin inandırıcılığı üzerinde tartışmaya gerek yokMısırdan çıktığında 90 yaşını aşan Abramın nasıl 318 adama sahip müthiş bir savaşcı olduğunu sorgulamıyoruzTanrının işi olmalı buÇünkü Abram?la ilgli mitlerin hepsi çeşitli yerlerden alınmış kolajdır

Tarihçiler, arkeologlar ve din adamları uzun süre Genesis 14 de adı geçen kralların ve yapıldığı söylenen savaşın izine rastlamadılarDerken 1897 yılında Theophilus Pinches British Museum?daki Spartoli koleksiyonunda bir dizi tableti deşifre ederken bölgede Genesis?te belir tilen savaşa rastladığını söylerBu metinlerde Elam kralı Kudur Laghamar?ın ,Eri-Aku ve Tud-Ghula adlı iki kralla oluşturduğu ittifaktan söz ederTabletteki isimler ibranice karşılıkla- rıyla ele alındığında ele alındığında Kederlaomer ?Kudur-Langhamar?a ,Arok ?Eri-Aku? ya Tidal de ?Tud-ghula? ya dönüşüyorlardı( Kimileri Tidal?in Hitit Kralı ITudhaliya olabileceği ni ileri sürdüler ,ancak iki nedenle bu iddia temelsizdi , birincisi eski ahitte Hititler bir millet olarak biliniyordu bu nedenle Goyim , yani diğer halklardan biri olarak söz edilmesi akla yat kın değildirİkincisi ve en önemlisi ITudhaliya , söz konusu olayların geçtiği varsayılan tarih ten yüzyıllar sonra İÖ1450 dolaylarında yaşamıştı)

Arkeoloji müzesinden Vincent Scheil ad lı bir araştırmacı din adamı , Hamurabi tarafından yazılan bir mektuba rastlarBu mektuplarda Kudur-Laghamar?ın adından söz edilmektedirArd arda gelen bulgularda Şinar kralı Amrafel in ünlü babil hükümdarı Hamurabi olduğu düşüncesi bir süre arkeoloji ve tarih çevrelerinde egemen olmuşturÇünkü o dönemlerde Hamurabinin İÖ 2050 dolaylarında yaşadığı düşünül mekteydi, bu bilgiler Abramı o tarihlere yerleşti,rmeye çalışan Judeocu görüş ile uyum içinde idiNe varki izleyen dönemde elde edilen bulgular Hamurabinin hükümdarlık yıllarının daha yakın tarihlere, İÖ 1750 lere çekilmesi sonucunu verecek kanıtların bulunması işleri değişti- rirHammurabi , Amraphel olsa bile, diğer krallarla aynı çağda yaşamamıştır

Yirminci yüzyıl ortalarında elde edilen bulgularla mesele biraz daha netleşirAslında hem Genesis? te hemde sparoli tabletlerinde rastlanan metinler ,içeriklerini daha eski başka bir me tinden almaktadır ve adı geçek krallar birbirlerinin çağdaşı değillerdir

Genesis yazarları bir takım bulgular üzerine tarih oluşturmaya çalışırken hata yapmışlar ? dırAdı geçen kralları aynı zamanda yaşadı gibi düşünüp hikayeyi bunun üzerine kurgulamış lardırAbramında içine karıştığı savaş ın bir kurgu olması ve devamında gelen Sodom ve Go morra?nın yok edilmesi hikayesinede gölge düşer

Genesis , Abram?ın tanrıyla sık sık haberleşmesinden ,yolculuklarından ve yaptığı işlerden bahsederBu yaptığı işlerin hiçbirisi kendisi hakkında kronoloji oluşturmaya yardımcı olmaz Karısı saranın kısır olması sebebiyle cariyesi hacerden ismaili dünyaya getirdiği ve 100 yaşındaykende mucizevi şekilde sara nın ona ishak?ı doğurduğunu öğrenirizArtık adı bir çok kavmin babası olan Abraham?a döner
Yine İbrahimi anlatan genesis metinlerinde tanrıyla yapılan anlaşma gereği kurallar ortaya çıkarGenesiste ilk oğul ilkesinin sebebi ; batı sami kabilelerinde İÖ 2000 başlarında ortaya çıkan oldukça yaygın olan bir gelenek olan ? insan kurban ? geleneğini ortadan kaldırmak ve bunu uygulayanlarla bağı koparmaktırKuzey suriyeden filistine kadar olan bölgelerde ilk doğan erkek çocuk tanrıya kurban verilir ve yakılırdıgenesis? e göre tanrı ibrahimden ilk oğlunu kurban etmesini ister, ibrahim ne kadar üzülsede emre uyacak tam kurban esnasında tanrı melekleriyle ortaya çıkacak ve ibrahimi denediğini söyleyecektirBu ilke daha sonra Exodus ta musa?ya söylenenlerle pekişecektir? Bütün ilk doğanlar bana aittir ? derYine ibrahimle ortaya çıkan başka bir ahit kuralı erkek çocukların sünnet ettirilmesidirBu gelenek yalnızca mısırda uygulanmış olup , mısırı bilen Samilerce kabile kültürüne ithal etmişlerdir

Bütün bu bilgiler ışığında İbranilerin babil sürgününe kadar geçen süreleri ; yaratılış ve mısırdan çıkışa bağlayacak soy ağacı kahramanları sanal olarak yaratılmışlardır

Efsanelerden oluşturulan bu kolaj kahramanlar iyi bir prototip çizselerde kitap yazarlarınca tarih ve coğrafik olaylardaki başarısızlıkları kahramanlara inandırıcılığı azaltır

Genesiste anlatıldığı biçimiyle bize sunulan İbrahim?in varlığını kabul etmek imkansızdırFakat önümüze koyulan bu hayali kişiliğin olmadığı anlamına gelmez ?

Alıntı