Teizm,Deizm,Panteizm,Agnostisizm,Ateizm

Varlığın sırrını açıklamak için insanlığa rüzgar veren; insanlıktan rüzgar alan görüşleri:

Teizm:
Ateizmin zıddıdır Türkçe karşılığı tanrıcılıktır, Tanrı düşüncesi üzerine kuruludur Evreni yaratan ve yöneten , vahiy yoluyla insanlara buyruklar veren bir Tanrının varlığını kabul eder Peygamberlere ve Kutsal kitaplara inanırlar Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yahudilere teist diyebiliriz Teistler, Tanrının varlığını, var olması ile açıklar Tanrı’nın her bakımdan kusursuz olduğunu ifade eder Var olan her şey mantıken onu yaratan bir varlığa muhtaçtır, evren zaman içinde meydana geldiğine göre onu meydana getiren varlık Tanrı’dır Ancak teistler kendi aralarında homojen değildirler Tanrı görüşü ve öte dünya hakkındaki yorumları arasında farklılık olabilir Teistlere göre Tanrı zamandan bağımsızdır ve başlangıç ile bitişi aynı anda görür

Deizm:
Deizm, evrenin bir yaratıcısı olduğunu kabul etmekle beraber, dinlerin ilahi olduğunu kabul etmez, dinlerin insan yapısı olduğunu savunur Deistlerin kitabı, peygamberi yoktur Sadece Tanrısı vardır ve Tanrı da bir din göndermez Öte dünya olsa bile dinlerin bahsettiği gibi değildir Bir cennet varsa bile Kutsal Kitaplarda anlatıldığı gibi değildir Deistlerin Tanrı tanımı kişiseldir, her deistin farklı bir görüşü olabildiği gibi Tanrı’nın ne türlü vasıflara sahip olduğunu pek sorgulamaz, tıpkı Müslümanların Allah’ın nasıl var olduğunu sorgulamadığı gibi

Panteizm:
Panteizm ya da Tümtanrıcılık (Doğatanrıcılık) Evrenin bütününü Tanrı olarak kabul eden felsefi görüştür Panteizm'de, her şey Tanrı’nın bir parçası olarak kabul edilir, Tanrı her şeydir ve her şey Tanrıdır Panteizme göre Tanrı'nın evrenden ayrı ve bağımsız bir varlığı yoktur Tanrı doğada, nesnelerde, insan dünyasında vardır Her şey Tanrı'dır
Tek Tanrı’lı Dinlerdeki Tanrı-Alem ayrılığı, Yaratan-Yaratılan diye bir ikilem, Panteizmde yoktur Doğayla Tanrı bir ve aynı şeydir Tanrı yaradan değil, varolandır ve evrenin tümüdür Evrende görülen şeylerden gayri bir Tanrı yoktur Tanrı, evrendeki bütün varlıkların toplamıdır Evrenin başlangıcı ve sonu yoktur Evrendeki mevcut canlı cansız her şeyin bütünlüğü Tanrı’dır Önsüz ve sonsuz olan Tanrı, hem makro kozmosta (evrende), hem de mikro kozmosta (insanda) bulunur
Panteizm, Arapça’da karşılığı “Vücudiyye” sözcüğüdür Tanrı anlayışı olarak “her şeyi Tanrı tanımak, varlığı, ancak ona vermek” olarak özetlenebilir Bunu, “sonsuzluk, sonsuz olan varlık; Tanrı, tabiat” olarak tarif edenler de olmuştur Bu, Vahdet-i Vücut, yani varlığın değil, Vahdet-i Mevcut, yani fiziki evrenin, tabiatın birliği inancına varır ve tabiatın Tanrı oluşuna, tabiattan başka bir varlık, bir Tanrı, bir gerçek bulunmayışına inanmaktır Panteizm'de Tanrı evrenin içindedir Evrene hakim, evrenin dışında bir tanrı inancı yoktur

Agnostisizm :
Tanrı'nın ne var olduğuna ne de yok olduğuna inanmak için yeterince kanıt olmadığını, dolayısıyla bu konuda bir karar verilemeyeceğini söyler Fakat agnostisizmin "deist agnostisizm" ve "ateist agnostisizm" olarak ikiye ayrılabileceğini söyleyen uzmanlar da vardır Bu uzmanlara göre, deist agnostikler Tanrı'ya inanmak için yeterince kanıt olmadığını kabul etmekle beraber yine de Tanrı'ya inanmayı tercih ederken, ateist agnostikler Tanrı'ya inanmamayı seçer Bu şekliyle ateist agnostisizm "zayıf" ateizm haline dönüşmektedir

Kökeni eski Yunan'daki Sofistlere kadar uzanan agnostisizm kelime olarak eski Yunanca'daki agnostos, yani "bilinemez olan" kelimesinden gelir Gerçekte, bir dinden ya da öğretiler bütününden ziyade bir konsepttir "Bilinmezcilik" olarak tanımlanması, aslında dinlerin öne sürdüğü Tanrı anlayışının gerçekliğinin bilinemezliği değildir Bu akım, insanın bilme yetisinin sınırlı olduğunu ve bu nedenle, görülebilenin ardındaki hakikati yakalayamayacağını savunur
Ateizm:
Ateizm, Tanrı inancının reddidir Tanrı fikrine dayalı "Teist" dünya görüşünü kabul etmemek demektir Yani "Tanrı'ya inanmamak", ya da "Tanrı inancının yokluğu" anlamına geldiği söylenebilir Ateizmin "negatif ateizm" ( ya da "zayıf ateizm") ve "pozitif ateizm" (ya da "güçlü ateizm") olarak iki çeşidi vardır Negatif ateizm, Tanrı'nın var olmasını prensip olarak mümkün görmekle beraber, var olduğuna dair hiçbir gerekçe bulunmadığı gerekçesiyle Tanrı'yı reddeder
Pozitif ateizm ise, Tanrı'nın var olmasını mümkün görmez Bunu, Tanrı kavramının geçerli bir şekilde tanımlanmadığı, içinde çelişkiler taşıdığı veya absürt olduğu, vs gibi gerekçelere dayanarak yapar
Yani negatif ateizmde bir iddia yoktur, sadece bir red vardır Pozitif ateizmde ise hem bir red, hem de bir karşıt iddia vardır Daha anlaşılır bir dille ifade edilirse, negatif ateist Tanrı kavramına "Var olabilir, fakat varolduğu kanıtlanmadığı sürece bu iddiayı kabul edemem"şeklinde yaklaşır Pozitif ateistin yaklaşımı ise, "Tanrı'nın var olması mümkün değildir" şeklindedir



Alıntıdır