Karabasan Nedir

Çocuklarda Karabasan

Karabasan gece yarısı uyku esnasında yaşanan bir gerilim sonucunda aniden uyanma gibi fiziksel sonuçlara neden olan bir durumdur Karabasan yaşayan bir çocuk çığlık atabilir, kaçmaya çalışabilir ve yerinden kalmak isteyebilir Hissedilen korku ve panik birkaç dakika sürebilir Bu durumlarda çocuğunuzu yatıştırmanız ve teskin etmeniz gerekmektedir Karabasan gören bir çocuk sabah uyandığında gece yaşadıklarını hatırlamaz Tıpkı uyurgezerlik gibi karabasan da çocuklar arasında sıklıkla görülür ve ergenlik çağında bile devam edebilir Çocuğunuz istediği halde yataktan kalkamaz, bir güç tarafından hareketlerinin engellendiğini hisseder, kıpırdayamaz ya da konuşamaz, bağırmaya çalıştığı halde sesi tüm çabalamalarına rağmen çıkmaz Bu süre zarfında çeşitli halüsinasyonlar görülebilir Karabasan genellikle 4-12 yaşları arasında görülmeye başlanır ve uykunun en derin olduğu anda hissedilir

Bazı çocuklar ayda 1-2 kere karabasan görür Bazı çocuklar ise bu durumu daha sık yaşar ve korkudan kendilerine ya da çevrelerine zarar verir Bu çocuklar yaptıkları şeylerin farkında bile değildir Ergenlik çağında yaşanan uyurgezerlik durumu karabasana eşlik edebilir Bazı çocuklar evin etrafında koşmaya başlayabilir, uzun bir süre konuşmak istemeyebilir Uyandıklarında kafaları karışmış ve ne yapacaklarını şaşırmış gibi görünen bu çocuklar, tekrar uykuya dalar Sabah uyandıklarında ise hiçbir şey hatırlamazlar
Karabasan genellikle sinir krizi olarak düşünülmektedir Bazı çocuklar gerilim filmi izledikten sonra ya da korkunç bir hikâye dinledikten sonra karabasan görür

Bazı çocuklar ise daha önceden yaşadıkları ve kökleşmiş hale gelen korkuları nedeniyle karabasan görür
Her iki durumda da anne ve babaların yapabileceği en önemli şey sakin olmak ve çocuğu rahatlatmaktır Çocuğunuzun yaşadığı gerilime ya da strese neden olan durumun kaynağına inin

Çocuğunuzun karabasan görme sıklığı artmışsa, mutlaka doğal sağlık uzmanınıza başvurun Doğal sağlık uzmanları çocuğunuzun ruhsal, duygusal ve fiziksel dünyasına girerek sorunlarını çözmeye çalışır Uyku bozuklukları başlığı altında sizlere tavsiye ettiğimiz tedaviler çocuğunuzu yatıştırıp sakinleştireceğinden, bu tedavileri özenle uygulamanız gerekmektedir Çocuğunuzla sohbet etmeye çalışın, endişelerini ve korkularını gidermek için elinizden geleni yapın Çocuğunuz, çevresinde oyuncak, televizyon ve arkadaş gibi dikkatini dağıtan dış etkenler olmadığında, sizinle daha rahat konuşur Bu nedenle çocuğunuzla baş başa konuşmaya çalışın Onu dikkatle dinleyin ve sorunlarına çözümler üretmeye çalışın Çocuğunuz yatmadan önce moralini bozacak herhangi bir davranıştan, hikâyeden, filmden ve oyundan kaçının

Çocuğunuz uyanmadan hemen önce karabasan görüyorsa, kendisini normal uyanma saatinden 15 dakika önce uyandırmanız tavsiye edilmektedir Bu şekilde çocuğunuzu rahatlatabilir ve tekrar uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz Çocuğunuzu karabasan gördüğü saatlerde uyandırarak rahatlatırsanız, yaşadığı olumsuzluğun tekrar etmesini önleyebilirsiniz Bu şekilde yaşadığı kısır döngüyü de kırarak karabasanı önlemiş olursunuz[11]

Karabasan ve Sleep Paralysis (Uyku Felci)

Sleep Paralysis, Türkler arasında "karabasan" olarak bilinen bir semptomdur It is a generalized absence of myogenic tonus, which occurs suddenly during sleep and spontaneously and completely recovers in minutes It can cause great fear, especially during its initial occurrence Hypnagogic hallucinations occurring at sleep onset are vivid perceptual experiences, either visual or auditory, like a dream The last two symptoms of the tetrad can be observed in isolated form in normal persons[TÜRKÇE'YE ÇEVRİLMELİ][12]
Paralysis occurring just before a person falls asleep[TÜRKÇE'YE ÇEVRİLMELİ][13]
Halk arasında “Karabasan” olarak bilinen uyku felci, uyandıktan hemen sonra veya, seyrek olarak, uykuya dalmadan hemen önce bedenin geçici olarak hareket edememesi (felç olması) ile karakterize edilen bir durumdur Uyku felci, kişinin bilincinin tamamen açık olmasına rağmen hareket edememesine sebep olur Ayrıca bu durum ile birlikte halüsinasyonlar olabilir Çoğu zaman, uyku felcine uğrayan kişi tarafından bunun bir rüya sebebiyle oluştuğuna inanır Bu yüzden, insanların hareket etmek istese de hareket edemediği rüya sayısı bu kadar fazladırUyku felcinin sebep olduğu halüsinasyonlar bazen durumun normal bir rüya olarak algılanmasına,bazen de oda içerisinde hayali şeyler görülmesine sebep olur[14]
Belirtiler

Uyku felcinin başlıca belirtisi uyanma öncesi veya uyuma öncesi görülen kısmi veya geçici iskelet kası felcidir Diğer bir deyişle, bir kişinin uykuya dalarken veya uyanırken hareket edememesi veya konuşamaması hissidir Uyku felci ile birlikte hipnopompik sanrılar olabilir Bu halüsinasyonlar işitsel, dokunsal ve/veya görsel olabilir Uyku felci kişi tekrar REM uykusuna dönmeden önce veya tamamen uyanmadan önce birkaç saniye veya birkaç dakika sürebilir Çok uç durumlarda, 4-5 saat sürdüğü de bilinmektedir[7]



Olası sebepleri

Uyku felci, rüya gören bir kişinin rüyasında yaptığı hareketleri aynen yapmasını engellemek için REM uykusu süresince oluşur Uyku felcinin fizyolojisi hakkında çok az şey bilinir Bununla birlikte, uyku felcinin beynin pons bölgesindeki motor nöronların post-sinaptik inhibisyonu ile bağlantılı olduğu önerilmektedir Özellikle, düşük seviye melatonin kasların uyarılmasını engelleyecek şekilde sinirlerdeki depolarizasyon akımı durdurabilir, ve rüyada yaşanan eylemin gerçekte yaşanmamasını sağlayabilir (mesela, rüyasında koştuğunu gören bir kişinin gerçekte koşmasını engellemek gibi)
Uyku, 5 evreden oluşur 4 NREM (non-rapid eye movement) ve 1 REM (rapid eye movement) evresi NREM evreleri uyku döngüsünün (Bu döngü de 90-120 dakika arası sürer) toplamda %75'ini oluştururken, REM evresi %25'ini oluşturur
REM evresinde rüyalarımızı görürüz ve bu evrede beyin, vücudu geçici olarak felç eder ve bundan dolayı rüya görürken bırakın hareket etmeyi, ufak homurtular haricinde ses bile çıkaramayız En azından olması gereken budur, aksi takdirde rüyamızda bir adamı kovalarken kendimizi bir duvara çarpıp kafamızı gözümüzü yararken, evden çıkıp sokakta pijamalarla (veya daha kötüsü, çıplak) koşarken veya oturduğumuz apartmanın yedinci katından düşerken bulabiliriz Tahmin edeceğiniz gibi, uyurgezerlik de bu felç fonksiyonunun çalışmamasına bağlı bir bozukluktur
Ayrıca, bu düzensizliği yaşayanlar ve narkolepsiden muzdarip olanlar arasında belirgin bir ilişki vardır Fakat, değişik çalışmalar çoğu insanın hayatlarında en az bir kez uyku felci yaşadığını göstermektedir
Bazıları, değişik faktörlerin uyku felci ve halüsinasyonların yaşanma olasılığını arttırdığını rapor etmişlerdir Bunlar:[*]Sırtüstü yatmak,[*]Düzensiz uyuma saatleri; şekerlemeler, çok veya az uyumak,[*]Fazla stres,[*]Ani çevre/yaşam tarzı değişiklikleri[*]Olaydan hemen önce görülen berrak rüya Ayrıca berrak rüya durumuna girebilmek için kullanılan bilinçli indüksiyon yaygın bir yöntemdir WILD olarak da bilinir[*]Yapay uyku yardımcıları ve antihistaminler[*]Uyku öncesi açlıkEn çok kabul göreni, stresli yaşamdır Varsayıma göre aşırı stresli veya bunalımdaki bir insan çok az uyur, çok fazla uyur; çok geç yatar, çok erken yatar; çok geç kalkar Bundan dolayı alt üst olan uyku döngüsü de, ortaya çıkan uyku bozukluklarının sonucunda hatalı bir şekilde işler ve uyku felci gerçekleşir
Yanlış yatma şekli de önemli bir faktördür Uyku felçlerinin çoğunlukla sırtüstü pozisyonda uyunurken yaşandığı saptanmıştır Bu konudaki bir başka görüş de, boynun yanlış bir biçimde duruşunun uyku felcine sebep olabileceğidir Yoğun stres zamanlarında ya da psikolojik sorunlar yaşayan kişilerde uyku felcinin daha sık görüldüğü belirtilmektedir Bazı sakinleştirici ilaçlar kullananlarda uyku felci görülme olasılığı, normale göre 5 kat daha fazladır Uyku felci yaşayanların yaklaşık üçte birinde, gün içinde panik atak olduğu belirlenmiştir Uyku felci, bir hastalık değildir Kişiye çok büyük bir ölüm korkusu yaşatsa da, hiçbir zararı yoktur Ancak insanı korkutan bu durumun yaşanmaması için alınabilecek bazı önlemler bulunuyor En önemlisi, düzenli ve yeterli uyumaktır Mümkün olduğunca stresten uzak durmak da çok önemlidir[7]

(alıntıdır)
(gizliilimlerorg)