Şaşılık Ve Tedavisi

Hazırlayan: Dr Ahmet Karakurt
Ankara Numune Hastanesi Göz Kliniği

Şaşılık nedir?
Şaşılık, gözlerin paralelliğinin bozulduğu ve farklı yönlere baktığı bir görsel kusurdur Bir göz düz bakarken diğeri içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir
Kayma daimi olabilir ya da ara ara ortaya çıkar Bazen kayan göz düz bakıp diğeri kayma yapabilir
Şaşılık, çocuklar arasında sık görülen bir durumdur Hayatın ileri dönemlerinde de meydana gelebilir
Kadın ve erkekler arasındaki dağılımı eşittir Aynı ailede geçiş özelliği gösterebilir Buna rağmen pekçok şaşılıklı kişide, şaşılığı olan akraba tespit edilemeyebilir

Gözler birlikte nasıl çalışır?
Normal görmede heriki göz aynı noktaya bakar Daha sonra beyin bu iki resmi birleştirerek üç-boyutlu bir görüntü oluşturur Bu üç boyutlu görüntü bize derinlik algısı kazandırır
Bir gözde kayma olursa beyne iki farklı resim gönderilir Küçük bir çocukta beyin, kayan gözden gelen görüntüyü ihmal eder ve sadece normal, iyi gören gözden gelen görüntüyü algılar Böylece çocuk derinlik algısını kaybetmiş olur Erişkin hastalarda şaşılık meydana geldiğinde genellikle çift görme ortaya çıkar Çünki beyin heriki gözden gelen görüntüleri görmeye alışmıştır ve kayan gözden gelen görüntüyü ihmal edemez
Göz tembelliği
Çocukluk esnasında heriki göz paralel ise iyi bir görme gelişmesi olur Beyin, iyi gören gözün görüntüsünü algılar, tembel gözün görüntüsünü ise ihmal eder Bu durum, şaşılıklı çocukların hemen hemen yarısında görülürGöz tembelliği tedavisi: Göz tembelliğinin tedavisi 8-10 yaşına kadar yapılmalıdır Daha sonra tedavisi mümkün olmaz Birkaç tedavi yöntemi vardır Bunlardan ilki iyi olan göz kapatılıp tembel gözdeki görme güçlendirilerek yapılan tedavidir Bir başka tedavi yöntemi özel kliniklerde CAM ismi verilen aletlerle seanslar halinde yapılan tedavidir Bu tedavi şeklinde çocuk bir aletin başına oturtularak dönen çizgiler üzerinden boyamalar yapması, şekil çizmesi ya da bulmaca çözmesi istenir En az 20 seanstan oluşur Üçüncü bir tedavi yöntemi ilaçlardır Sağlam göze atropin grubu ilaç damlatılarak diğer gözün çalıştırılması esasına dayanır
Tedavi geciktirilirse göz tembelliği kalıcı hale gelir Kural olarak, göz tembelliği ne kadar erken tedavi edilirse sonuç o kadar iyi olur Bunun için çocuklar, bebekliklerinde ve daha sonra senede en az bir defa olmak üzere göz muayenesinden geçirilmelidirler

Şaşılığın tam sebebi bilinmemektedir Her bir gözün dış kısmına yapışarak hareketlerini kontrol eden altı kas mevcuttur Herbir gözde iki kas, gözü sağa veya sola çeker Diğer dört kas ise belli açılarda gözü yukarı veya aşağı hareket ettirirlerGözlerin paralel kalıp belli bir hedefe odaklanabilmeleri için tüm kasların birlikte ve belli bir denge içinde çalışmaları gerekir Gözlerin birlikte hareket etmesi için de her iki gözdeki kasların uyumlu çalışması gerekir
Göz kaslarını beyin kontrol eder
· Serebral palsi (doğum esnasında oksijensiz kalıp bayılan çocuklar);
· Down sendromu;
· Hidrosefali;
· Beyin tümörleri gibi problemleri olan çocuklarda şaşılık daha sık görülür
Katarakt veya göz yaralanmaları da görmeyi bozup şaşılığa neden olabilir
Şaşılığın belirtileri
Şaşılığın temel belirtisi düz bakmayan bir gözdür Bazen çocuklar güneşte bir gözlerini kapatır veya gözlerinin ikisini birden kullanmak için başlarını eğerler
Şaşılık nasıl teşhis edilir?
Şaşılık tanısı göz muayenesi sonucu konurTüm çocukların dört yaşına girmeden önce görme muayenesine girmeleri önerilmektedir Ailede şaşılık veya göz tembelliği hikayesi varsa daha önce de görme test edilebilir
Bebeklerin gözleri genellikle çapraz gibi durur Küçük çocukların burun kökü geniş ve basık olur, ayrıca gözlerin burun kısmında bir cilt katlantısı bulunur Bunlar sanki gözlerde çaprazlaşma varmış gibi gösterir Çocuk büyürken bu yalancı şaşılık durumu kaybolur Gerçek şaşılığı olan bir çocuğun durumunda düzelme olmaz Göz hekimi, gerçek ve yalancı şaşılığı ayırt eder
Şaşılık nasıl tedavi edilir?
Şaşılık tedavisinde amaç:
· Görmeyi korumak;
· Gözleri paralelleştirmek;
· İki gözle görüşü yani derinliği sağlamaktır
Tam bir göz muayenesi sonrası göz doktoru uygun tedavi şeklini belirler
Bazı olgularda çocuğunuz için gözlük önerilebilir Verilen gözlükle kayma tamamen veya kısmen düzelebilir Bunun dışında gözleri paralelleştirmek ya da katarakt varsa gidermek için cerrahi gerekebilir Tembel gözü güçlendirmek için sıklıkla sağlıklı gözü kapamak gerekir
Sık görülen şaşılık tipleri
Içe kayma (ezotropya)
Bebeklerde en sık görülen şaşılık tipidir Içe kayması olan çocuklar iki gözü birlikte kullanamazlar Çoğu olguda erken dönemde cerrahi ile gözler paralelleştirilebilir
Içe kaymaya yönelik cerrahi esnasında bir veya iki gözdeki kasların gerilimi ayarlanır
Sıkı olan içteki kaslar yerinden ayrıştırılarak daha geriye alınır
Böylece gözlerin dışa bakışı sağlanır Bazen dışa baktıran kaslar kısaltılarak gerilimlerinin artırılması ve şaşılığın düzeltilmesi sağlanabilir
Cerrahinin mutlaka kayan göze yapılması gerekmez Diğer göze yapılan cerrahi de kaymayı düzeltebilir
Uyumsal içe kayma
Daha çok iki yaş veya üzerindeki hipermetrop (uzak görüşlü) çocuklarda görülür
Çocuk yakını görmek için gözlerini ayarlayabilir, fakat bu odaklama gayreti (uyum) gözlerin çaprazlaşmasına neden olur
Gözlükler odaklama gayretini azaltarak kaymayı giderirler Bazen yakın çalışma için bifokal camlar gerekebilir Gözleri paralelleştirmek için göz damlaları, merhemleri veya prizma denilen özel lensler kullanılabilir
Dışa kayma
Bir başka sık görülen kayma tipidir Çocuk, uzaktaki nesnelere bakarken meydana gelir
Dışa kayma, özellikle çocuk hayal kurarken, hasta veya yorgunken oluşabilir Parlak güneş ışığında çocuk bir gözünü kısabilir
Şaşılık cerrahisi nasıl yapılır?
Hiçbir göz cerrahisinde göz küresi yerinden asla çıkarılmaz Göz kaslarına ulaşmak için gözü örten beyaz zara küçük bir kesi yapılır
Gözün kayma şekline göre belli kaslar üzerinde girişim yapılır Cerrahi bir veya her iki göz üzerinde planlanabilir
Çocuklara şaşılık cerrahisi planlandığında genel anestezi gerekir Lokal anestezi ancak erişkinlerde kullanılabilir
İyileşme hızlı olur Hastalar, birkaç gün içinde normal aktivitelerine dönerler
Cerrahi sonrası gözlük veya prizma gerekebilir Bazı olgularda sonraki bir dönemde ikinci bir cerrahiye ihtiyaç olabilir
Sabit şaşılığı olan çocuklarda erken cerrahi daha iyi sonuç verir Bu nedenle cerrahi gerekiyorsa okul döneminden önce düşünülmelidir
Her cerrahide olduğu gibi göz kaslarının cerrahisi bazı riskleri beraberinde taşır Bunlar, enfeksiyon, kanama, aşırı skarlaşma ve görme kaybına neden olabilecek diğer nadir sorunlardır
Şaşılık cerrahisi gözlerin paralelleşmesi için genellikle etkin ve güvenilir bir tedavi şeklidir, fakat gözlüklerin veya göz tembelliği tedavisinin yerini alamaz Enjeksiyonlar
Bir kasın etkisini azaltmak için özel bir ilaç olan botulismus toksini enjekte edilebilir Böylece karşı kasın daha gergin çalışması sağlanır Beş-on hafta içinde ilacın etkisinin kaybolmasına rağmen bazı olgularda kalıcı tedavi sağlanır Bazı olgularda ise enjeksiyonun tekrarlanması gerekebilir ve cerrahi kadar etkili bir tedavi şekli değildir
KAYNAK: TR SAĞLIK NET