Gençler Ve Yaşlıların Bellek Kullanımı

Araştırmacılar, var olan kalıpların dışına çıkarak yaşın belleği nasıl etkilediğine dair farklı yaklaşımlar geliştirmeye çalışıyorlar

Yapılan bir çalışmada, bilim insanları gençlerin ve yaşlıların dikkat dağıtan ya da alakasız bilgileri nasıl kodladıklarını ve nasıl hatırladığını araştırdılar

Sonuçları Davranış Bilimleri Enstitüsü?nün (Association of Psychological Science) yayın organı olan Psychological Science dergisinde yayımlanan bu çalışma, yaş ve bellek arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir

?Dünyada çok fazla bilgi var; genelde hangisinin alakalı hangisinin alakasız olduğunu pek ayırt edemiyoruz? diyor Nigel Gopie, kendisi Fergus IM Craik ve Lynn Hasher ile birlikte bu makaleyi hazırlayanlardan birisi

Birçok davranış bilimci birbiri ile ilgili olan şeylere odaklandılar: öğrenirken neyi öğrenmeye çalışıyoruz Fakat dikkat etmediğimiz uyarıcılardan kaçamıyoruz ve sonuç olarak onlar da davranışlarımızı etkiliyor Farklı yaşlarda, faklı şekillerde?

Bu araştırma 125 katılımcı ile gerçekleştiriliyor Yaş ortalamaları 19 ve 69 olan iki grup var İki çeşit bellek üzerinde çalışılıyor Birincisi örtülü bellek, bu daha ziyade biz bilincinde olmadan davranışlarımızı etkileyen bellektir Örneğin, bir filmde bir yiyecek gördüğümüzde gidip bunu satın almamız gibi Diğeri ise açık bellek Örneğin, bir şeyler satın almadan önce evde koca bir alışveriş listesi yapmak bu bellekle alakalı bir şeydir

Başlangıçta katılımcılardan, ekranda görünen kelimelerin ve rastgele sıralanmış harflerin rengine göre butonlara basmaları isteniyor Buradaki esas mesele renkler, kelimelerin herhangi bir önemi yok

Daha sonra onlardan kelime parçalarını karşılaştırmaları isteniyor Bir teste, daha önceki aşamalardan bahsedilmiyor; bu sayede örtülü belleğin kullanılması sağlanıyor Diğer bir teste ise katılımcılara renklerle ilgili yaptıkları araştırmada kullanılan kelimelerin kullanılacağı söyleniyor Burada da devreye açık belleğin girmesi amaçlanıyor

Daha yaşlı insanlar, örtülü bellek ile ilgili testte açık bellek ile ilgili olan testten daha iyi performans gösterdiler ve örtülü bellekte gençlerden çok daha iyiydiler Gençlerde ise durum tam tersiydi Açık bellek ile ilgili testlerde hem yaşlılara göre hem de örtülü bellekle ilgili olan testlere göre çok daha iyiydiler

Gopie: ?Bize göre genç insanlar, kavramsal olarak daha çok ve daha ayrıntılı bir şekilde hatırlıyorlar? diyor ve gençlerin kelimeler ve fikirler arasında imgesel ve anlamsal bağlantıları hızlı bir şekilde kurabildiklerini ekliyor Diğer testteki kelimeleri hatırlayabilmek için ?bellekte bir tarama yapmaları gerekiyor? ve bu da açık belleği kullanarak gerçekleştiriliyor

?Yaşlı insanlar ise şeyleri ?algısal? bir şekilde kodluyorlar, daha duyusal bir şekilde? diye devam ediyor Yaşlı insanlar gereksiz bilgileri ayıklamıyorlar da Bütün bilgiler her yerde ?darmadağınık? bir şekilde duruyor, böyle olunca da bu bilgilere örtülü bir şekilde ulaşmak daha kolay oluyor Bir şeyi açık bir şekilde hatırlamaya çalıştıklarında ? örneğin birinin ismini ? genelde bocalıyorlar

Bu tarzda bir süreç yaşın ilerlemesi ile birlikte ortaya çıkan zihinsel ?kaynaklar?daki azalma ile ilgili olabilir Bunu test etmek için araştırmacılar genç olanların ulaşabilecekleri kaynakları sınırlıyorlar

Renklerle ilgili olan testi yaparken, katılımcılardan aynı zamanda çeşitli sayıları dinlemeleri ve dinledikleri iki basamaklı sayıların birler basamağındaki rakamı yüksek sesle söylemeleri isteniyor Böylelikle dikkatlerini aynı anda birçok şeye vermek zorunda bırakılıyorlar Sonuç olarak gençler bu testte tıpkı yaşlı olanlar gibi örtülü bellekte açık bellekten daha iyi performans sergiliyorlar

Bu çalışma yaşlı insanların öğrenimine yardımcı olabilecek çeşitli veriler sunabilir Fakat bu çalışma bizi bir sonuca daha götürüyor
?Bizler sürekli yeni şeyler öğreniyoruz, biz öğrendiğimizin farkında olmasak bile? diyor Gopie son olarak Dikkatleri dağıldığında gençler de yaşlılar gibi olabiliyorlar


alıntı