Polikistik Over (Pko)

Polikistik Over Sendromu ilk kez 1935 yılında Stein ve Leventhal tarafından adet düzensizliği, şişmanlık ve erkek tipi tüylenme olarak tanımlanmıştır Stein ve Leventhal adet düzensizliği olan kadınlardan birkaçına teşhis amacıyla yumurtalıklardan parçalar aldıktan sonra bu kadınların adet olduklarını görmüşlerdir Polikistik overli 7 kadının yumurtalıklarının P veya u ?ini çıkardıktan sonra bu kadınların adetlerinin düzeldiğini, ikisinin de gebe kaldığını görmüşlerdirPoli= Latincede çok sayıda
Kistik= Kist içeren
Over= Yumurtalık dokusu
Polikistik Over= Çok sayıda kist içeren yumurtalık dokusu anlamına gelmektedir
Polikistik Over Sendromu, Sclerokistik over sendromu, fonksiyonel yumurtalık hiperandrojenizm ve Stein-Leventhal sendromu gibi çeşitli isimler verilmiştirPolikistik over (PCO) ve Polikistik over sendromu (PCOS) farklı kavramlardırPCO (Polikistik over)da kadının ultrasonografik olarak yumurtalıklarda inci kolyesi gibi dizili 2-8 mm çapında 10-15 in üzerinde küçük yumurta keselerinin olmasıdırPCOS (Polikistik Over Sendromu)'da ise PCO (Polikistik over) ile birlikte adet düzensizliği, şişmanlık, tüylenme ve kısırlık gibi belirtileri de kapsayan hormonal bir bozuklukturPCOS belirtileri kadınlarda farklılık göstermektedir Doktora başvuran kadınlarda tüylenme, şişmanlık ve adet düzensizliği gibi belirtileri bulunurken sadece PCO bulunan kadınlarda vardır Tüylenme olmayan ve adetleri düzenli kadınlarda da PCO (Polikistik over) bulunabilmektedirPCOS?u olan kadınlarda testesteron (erkeklik hormonun) yüksekliği, insülin yüksekliği, prolaktin (süt hormonu) yüksekliği ve LH (luteinizan hormon) yüksekliği gibi hormonal bozukluklar görülmektedir Bu hormon bozuklukları uzun dönemde kadınların sağlığında olumsuz etkileri olmaktadırPCOS ?u olan kadının ailesinde de aynı risklere sahip olduğu ve bazı genlerin sorumlu olduğu sanılmaktadır Polikistik over sendromunun kadının hayatının hangi döneminde başladığı bilinmemektedir Bazı araştırmalar anne karnında bazı araştırmalarda ergenlik döneminde başladığı yolundadır

NASIL OLUŞUR?

Anne karnında kız bebeklerin yumurtalıklarında yaklaşık 6-7 milyon küçük yumurta kesecikleri oluşmakta ve doğuma yakın dönemde azalmaktadır Doğumda kız bebeğin yumurtalıklarında 2 milyon kadar yumurta keseciği bulunmaktadır İlk adet olan kız çocuğunda yumurta keseciklerinin sayısı yaklaşık 700 bine düşmektedir Polikistik over sendromunun (PCOS) kız bebeğin hangi döneminde başladığı ve hangi nedenlerin sebep olduğu konusu tam açıklık kazanmamıştır13-19 yaş arasındaki genç kızlarda yumurtlama oluşuncaya kadar yumurta oluşumunu tetikleyen GnRH (Gonodo tropin relazing hormon) salgısı yerleşinceye kadar düzenli adet döngüsü oluşmamaktadır PCOSoluşumunda hipotalamus ve hipofiz arasında sinyalleri bozulmasından dolayı LH hormonunun aşırı salgılanması ve FSH hormonunun daha az salınımına sebep olmasını tetikleyen sebepler aşırı ruhsal stres, epilepsi, kuvvetli bir diyet sonrası ani kilo kayıpları, prolaktin hormonu yüksekliği, tiroid hormonları salgı bozukluğu olabileceği düşünülmektedirHipotalamus-hipofiz aksı ile yumurtalık arasındaki mesajları taşıyan hormonlar (FSH (Folikül stimülan hormon), LH(Luteinize edici hormon) ve östrodiol) yumurtlamayı oluşturacak yumurta keseciği içinde oluşan aktiviteleri düzenleyen fizyolojik olaylar düzenli adet döngüsünü oluşturmaktadır Bu mekanizmanın herhangi bir aşamasındaki yavaşlama yada duraksama yumurta keseciği büyüyüp çatlaması gerekirken yumurtalıklarda çatlamadan milimetrik kistler halinde kalmasına sebep olmaktadır Bu olayların aylık olarak tekrarlaması halinde her iki yumurtalıklarda milimetrik kistlerin sayısı artmaktadır PCO'de yumurtalık kenarında inci tanesi gibi dizili 2-8 mm çapında 10-15?in üzerinde yumurta keseciği şeklinde görüntülenmektedir Yumurtalıklardaki bu görüntü birkaç mekanizma sonucu meydana geldiği düşünülmektedirPolikistik over sendromunun oluşum mekanizmasında ayrıca dokularda (çizgili kas,yağ dokusu) insülin direnci (insülin uyarımına normalden düşük yanıt) oluşmaktadır İnsülin direncinin neden oluştuğuna dair tam bir sebep gösterilememiştir Gıdalarla alınan glikoz pankreastan insülin salımına sebep olur ve insülin glikozu bağlayarak hücre içine girmesini ve hücrelerin kullanmadığı glikozu karaciğerde ve kaslarda depolanmasını sağlamaktadır PCOS olan kadınlarda dokular insüline olan duyarlılıklarını kaybetmekte ve insülinde bu dokulara etki etmek için salınımına devam etmektedir Kandaki insülin düzeyi yükselmektedirKandaki yüksek insülin seviyesi;1-Yumurtalıklardaki androjen (erkeklik hormonu) üretimini tetiklemekte2-Karaciğerde seks hormonu bağlayıcı hormonu üretimini azaltarak androjenlerin serbest kalmasını sağlayarak kandaki androjen (erkeklik hormonu) yükselmesine sebep olmaktadır Yükselen androjen yağ dokusunda estrona dönüşür ve kanda estrojen düzeyi yükselir Kanda yüksek estrojen normal adet döngüsünü başlatacak FSH hormonu baskılanması yeni adet döngüsünü başlatacak mekanizmayı başlatamaz FSH hormonu düşük kalırken LH hormonu yükselmektedir Kandaki yüksek LH ve buda yumurtalıklarda birçok küçük yumurta keseciği oluşmasına sebep olmaktadırPCOS?de kısır bir döngü vardır Bu kısır döngü sonrasında yumurtalıklarda küçük yumurta kesecikleri oluşmasına, adet düzensizliğine ve üreme çağındaki kadınlarda da gebe kalamama gibi sorunlara sebep olmaktadır

TEDAVİ

• Dolaşımdaki androjen (erkeklik hormonu) azaltmak
• Gebelik istemine yönelik tedavi
• Endometrium (rahim iç tabakası) korunması
• Normal kilonun korunmasını sağlamak
• İnsülin direnci sonrasında çıkabilecek hastalıkları önlemektirHer kadında çıkan belirtiler ve şiddeti farklılık göstermektedir ve tedavi yöntemleri belirlenmektedir

KİLO KONTROLÜ İÇİN TEDAVİLER

Vücut ağırlığının %5-7'si oranındaki bir azalma kadınların yaklaşık %75?inde hiperandrojenizm (erkeklik hormonu yüksekliği) belirtilerinde düzelme olduğu görülmektedir Polikistik over sendromu bulunan kadınlarda herhangi bir diyet rejimininin bir diğerine göre daha etkili olduğu yönünde kanıt bulunmamaktadır Kilo vermenin en etkili tedavisi diyet ve düzenli egzersizdirObezite?den kurtulmanın en iyi yolu dengeli beslenmektir Yağlı yiyeceklerden uzak durmalıyız Mümkün olduğu kadar beyaz et ve sebze tüketmeliyiz Kalorisi olmayan yiyecekler tercih etmeliyiz Vakit buldukça spor yapmalı ve gün içerisinde bol su tüketmeliyiz Unutmayınız ki, spor yapmak ve bol su tüketmek sadece aşırı kilolu olmamızı engellemez, aynı zamanda sağlıklı bir hayat sürmemizi sağlar Uzman diyetisyenlerin kontrolünde hazırlanmış diyetler uygulanmalıdır Kilo kaybetmek iyi güzelde bir daha geri almasak deriz ama hep aklımıza gelen başımıza gelirYapmış olduğumuz diyetlerle egzersiz yapmayı genelde ihmal ederizKilo kaybetmek sadece diyet yapmakla mümkün değildir Masa başında, asansör kullanarak arabamızı en yakın yere park ederek pekiştirdiğimiz tembellik ve bu huyumuzun bize kazandırdığı kiloyu yürüyüş yaparak, tenis oynayarak, yüzerek en azından evimizin temizliği kendimiz yaparak sarf edeceğimiz enerji ve doğru beslenme bizi sağlık ve görüntü yönünden mükemmele ulaştıracaktırAKNE VE HİRŞUTİZM TEDAVİLERİ

PCOS?ta akne ve hirsutizm tedavisinde amaç androjen üretimini azaltmak veya kandaki androjeni bağlayıcı proteinlere bağlanmasını sağlamaktır Böylece dokulardaki androjen etkisi azalacaktırTedavide östrojen ve progesteron kombinasyon tedavisi gebe kalmayı düşünmeyen kadınlara uygulanan ilk tedavidir Östrojen hipofizdeki luteinizan hormon salınımını baskılamakta bu da yumurtalıklardaki androjen üretimini azaltmaktadır Östrojen karaciğerde cinsel hormon bağlayıcı proteinin üretimini arttırarak kandaki testesteron seviyesini düşürmektedir Oral kontraseptifler akne ve hirşutizmde düzelme sağlamakla birlikte insülin direnci üzerine olumlu etki göstermemektedir Tedavi altta yatan nedene yönelik olur Tedavide kozmetik uygulamalar ve ilaç tedavisi aynı anda veya farklı zamanlarda gerekebilir Genellikle her iki yaklaşımdan da yararlanılmalıdır Kıl uzaklaştırıcı etkin uygulamalara rağmen henüz ideal bir tedavi metodu mevcut değildir Tıraş önerilmez Ağda yapılabilir En iyisi laser epilasyon yapılmasıdır Bu yöntemlerin ilaç tedavisi ile birlikte yapılması daha yararlı bir yaklaşımdırHirsütizm tedavisi sabır gerektirir Çünkü kıl folliküllerinin yaşam süresi 6 aydır Bu nedenle ilaç tedavileri ile etkinin görülebilmesi için en az 3-6 ay alınması gerekir Hirsutizm genellikle ilaç tedavisiyle 6-18 ay boyunca azalır ve daha sonra yeni bir durgunluk içine girer Tedavinin etkinliğini gösteren en önemli faktör hastanın kıl almak için ihtiyaç duyduğu sürenin kısalmasıdırİlaç olarak spironolakton, siproteron asetat, finasterid ve flutamid en sık kullanılanlardır Eflornithine krem olarak kullanılır ve mevcut kılları ortadan kaldırmaz, üst dudak ve çenedeki istenmeyen kılların büyümesini azaltır Polikistik over varsa metformin ilacı faydalı olabilir Gebelik düşünmeyen kadınlarda tüylenme tedavisinde oral kontraseptif kullanarak yumurtalıkların baskılanmasıyla androjen üretimi azaltılır tüylenme tedavisinde kullanılır Obezite tüylenmeyi artırmaktadır Tüylenmesi olan bayanlar kilolu ise mutlaka kilo vermelidirPOLİKİSTİK OVER SENDROMU VE METFORMİN

İnsülin direnci PCOS?nun gelişmesinde anahtar rol oynamaktadır ve tedavi şeklide insülin düşürücü ilaçlardır Yapılan araştırmalar sonrasında en etkili ajan metformindir Metformin ilk olarak Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmıştır Diyabet üzerindeki glisemik kontrol üzerine olumlu etkisi ve PCOS?da insülin direnci etkisi ortaya konulmuşturMetformin glukoz taşınmasını arttırarak yüksek insülin ve yüksek androjen olgularında kanda insülin seviyesini ve kanda androjen seviyesini düşürmektedir Metformin ilk kez 1957 yılında Tip 2 diyabet tedavisi için geliştirilmiştir Şeker hastalarında insülin düzeyini düşürürken hipoglisemiye yol açmamaktadır Glikojenilizi inhibe ederek yüksek karaciğerdeki glukoz üretimini azaltarak insülin seviyesini yükseltmez Metformin dokularda insülin sensivitesini arttırırYapılan çalışmalar, metformin tedavisinin vücut ağırlığındaki değişikliklerden bağımsız olarak yüksek kan şekeri ve yüksek erkeklik hormonunu azalttığı bildirilmiştir Polikistik Over Sendromu olan kadınların büyük çoğunluğunda adet düzensizliklerinin ve yumurtlama fonksiyonlarının düzeldiği gözlenmiştirMetformin kullanımı sonrasında PCOS?li kadınlarda kendiliğinden gebelik kayıplarını azatlığına yönelik çalışmalar vardır Metformin kullanan kadınlar gebelikte görülme oranı yüksek olan şeker hastalığınıda gelişme riskini azalttığı bilimsel çalışmalarla desteklenmiştirTedavide ana yönlendirici etmen hastanın gebelik isteğinin olup olmadığıdır

• Yaşam tarzının düzenlenmesiÖncelikle hareketsiz plan yaşam tarzınızı değiştirin Polikistik over sendromunda kilo kaybı mevcut şikayetlerin çoğunda tek başına gerileme sağlar Kilonuzun %10?unu vermeniz halinde adet düzeninde belirgin iyileşme göreceksiniz Kiloda hedef vücut kitle indeksinizi 27?nin altına indirmektir Bunun için stresten uzak, düzenli egzersiz yapmanız ve yüksek lif içeriği olan yağdan fakir diyetle beslenin
• Doğum kontrol haplarıAdetlerin düzenlenmesi için gebelik isteği yoksa doğum kontrol hapları kullanılabilir Doğum kontrol hapları hormonlarda iyileşme sağlar buna bağlı kıllanma, kilo ve ciltte yağlanma şikayetleri geriler Uzun vadede bu tedavi artmış olan rahim iç katman kanser riskini azaltır Bu etkiler özellikle 12 ? 36 ay süren kullanımlarda belirgindir
• İnsulin duyarlılaştırıcı ajanlarŞeker hastalığında kullanılan bazı ilaçlar PCOS?da kullanılmaktadır Bu ilaçlar insulin duyarlılığını arttırarak etki ederler Etkinlikleri kişisel farklılıklar göstermektedir 3?6 ay metformin kullanımında hastaların yaklaşık yarısında adet düzeni sağlanır Bunun yanında uzun vadeli kullanımda kıllanma üzerine olumlu etkileri vardır Ayrıca polikistik over sendromunda artmış olan düşük oranları ve gebelikte şeker hastalığı oranlarını azaltırlar Kısırlık tedavisi gören hastalarda gebelik oranları ve gebelik gidişatı üzerine olumlu etkileri gösterilmiştir
• Kısırlık tedavisiYumurtlama bozuklukları nedeniyle gebelik elde edemeyen hastalarda yumurta gelişimini sağlamak için klomifen sitrat, metformin, gonadotropinler, GnRH agonistleri veya antagonistleri kullanılabilir Ovaryan drilling denen yumurtalıkların kabuk kısmının lazer veya elektrik enerjisi kullanılarak tahrip edilmesi işleminin kullanımı çok sınırlı olarak bazı vakalarda kullanılabilmektedir
• Kıllanma tedavisiKıllanmanın tedavisinde birçok yöntem vardır En iyi cevap genellikle bunların birlikte kullanımı ile elde edilir Bu amaçla doğum kontrol hapları, antiandrojenler, spironolakton, flutamid, finasterid, eflornitin gibi seçenekler vardır Bu yöntemlerle baskılama sağlandıktan sonra epilasyon yöntemlerinin de ilave edilmesi halinde çok iyi sonuçlar elde edilir PCOS hastalarında epilasyon yöntemlerinin hormonal denge sağlanmadan kullanılması halinde, bir süre sonra tekrar yeni kıl foliküllerinin gelişmesi nedeniyle etkiler geçici olmaktadır

​alıntıdır