Kitap Eleştirisi Nasıl Yapılır?

kitap eleştirisi nedir
kitap eleştirisi nasıl yazılır

Kitap eleştirisi giriş, kitabın özeti, kitabın konusu ile ilgili literatür araştırması, literatür araştırması sonucunda konu ile ilgili diğer kitapların ve makalelerin seçilen kitap ile karşılaştırılması ve öğrencinin konu ile ilgili olarak kendi görüşlerini anlatacağı sonuç bölümlerinden oluşmaktadır

Giriş bölümü
Giriş bölümünde öğrenci şu sorulara yanıt vermelidir: �Kitapta anlatılan konu neden tercih edilmiştir?�, �seçtiğiniz kitabı neden tercih etiniz?� ve �neden kitap eleştirisi yapmak istiyorsunuz?� Öğrenci bu soruların cevaplarına giriş bölümünde yer vermelidir �Neden kitap eleştirisi yapmak istiyorum ?� sorusuna şu cevaplar verilebilir: Kitabın konusu ve kitap içerisindeki bölümleri merak edip üzerinde araştırma yapmak istediğim konularla ilgili olması nedeniyle tercih ettim, kitabın konusu hakkında başka yazarların neler düşündüklerini/yazdıklarını merak edip, literatür araştırması yapmayı istediğim için kitap eleştirisini tercih ettim

Bu sorulara yanıt verildikten sonra kısaca kitabın yazarı tanıtılmalı ve yazarın başka çalışmaları hakkında da kısaca bilgi verilmelidir Yazarın çalışma konularından bahsedilmeli, yazmış olduğu diğer kitabınkitapların adları yazılmalı ve varsa makalelerine de değinilmelidir

Bunlar yapıldıktan sonra kitap kısaca tanıtılabilir Kitabın hangi konudan bahsettiği anlatılmalı ve kitabın (varsa) bölümleri kısaca tanıtılmalıdır Bir iki cümle ile bu bölümlerde yazarın hangi konulardan bahsettiği anlatılmalıdır Kitap eleştirisi yapılırken de bu bölümlerden bir veya birkaçı tercih edilebilir Giriş bölümünde, eğer bir bölüm üzerinde ağırlıklı olarak çalışacaksanız, bunu belirtmeniz gerekmektedir Neden bu tercihi yaptığınızı bir iki cümle ile anlatmanız gerekmektedir

Bunlara ek olarak, giriş bölümünde yazarın kitabı yazarken kullandığı varsayımları ve metedolojisi de anlatılabilir En son olarak da yazarın kitapta savunduğu ana fikir belirtilmelidir

Birinci Bölüm
Giriş bölümünden sonra, ikinci bölümde kitabın özeti çıkarılacaktır Bu bölümde kitabın özeti çıkartıldığı ve kitapta anlatılan görüşler ön plana çıkarıldığı için, öğrencinin kendi görüşleri bu bölümde yer almayacaktır

Kitabın bölümleri içerisinden önemli olduğunu düşündüğünüz bir bölüm varsa, bu bölümün özeti biraz daha kapsamlı, diğer bölümlerin özeti ise daha kısa tutulabilir Ancak, bunu yaparken özeti çıkarılan bölümler arasında (sayfa sayısı açısından) büyük farklılıklar olmamasına dikkat gösteriniz Mesela bir bölüm 20-25 sayfa ise, diğer bölümler 5-6 sayfa olmamalıdır

Özet çıkartırken, ister kitabın bölümlerinin başlıklarını kullanabilirsiniz, isterseniz kendiniz başlık atabilirsiniz Kitapta kullanılan bölüm başlıklarını kullanmayı tercih ederseniz, o başlıkların sırasına uyarak özetinizi yaparsınız Şayet kendiniz başlık atacaksanız, kitabı kendinize göre bölümlere ayırabilirsiniz ve ona göre başlıklar atabilirsiniz Bunu yaparken, önemli gördüğünüz, ön plana çıkarmak istediğiniz konulara göre (mesela kitap içerisinde iktisadi konuları ön plana çıkartmaya yönelik) başlıklar atabilirsiniz

İkinci Bölüm
Özet çıkartıldıktan sonra, kitabın konusu ile ilgili literatür araştırması yapılacaktır Kitabın konusu hakkında bilim dünyasında, literatürde hakim görüş nedir, sorusuna cevap aranacaktır Yazarın üzerinde durduğu, savunduğu görüş hakkında literatürde ne gibi yorumlar yapılmış, yazarın ana görüşüne katılanlar bu konu hakkında nasıl bir tutum takınıyorlar, yazara karşı olanlar nasıl bir görüş ileri sürüyorlar, bu konular araştırılacaktır

Literatürde yazarı destekleyen/ona karşı olan yazarların kitapları ve makaleleri, özet bölümünde yapıldığı gibi tek tek tanıtılacaktır Yazarın görüşünü destekleyen çalışmalarda ön plana çıkartılan görüşler ile yazarın ön plana çıkarttığı görüşler uyuşuyor mu, yoksa yazarın üzerinde pek durmadığı konular ve varsayımlar mı vurgulanıyor Yazarın görüşüne karşı olan çalışmlar da ise onun görüşlerine nasıl karşı çıkılmış, hangi argümanlar kullanılmış, bunlar anlatılacaktır Bu anlatm belli bir sıraya göre yapılabilir Yazarı destekleyen görüşler önce, yazara karşı olan görüşler ise daha sonra anlatılabilir (tersi de geçerlidir)

Bu literatür araştırmasının kağıda dökülmesi sırasında, tıpkı özet çıkartılırken yapıldığı gibi öğrenci kendi görüşlerinden daha çok yazarların görüşlerini objektif bir açıyla aktaracaktır

Literatür araştırmasına, seçmiş olduğunuz kitapta atıf yapılan kitapları ve makaleleri inceleyerek araştırmaya başlayabilirsiniz Bu kitapları veya makaleleri, seçtiğiniz kitabın dipnotlarında ve kaynakça kısmında bulabilirsiniz Bu bölümler size araştırma yapmanız için zengin bir kaynak sunacaktır Özellikle yazarın polemiğe girdiği diğer yazarların kitaplarını ve makalelerini tercih ederseniz, karşılaştırma yapmanız için daha geniş olanaklar bulabilirsiniz

Üçüncü Bölüm
Literatür araştırmasından sonra, bulmuş olduğunuz kitaplar ve makalelerle seçtiğiniz kitabı kıyaslayacağınız bölüme geçebilirsiniz Bu bölüme başlarken, kıyaslama yaparken kullanacağınız kitapların ve makalelerin adlarını belirtmelisiniz Bundan sonra, seçtiğiniz kitapta geçen hangi konuları kıyasladığınızı kısaca anlatınız Bunlara ek olarak, kıyaslama bölümünde neleri anlattığınızı, bir paragrafta kısaca özetleyiniz

Bu bölümde yazarın vurguladığı temel konulara diğer yazarlar nasıl yaklaşmıştır, bunu aktarmalısınız Yazarın açıkladığı ana tartışma konularına, yazarı destekleyen diğer araştırmacılar nasıl destek vermiş veya yazara karşı çıkan araştırmacılar ona nasıl itiraz etmişlerdir, bunlar kıyaslanarak anlatılacaktır

Bu bölümde de öğrenci mümkün olduğunca kişisel görüşlerini yansıtmamaya çalışmalıdır Sadece literatürdeki tartışmayı buraya aktarmaya çalışmalıdır

Sonuç
Öğrenci okuduğu kitaptan ve literatürde yapmış olduğu araştırmanın sonucunda edinmiş olduğu görüşe göre, tezin son bölümünü yani tezin sonuç bölümünü yazacaktır Bu bölümü yazarken öğrenci kendi görüşlerini yansıtmakta tamamen serbesttir Araştırma sonucunda edindiği fikre göre yazarın savunduğu görüşü destekleyebilir de, onun görüşlerini eleştirebilir de Bunlara ek olarak, yazarı desteklerken yazarın ihmal etmiş olduğu, ama öğrencinin konu için önmeli olduğuna inandığı bazı varsayımları veya konuları da bu bölümde anlatılabilir Öğrenci, yazarın görüşlerine katılmıyorsa, hangi konularda ona katılmadığını, yazarın hangi noktaları eksik bıraktığını belirtmelidir Hatta, yazarın kullanmış olduğu metedolojiyi de bu bölümde eleştirebilir

Bu bölümü yazarken öğrenci yazarın görüşlerini desteklerken veya onun görüşlerine karşı çıkarken, literatürde kendisi gibi düşünen yazarların, araştırmacıların görüşlerinden kendi görüşüne destek olmaları için alıntı yapabilir

Notlar
Kitap eleştirisi yaparken bölümlerin birbirleri ile dengeli olmalarına özen göstermelisiniz Mesela giriş bölümü 25-30 sayfa iken, literatür araştırması sonucu yazılan ikinci bölüm 5-6 sayfa olmamalıdır Bu bölümünde en az 15-20 sayfa olmasına dikkat etmelisiniz Diğer bölümlerinde (giriş bölümü hariç) aşağı yukarı 20 sayfa olmasına özen göstermelisiniz

Basamaklayacak olursak kitap eleştirimizi aşağıda belirtilen 12 basamakta yapabiliriz :

1 Öncelikle yazarın yaşamı ve özellikle edebi kişiliği, diğer yapıtları hakkında araştırma yapılıp bilgi toplanmalıdır Bu doğrultuda:
a) Eleştiri yazısı içinde yazar hakkında ilgi çekici tanıtım notları verilebilir
b) Elde edilen veriler, okunulan kitapla ilişkilendirilmeye çalışılmalıdır
c) Diğer yapıtlarıyla karşılaştırmalar yapılıp belirlenen benzerlik ya da farklılıklara yer verilebilir

2 Eleştirisi yazılacak kitap okunurken ilgi çekici noktalar işaretlenmiş ya da kitapla ilgili bazı notlar alınmış olmalıdır Önceden belirlenen bu noktalardan bazıları, eleştiri yazısının ilgili yerlerinde kullanılmalıdır

3 Kitabın içeriği (konusu � teması � iletisi ) hakkında bilgiler ve görüşler yazılmalıdır Bu yapılırken okuyucuya önemli ipuçları verilmemelidir Daha çok okuyucuda merak uyandırmak ve onu bilgilendirmek hedeflenmelidir

4 Mümkünse kitap, günlük yaşamla ilişkilendirilmelidir Böylece kitabın yazıldığı dönemle bağlantısı kurulabilir

5 Yazarın üslûbu (dil ve anlatımı) hakkında belirlenen özellikler yazılmalıdır

6 Kitabın içeriği ya da anlatımıyla ilgili özellikler kitaptan kısa alıntılarla desteklenmelidir Bunun ölçüsüne dikkat etmek gerekir Ayrıca yapılan alıntı, kanıtlanmaya çalışılan görüşü tam olarak örnekler nitelikte olmalıdır

7 Eleştiri, öznel de nesnel de olabilir Ancak öznel ağırlıktan kaçınılmalıdır Daha çok kanıtlı, örnekli nesnel � tarafsız yargılar tercih edilmelidir Bunun yanında aşırıya kaçmayan ve okuyucuyu doğrudan yönlendirmeyen öznel görüşlerimize yer verilmelidir

8 Eleştiride yerine göre tartışmacı ve açıklayıcı anlatım biçimleri bir arada kullanılabilir

9 Örnekleme, tanık gösterme, karşılaştırma, tanımlama gibi düşünceyi geliştirme yolları rahatlıkla kullanılabilir

10 Eleştiride konu bütünlüğüne dikkat edilmeli, bölümler birbirinden kopuk olmamalıdır

11 Eleştiride yalın, açık bir anlatım kullanılmalı; uzun cümlelerle okuyucu konudan uzaklaştırılmamalıdır

12 Sonuç olarak tüm bunlara dikkat edildiğinde, bir de mantığımızı ve yaratıcılığımızı eklediğimizde bir EDEBİ ELEŞTİRİ kaleme almış oluruz