Güneyli Baptist Toplumu Tarihçe

Tarihçe
Amerika'ya geliş
Amerika'daki kolonilere yerleşen ilk Baptistlerin büyük kısmı onyedinci yüzyılda, farklı din görüşlerinden dolayı kraliyetin ve kilise devletinin verdiği sıkıntılardan kurtulmak amacıyla İngiltere'den geldi Roger Williams ve Dr John Clarke gibi kimi Baptistler 1630'larda New England'a göç ettiler
Güney ABD'in en eski Baptist kilisesi olan İlk Baptist Kilisesi 1682'de Peder William Screven liderliğinde Charleston, Güney Karolina'da örgütlendi 1715'te Virginia kolonisinde Robert Norden'ın din liderliğinde ve 1727'de Kuzey Karolina'da Paul Palmer'ın din liderliğinde birer Baptist kilisesi örgütlendi 1740'larda Kuzey Karolina'da, Güney Karolina'da ve Virginia'da olmak üzere yaklaşık 300-400 üyeli yedi sekiz tane Baptist kilisesi vardı
Amerikan İhtilali öncesi Virginia'da ve birçok güney kolonisinde Anglikan Kilisesi resm kiliseydi ve aynen Büyük Britanya'da olduğu gibi vergilerden pay alıyordu Anglikan Kilisesi, Güney'de Baptistlerin hızlı bir şekilde yayılmasına karşı durdu Başta Virginia olmak üzere, Baptist vaizler hakkında, Anglikan kilisesi tarafından verilmiş bir yetkileri olmadan vaazlar vermek suretiyle "huzuru bozmak" gerekçesiyle kovuşturma açıldı Patrick Henry ve James Madison'ın Baptist vaizleri savunması dünyada inanç özgürlüğü adına kayda değer bir gelişme sayılan Amerikan İhtilali'nden kısa bir süre önce gerçekleşmişti Daha sonra Madison din özgürlüklerin anayasal güvence altına alınmasının önemine dair görüşlerini ortaya koydu ve bu görüşlerinin anayasada yer almasını sağladı Bu nedenle, İhtilal gerçekleştiğinde Baptistler aktif birer vatansever olarak ihtilal girişiminde yer aldılar
Kuruluş sancıları
1800'lerin ortalarına gelindiğinde, Kuzey'in sanayicileri, Batı'nın çiftçileri ve Güney'in büyük çiftlik sahibi çiftçileri arasında toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasi birçok farklılık başgösterdi Bunun neticesinde üç ayrı Baptist toplumu ortaya çıktı: Üç Yıllık Toplum, Vatani Görev Cemiyeti ve Güney'deki Baptistleri
Kölelik, Baptistler arasında en ihtilaflı konuydu Bağımsızlık Ayaklanması'ndan önce Güney'deki ilk Baptist ve Metodist Evanjelistler -Afroamerikanları da kapsayan- Tanrı huzurunda bütün insanların eşit olduğu tezini destekliyorlardı Bu gruplar, sınıfsal ve ırksal ayrıma karşıydılar ve büyük çiftlik sahiplerinden köleliği kaldırmalarını istiyorlardı
Baptistler Güney ABD'de sosyal konumlarını sağlamlaştırmak için mücadele ettiler Neticede, yeni nesil Baptist vaizler topluma varlıklarını kabul ettirdiler Zengin tabakaya kölelik sorunu hakkında kafa tutmak yerine İncil'i tercüme ederek İncil'in öğütlerinin hayata geçirilmesine uğraş verdiler Ayaklanma'dan yaklaşık yirmi yıl sonrasına gelindiğinde vaizler kölelerin azad edilmesi için sahiplerine ricada bulunmayı bıraktı Baptist din adamlarının birçoğu papazların da köle sahibi olma haklarını karumaktan yana bir tutuma büründü Üç Yıllık Toplum ve Vatani Görev Cemiyeti ise kölelik hakkındaki tarafsızlıklarının sürdüğünü bildirdi
Georgia Baptistleri Vatani Görev Cemiyeti'nin iddia ettiği üzere tarafsız olup olmadığını anlamak için bu topluluğa köle sahibi birisini Güney'de misyonerlik görevi için önerdi Cemiyetin yönetim kurulu bu teklifi reddetti ve Güneyli Baptistler bunu haklarının ihlali olarak gördüler
Amerikan Baptist Vatani Görev Cemiyeti'nin ABD'nin güney bölgesinden kadroya aldığı misyonerlerin sayısının diğer bölgelerden misyonerlerin sayısına oranla az oluşu Güney'deki kiliseleri rahatsız eden ikinci bir husus olarak ortaya çıktı Bu durum, Cemiyet'in köle sahiplerini misyoner olarak atamamasının bir sonucu gibi görünüyordu [10]


Farklı bölgelerdeki Baptistler mezhepsel örgütlenme açısından da farklılaştı Kuzeydeki Baptistler, yıllık görevlerini yapan bireylerden oluşan ve her bir topluluğun birer rahipliği olan gevşek yapıda bir yönetim biçimini tercih etti Güney bölgelerdeki Baptist kiliseleri ise -bütünü örnek alan parçalar şeklinde kendini düzenleyen kiliselerden oluşan- daha merkezi bir yapılanmayı seçtiler ve çeşitli rahiplikler aynı mezhepsel örgütlenmenin çatısı altında toplandı [11]
GBT'nin kuruluşu
Kölelik kurumuna yönelik ulusal çaptaki eleştiriler sebebiyle Güneyli Baptistlerde gittikçe artan rahatsızlık ve huzursuzluk sonucunda Güneyli Baptisler ulusal Baptist örgütlerinden ayrıldılar ve Mayıs 1845'te Augusta, Georgia'da İlk Baptist Kilisesi'ni kurdular [12] Bu tarihi toplantıda yeni bir topluluk kurdular ve adını Güneyli Baptist Toplumu olarak belirlediler Yeni topluluğun ilk başkanı olarak William Bullein Johnson'ı (1782-1862) seçtiler William B Johnson, 1841'de Üç Yıllık Toplum'un başkanlığını yürütmüştü
Bölünme sonrasında yaşananlar ve ırkçılık konusundaki tutum
Beyazların üstünlüğünü ve kölelik kurumunu savunmaları neticesinde diğer Baptistlerden ayrılma kararının kalıcı etkileri uzun bir dönem boyunca devam etti GBT'nin Vatani Görev Dairesi'nin 1968'de yaptığı bir araştırmanın sonuçları Güneyli Baptist cemaatler içinde sadece %11'lik bir kesimin Amerikan toplumunun Afrikalı köklerini kabul ettiğini ortaya koyuyordu [13] Afroamerikalılar beyazların denetim altına alma teşebbüslerinden uzak ve kendilerine has bir Amerikan Hıristiyanlığı uygulamaya koymak amacıyla toplanmaya başladılar Baptist mezhebi içinde kalmakla birlikte Afroamerikanlar kendi ayrı topluluklarını oluşturdular
Muhafazakar diriliş döneminde 1995'te GBT'de ırkçı köklerin terkedilmesi ve geçmişte köleliğin savunulmasından dolayı özür dilenmesi önergesi oylandı [14] Irkçılıktan ötürü pişmanlık ifade edilmesini isteyen bu önerge GBT mezhebinin ilk dönemlerinde ırkçılığın önemli bir rol oynadığına dair ilk resmi kabul sayılıyor Bugün itibariyle mezhep içerisinde etnik olarak çoğulcu kiliseler mevcut ise de halen Birleşik Devletler'de Baptist çoğunluğu eskinin köleci eyaletlerinden olan Baptistler oluşturuyorlar [15]


Baptistler

serisi



Tarihsel Arka Plan

Hıristiyanlık

Genelciler Özelciler




Öğretisel farklar

Sola scriptura

Cemaatçilik

Bütün inananların rahipliği

Ayinler

Kişisel ruhani özgürlük

Kilise-Devlet ayrımı

Dini makamlar

Günah çıkarma törenleri





Önemli kişiler

John SmythThomas HelwysRoger WilliamsJohn BunyanShubal StearnsAndrew FullerCharles Haddon Spurgeon




Baptist Dernekler ve Topluluklar


Tarihsel ihtilaflar
Güney Baptist Toplumu, tarihsel gelişimi boyunca iç çekişmelerin yaşandığı çeşitli dönemler geçirdi Mezhebin hiyerarşik bir yönetim yapılanmasının olmayışından dolayı ihtilaflar cemiyetin tüm fertlerine yayıldı

İşaretçiler Bu grup daha sonra İncil Görevleri ve daha birçok bağımsız kilise örgütleri ile beraber Amerikan Baptist Derneği'ni kurdu


"Whitsitt tartışması"[16] (1896-1899); Güneyli Baptist İlahiyat Okulu profesörlerinden Dr William H Whitsitt bir teori ortaya attı, buna göre -kendilerine daha sonra Anabaptist denilecek olan- bir grup Anabaptist 1641'de suya daldırma yoluyla vaftiz uygulamasına geçene dek İngiliz Baptistler suya daldırma yoluyla vaftiz yapmamışlardı


"GBT Muhafazakarlığın Dirilişi" olarak adlandırılan anlaşmazlık, ulusal çapta daha önce hiç olmadığı kadar dikkatleri üzerine çeken bir ihtilaf olarak görülüyor[17] Baptist önderlerinden Russell H Dilday[18] diriliş hareketini Güneyli Baptist kardeşliğini parçalayan "bir tartışmadan çok daha ciddi" bir olay olarak değerlendirdi ve bu ihtilafla ilgili olarak "kendi kendine zarar veren, kavgacı ve tek taraflı ve kimi zaman hırçın bir karaktere bürünen bir düşmanlık" nitelemesinde bulundu Güneyli Baptistler bu ihtilaf sonrasında iki büyük kutba ayrıldılar: Ilımlılar ve Muhafazakarlar GBT elçilerinin (delegelerinin) yıllık toplantılarında yapılan oylamalara bakıldığında 1979'dan itibaren bütün Güneyli Baptist önderlerin muhafazakar (muhaliflerin adlandırmasıyla "aşırı muhafazakar") bir tutuma büründüğü söylenebilir[19]

Günümüz
GBT günümüzde bölgesel ve sınıfsal köklerinden çıkarak ABD'de ve küresel Hıristiyan toplumunda büyük bir güce ulaştı ABD'de her eyalette ve bölgede Güneyli Baptist cemaatleri mevcut, bununla birlikte mezhebin mensupları halen en yoğun olarak -topluluğun tarihsel kalesi konumundaki- Güney ABD'de yer alıyor


Beyaz Saray'da Oval Ofis'te George W Bush Güneyli Baptist yönetimi ile görüşüyor Soldan sağa George W Bush, Dr Morris Chapman, Dr Frank Page ve karısı Dayle Page


Topluluğun ulusal kapsamda faaliyet gösteriyor olmasından yola çıkarak bazı üyeler isim değişikliği teklifinde bulundu 2005'te GBT Yıllık Mitingi'nde topluluğun isminin bölgeselliği çağrıştıran Güneyli Baptist Toplumu yerine daha ulusal bir çağrışıma sahip Kuzey Amerika Baptist Toplumu ya da Kutsal Kitap Baptist Toplumu[20] şeklinde değiştirilmesini önerdi Öneriler reddedildi [21]

Kaynak : Wikipedia