İnyupikler Tarih

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Tarih

Dil verileri ve arkeolojik kalıntılar Eskimo halklarının Bering Boğazı'nın buzlarla kaplanıp kara köprüsü olduğu zamanlarda günümüzden 10

000 yıl önce iki ayrı etnik grup (Eskimo ve Aleut) olarak Alaska'dan Kamçatka'ya kadar olan bölgede bulunduklarını göstermektedir

Eskimo ve Aleutların denizde avlanma tekniklerinin geliştirilmesinden önce bölündüklerini gösteren dil verileri arasında ok ve yay için ortak kelimelerin bulunması, bunun yanında deniz avcılığı terimlerinin Eskimo ve Aleutlarda farklı olması gösterilebilir

Eskimo ve Aleutlar deniz avcılığını birbirlerinden bağımsız olarak geliştirmişlerdir

[13]

Norton Sound'dan Kanada sınırına kadar olan Arktik Alaska'daki İnyupikler, Avrupalı kaşiflerle 18

yy sonu ile 19

yy başlarında tanışırlar

Bunlar, 19

yy sonları ve 20

yy başlarında yapılan ve New Bedford'dan yola çıkan 2000 'den fazla balina avcılığı seferine diğer Alaska yerlilerinden daha fazla katılmışlardır

İnyupikler bu seferlerde gemi tayfası olarak yer aldıkları gibi, balinacılara kürk satımında da bulunmuşlar ve onların karaya çıkmalarını daha da yaşanabilir kılan korunaklı ortam sağlamışlardır

Bu yardımların karşılığı olarak New Bedford Balina Avcılığı Milli Tarih Parkı tarafından bir jest yapılmış ve Barrow'da 1999 yılında halka açılan İnyupik Gelenek Merkezi kurulmuştur

[14]

Point Barrow (Nuvuk)

Point Barrow (Nuvuk) yöresine Batılılar tarafından yapılan ilk keşif gezileri (expedition) :

İlk keşif : İngiliz deniz subayı Frederick William Beechey (1796 - 1856) 'in 1825-1828 keşif gezisinden bir bölük, güneybatı Alaska'dan kaptan Thomas Elson tarafından Eylül 1826 tarihinde yapıldı

İnyupiklerin av bulmakta zorlandığı bir döneme denk gelen ziyaretçiler, yerlilerce önce dostça karşılanmış sonra da erkek avcılar etraflarını sarınca güneye yönelirler ve keşif bununla sınırlı kalır

[15]

İkinci keşif : Hudson's Bay Company keşif gezisinden Thomas Simpson liderliğinde bir bölük tarafından batı Arktik kıyılarına yapıldı ve 4 Ağustos 1837 tarihinde doğudan noktaya ulaşıldı

Yazın yapılan bu keşifte bölge halkının çoğu avda olduğu için birkaç yerli görülmüş fakat onlar da kaşiflerden korkup saklanmışlar

Ancak yakınlarına kadar giderek korkulacak bir şey olmadığına ikna edebilseler de keşif için birkaç saatleri vardı

[15]

Üçüncü keşif : Aleksandr Filippoviç Kaşevarov liderliğindeki Rus keşif gezisi 23 Temmuz 1838 tarihinde Point Barrow'a ulaştı

Küçük teknelerden oluşan bir filo güneybatıdan noktaya yanaştı

Önemli sayıda yerlinin düşmanca tutumu yüzünden Ruslar üç gün sonra bölgeden kaçmak zorunda kaldılar

Ziyaret kısa sürse de doğal yaşam üzerine önceki ziyaretlerden daha fazla bilgi edindikleri gibi bir tane de tercüman olarak kullanacakları yerli kazandılar

Rusların karşılaştığı İnyupik kabilesi Kakligmiut idi

[15]

Dördüncü keşif : Kayıp İngiliz kaşifi Sir John Franklin (1786 - 1847)'i aramak için bir çok gemiyle düzenlenen arama ve araştırma gezisi çerçevesinde Rochefort Maguire komutasındaki H

M

S

Plover adlı depo gemisi kışın 1852 - 1853 ve 1853 - 1854 yıllarında Nuvuk'un güneydoğusuna kısa bir mesafe kala denizin buz tutması sonucu mahsur kaldırlar

Önce düşmanlıkla karşılandılar

Sonra akıllı diplomasi yoluyla barışçıl ilişki kuruldu uzun süre orada kaldılar

Yerlilerin yaşamı hakkında epey bilgi topladılar

[15]

Kuzeybatı Alaska'da Avrupalılarla ilk karşılaşma ve 1840 yılındaki tahmini nüfusu [16] :

Yerleşim (İngilizce ve İnyupikçe)

Kabile

Yaklaşık nüfus

Avrupalılarla ilk karşılaşma

Goodhope Bay

PittaÄ¡miut (?)

300

1816

Buckland (Kaniq)

KaÅ?iÄ¡miut

300

1820

Selawik (Siiá¸·ivik ya da Aquligaq)

Siiá¸·viiÅ?miut

775

1850

Upper Kobuk

Kuuvaum KaÅ?iaÄ¡miut

500

1860 'lar ya da 1870 'ler

Middle Kobuk

AkuniÄ¡miut

375

1860 'lar ya da 1870 'ler

Kobuk Delta

KuuÅ?miut

260

1850

Kotzebue (QikiqtaÄ¡ruk)

QikiqtaÄ¡ruÅ?miut

375

1826

Upper Noatak

NuataaÄ¡miut

550

1826

Lower Noatak

NapaaqtuÄ¡miut

225

1826

Kivalina (Kivaliniq)

KivalliÃ±iÄ¡miut

300

1821 ya da 1838

Point Hope (TikiÄ¡aq)

TikiÄ¡aÄ¡miut

900

1821

Dosya:Kigluaiks

jpg

Kigluaik dağları, Seward Yarımadası, Haziran 2006

Kaynak : Wikipedia

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İnyupikler Tarih Tarih Dil verileri ve arkeolojik kalıntılar Eskimo halklarının Bering Boğazı'nın buzlarla kaplanıp kara köprüsü olduğu zamanlarda günümüzden 10000 yıl önce iki ayrı etnik grup (Eskimo ve Aleut) olarak Alaska'dan Kamçatka'ya kadar olan bölgede bulunduklarını göstermektedir Eskimo ve Aleutların denizde avlanma tekniklerinin geliştirilmesinden önce bölündüklerini gösteren dil verileri arasında ok ve yay için ortak kelimelerin bulunması, bunun yanında deniz avcılığı terimlerinin Eskimo ve Aleutlarda farklı olması gösterilebilir Eskimo ve Aleutlar deniz avcılığını birbirlerinden bağımsız olarak geliştirmişlerdir [13] Norton Sound'dan Kanada sınırına kadar olan Arktik Alaska'daki İnyupikler, Avrupalı kaşiflerle 18 yy sonu ile 19 yy başlarında tanışırlar Bunlar, 19 yy sonları ve 20 yy başlarında yapılan ve New Bedford'dan yola çıkan 2000 'den fazla balina avcılığı seferine diğer Alaska yerlilerinden daha fazla katılmışlardır İnyupikler bu seferlerde gemi tayfası olarak yer aldıkları gibi, balinacılara kürk satımında da bulunmuşlar ve onların karaya çıkmalarını daha da yaşanabilir kılan korunaklı ortam sağlamışlardır Bu yardımların karşılığı olarak New Bedford Balina Avcılığı Milli Tarih Parkı tarafından bir jest yapılmış ve Barrow'da 1999 yılında halka açılan İnyupik Gelenek Merkezi kurulmuştur [14] Point Barrow (Nuvuk) Point Barrow (Nuvuk) yöresine Batılılar tarafından yapılan ilk keşif gezileri (expedition) : İlk keşif : İngiliz deniz subayı Frederick William Beechey (1796 - 1856) 'in 1825-1828 keşif gezisinden bir bölük, güneybatı Alaska'dan kaptan Thomas Elson tarafından Eylül 1826 tarihinde yapıldı İnyupiklerin av bulmakta zorlandığı bir döneme denk gelen ziyaretçiler, yerlilerce önce dostça karşılanmış sonra da erkek avcılar etraflarını sarınca güneye yönelirler ve keşif bununla sınırlı kalır[15] İkinci keşif : Hudson's Bay Company keşif gezisinden Thomas Simpson liderliğinde bir bölük tarafından batı Arktik kıyılarına yapıldı ve 4 Ağustos 1837 tarihinde doğudan noktaya ulaşıldı Yazın yapılan bu keşifte bölge halkının çoğu avda olduğu için birkaç yerli görülmüş fakat onlar da kaşiflerden korkup saklanmışlar Ancak yakınlarına kadar giderek korkulacak bir şey olmadığına ikna edebilseler de keşif için birkaç saatleri vardı [15] Üçüncü keşif : Aleksandr Filippoviç Kaşevarov liderliğindeki Rus keşif gezisi 23 Temmuz 1838 tarihinde Point Barrow'a ulaştı Küçük teknelerden oluşan bir filo güneybatıdan noktaya yanaştı Önemli sayıda yerlinin düşmanca tutumu yüzünden Ruslar üç gün sonra bölgeden kaçmak zorunda kaldılar Ziyaret kısa sürse de doğal yaşam üzerine önceki ziyaretlerden daha fazla bilgi edindikleri gibi bir tane de tercüman olarak kullanacakları yerli kazandılar Rusların karşılaştığı İnyupik kabilesi Kakligmiut idi [15] Dördüncü keşif : Kayıp İngiliz kaşifi Sir John Franklin (1786 - 1847)'i aramak için bir çok gemiyle düzenlenen arama ve araştırma gezisi çerçevesinde Rochefort Maguire komutasındaki H M S Plover adlı depo gemisi kışın 1852 - 1853 ve 1853 - 1854 yıllarında Nuvuk'un güneydoğusuna kısa bir mesafe kala denizin buz tutması sonucu mahsur kaldırlar Önce düşmanlıkla karşılandılar Sonra akıllı diplomasi yoluyla barışçıl ilişki kuruldu uzun süre orada kaldılar Yerlilerin yaşamı hakkında epey bilgi topladılar [15] Kuzeybatı Alaska'da Avrupalılarla ilk karşılaşma ve 1840 yılındaki tahmini nüfusu [16] : Yerleşim (İngilizce ve İnyupikçe) Kabile Yaklaşık nüfus Avrupalılarla ilk karşılaşma Goodhope Bay PittaÄ¡miut (?) 300 1816 Buckland (Kaniq) KaÅ?iÄ¡miut 300 1820 Selawik (Siiá¸·ivik ya da Aquligaq) Siiá¸·viiÅ?miut 775 1850 Upper Kobuk Kuuvaum KaÅ?iaÄ¡miut 500 1860 'lar ya da 1870 'ler Middle Kobuk AkuniÄ¡miut 375 1860 'lar ya da 1870 'ler Kobuk Delta KuuÅ?miut 260 1850 Kotzebue (QikiqtaÄ¡ruk) QikiqtaÄ¡ruÅ?miut 375 1826 Upper Noatak NuataaÄ¡miut 550 1826 Lower Noatak NapaaqtuÄ¡miut 225 1826 Kivalina (Kivaliniq) KivalliÃ±iÄ¡miut 300 1821 ya da 1838 Point Hope (TikiÄ¡aq) TikiÄ¡aÄ¡miut 900 1821 Dosya:Kigluaiksjpg Kigluaik dağları, Seward Yarımadası, Haziran 2006 Kaynak : Wikipedia