İnyupikler Din

Din
Şamanizm


KiuÄ¡uya ya da KiguÄ¡uya ( Kutup ışıkları ), Bear Lake, Alaska


AÅ?atkuq ('şaman'): Ruhlara dönüşme ya da onları kontrol etme yeteneği olduğuna inanılır Kötü niyetli şaman ya da ruhlarca hastalıklar oluştuğuna inanılır [26]
Şamanizm inancına göre Cehennem kaybolmuş ruhların yer altında toplandığı yerdir İnyupikçede Cehennem için bu inanç doğrultusunda adlandırma yapılmıştır: TammaÄ¡vik ( < tammaq- 'kaybolmak' + -vik 'yer yapım eki' ) [30]
Doğumdaki cinsiyetinden farklı cinsiyet özelliği gösteren kişilere sipiniq denir ve bunlar "iki ruhlu" (en:Two-Spirit) olarak kabul edilirler Doğumda *****i dıştan bir vulva tarafından örtülerek gizlenen çocuklarda ileriki yaşlarda *****in ortaya çıkması en tipik olanıdır
Doğaüstü ve mitolojik karakterler [31] [30]:

iñuquÅ?Å?igauraq , iñugaqutlik , iñuquÅ?Å?ik (Point Hope: iñuqullik sg iñuqullit pl) : daha çok eski ev harabelerinde görülen küçük, cüce insan (İng little person, dwarf, elf)
mittayyak : efsanevi ürkütücü hayvan; gulyabani (İng mythical frightening animal; bogeyman)
makkaqpaligauraq , iraaq , naaluÅ?iq : vahşi bebek (İng wild baby)
ataÅ?iq (Nuvuk) / atallit pl (Point Hope) : gökyüzü halkı (İng sky people; person of the skies)
iqsiniraq : İng troll
kunuÅ?nizaq , nuyakpalik : beyaz balina biçimli denizkızı (İng beluga woman, mermaid)
iziraq : şekil kaydırıcı (İng shape-shifter)
tiritchiq : dört (ya da altı) kısa bacaklı, derisi kaya gibi pullarla kaplı, timsah kuyruklu, uzun boyunlu ve küçük başlı mitolojik sürüngen
iḷitqusiq : ölen kişinin ruhu
kiññiq , qupquÄ¡iaq (Nuvuk: qupquÄ¡aq) : on bacaklı kutup ayısı (İng ten-legged polar bear); bacakları (Nuvuk iñuÅ?i) şekil değiştirerek insan haline gelir

KiiñaÄ¡uq ('maske') (< kiiñaq 'surat' + -Ä¡uq), temsil ettikleri ruhlara dönüşüm için en pratik araçtır Eski şamanların maskelere ihtiyacı yoktu; çünkü onlar kendileri maskede ifade edilen ruha bizzat dönüşebiliyordu [32]
Hıristiyanlık
Rus Alaskası döneminde Rusların (Uruusit) bile yerleşemediği Arktik bölgede Kuzey Alaska İnyupikleri, Batılıların kültürüyle, diliyle ve diniyle en geç tanışan Eskimolardır 1890 yılında Kuzey Alaska'ya Batılılar (TanÅ?it) geldiğinde İnyupikler arasında tek bir Hıristiyan (Ukpiqtuaq) yoktu Yirmi yıl gibi kısa bir süre içerisinde dramatik gelişme yaşandı ve misyonerlik faaliyetleriyle eski dinleri şamanizm büyük ölçüde yıkıldı 1910 yılına gelindiğinde ise Hıristiyanlık İnyupikler için de evrensel olmuştu [33]
Büyük yörelerdeki misyonerlik başlangıç tarihleri [33]:
Wales (KiÅ?igin) : Protestan olan Congregational misyonu ve okulu 1890 yılında William Thomas Lopp ve Harrison Robertson Thornton tarafından açıldı 1893 yılında Thornton suikaste uğrayınca, misyon ve okul bir yıl kapalı kaldı Teller'e ren geyiği istasyonunu yönetmek için dönen Lopp, 1894 yılında tekrar Wales'e gelerek misyonu yeniden açar
Point Hope (TikiÄ¡aq) : Anglikan olan Episcopal misyonu 1890 yılında Delaware'den gelen hekim John B Driggs tarafından açıldı
Barrow (UtqiaÄ¡vik ya da UkpiaÄ¡vik) : Protestan olan Presbyterian misyonu 1890 yılında Ohio'dan gelen profesör Leander M Stevenson tarafından açıldı
Kotzebue (QikiqtaÄ¡ruk) : Anglikan olan Friends misyonu 1897 - 1902 yıllarında Covenant misyonerleri olan David Johnson ve Uyaraq tarafından Kotzebue bölgesinde faaliyet gösterdi 1891 yılında 19 yaşında genç bir öğretmen olarak Unalakleet kasabasına gelen Johnson, Mart 1895'te Wales'te Lopp'un yanında çalıştı İnyupik kökenli bir genç olan Uyaraq da onun yardımcısı oldu İkisi birlikte Norton Sound bölgesinde ve Seward yarımadasında, Çukçi Yarımadasından Kotzebue Sound'un kuzeyine kadar olan bölgede faaliyetlerini yürüttüler

Kaynak : Wikipedia