Yakub Beg Yaşam Öyküsü

Yaşam öyküsü
Yakub Beg Kokand Hanlığı zamanında Piskent kentinde doğdu Hokand askeri kuvvetleri girmeye başaran Yakup Beg 1845 yılında Hokand Hanı Hüdayar Han'ın dış ilişkiler memuru oldu Çin vasalı hizmetlerinin içindeki askeri komutandı, Kokand Hanlığı ve 1851 yılında Ak-Mechet (Aq Masjid, Aq Mechet, 'ak mescit', sonra Fort-Perowski veya Perowsk (1925 yılından beri Kızıl-Ordu) Hisar komutanı oldu
1853 yılında Rusyanın 26 gün süren kuşatmasına karşı koydu Kaşgar hükümdarı Sadık Beğ Cihangir hocanın Kokand'da yaşayan oğlu Buzuruk Han'ı Kaşgar hükümdarı olarak görmek istiyordu
Kokand Hanı Hudayar Han 1864 yılında Buzuruk ve Yakuphanı 1000 kişilik bir ordu ile Kaşgara gönderdi Kısa bir savaştan sonra Buzuruk, Han ilan edildi
1864 yılı içinde, Çimkent ve Taşkent Hisarlarının Ruslara karşı savunmasına katılır Doğu Türkistan'da Çing Hanedanına karşı isyan eden Huiler ve Kırgızlar Kokand Hanlığından yardım istemiştir Yakub Beg derin Kokand siyasetinin içine çekilir, ve Kokand Hanı ondan kurtulması için 1865 yılında başında Ahmet Kazani (Makhdum-i A'zam al-Kasani al-Dahbidi) taraftarı Hocalarından biri olan Buzrug Han ile birleşmesi emrini verir
Bunun için Alim Kuli, Cahangir Hoca'nın oğlu ve Vali Han'ın kardeşi Buzrug Hoca ve general Yakub Beg'i birlikleriyle birlikte Doğu Türkistan'a göndermiştir Yakub Beg Tarım Havzası'na girerek Kaşgar ve Yengisar'da Çing garnizonları yenmiştir
Mayıs 1865'de Rus Çarlığı Kokand Hanlığına saldırıdığında Alim Kuli Taşkent'te ölmüş ve 7000 kişilik birlikleri Doğu Türkistan'a sığınmıştır Yakub Beg bu birliklerini de emir altına alarak Eylül 1865'te Yarkand ve Hotan'ı da işgal etmeye başarmış ve Tarım havzasının batı kısmını elde etmiştir Yakub Beg'e karşı çıkan Buzrug Hoca'yı dışladıktan sonra Reşiddin Hoca'yı yenmiş ve Aksu'yu işgal etmiştir
1867'de Buzuruk Han'ın iktidarına son vererek Yakub Beg "Badavlet Han" adını kullanmaya başlamış ve Kuça ve Korla'yı işgal etmiştir Şeriat ile yönetmeye başlamış ve Buhara Hanlığından "Atalık Gazi" unvanını almıştır 1870'de Tarım havzasının doğu kısmında Turfan ve Tanrı Dağlarını aşarak Urumçi'yi, 1871'de Manas, Piçan ve İli bölgesini de işgal ederek bütün Doğu Türkistan'dan Çing ordusunu süpürmüştür
Yakup Han ülkede istikrarı sağladıktan sonra tarihi ve kültürel bağları olan ve İslam dünyasının hamisi konumunda bulunan Osmanlı Devleti nezdine elçi göndermiş Sultan Abdulaziz Han'dan yardım ve himaye talebinde bulunmuş; devletinin Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kabul edilmesini dilemiş ve kendisine biat ettiğini bildirmiştir Osmanlı İmparatorluğu Yakup Han'ın bu talebini kabul etmiş ve Padişah'ın direktifi üzerine Albay Kazım bey komutasında 5 muvazzaf ve 3 emekli Subaydan oluşan bir asker eğitim grubunu 1200 piyade tüfeği 6 sahra topu ve cephane yapımında kullanılan barut ve malzemeleri ile Hindistan üzerinden Doğu Türkistan'a göndermiştir Heyet Kaşgar'da büyük coşku ve sevinç ile karşılanmış, hutbeler padişah adına okunmuş ve paralar da Sultan Abdulaziz Han adına bastırılmıştır Doğu Türkistan semalarında Osmanlı sancağı dalgalandırılmıştır
Britanya, Rusya Çarlığı ile Orta Asya'nın hakimiyeti için "Büyük Oyun (The Great Game)" oynamak olduğu için Yakub Beg'i kullanmak amacıyla 1868'de özel elçisini yollayarak kendisini tanımış ve Yakub Beg Britanya himayesindeki Hindistan'dan ***** yardımını almıştır 1874'de Britanya ile antlaşma imzalanmış ve Britanya Kaşgar konsolosluğunu açmıştır Bu antlaşmada Yakub Beg Kaşgar ve Yarkand'ın Emiri olarak adı geçmiş ve Britanya bu ülkeye Kaşgar Emirliği olarak hitap etmiştir Bu sırada Rusya Çarlığı'da Kaşgar'da bir konsolosluk açmıştır Yakub Beg Buhara Hanlığı ve Osmanlı Devleti ile de diplomatik ilişikilerini kurmuştur Osmanlı Devleti Yakub Beg'in kendi üstünlüğünü kabul etmesinin karşılığı olarak Yakub Beg'i resmen Emirliğe atanmıştır
İslam değerlere önem vermekle halkın desteklerini sağlamaya çalışmış ve camilere ve türbeler (ziyaretgahlar)ı himaye altına almıştır Fakat savaş nedeniyle gelirlerine ihtiyacı duyduğu için ağır vergi yüklemiştir O yüzden Türk halklar onu "Andican'ın çetesi" olarak adlandırmışlardır Yönetim boyunca 200000 Dungan ile 50000 Türk halkların öldürüldüğü söylenmektedir 1875'de Çing Hanedanı Olağanüstü Veziri (é¦å·®å¤§è?£/欽差大è?£ qÄ«nchāi dÃ*chén, bir konuda İmparatorundan tam yetkiyi alan vezir) Tso Tsung-t'ang (å·¦å®?æ£* ZuÇ Zōngtang) komutasındaki 40000 kişilik orduyu yollamış ve Kaşgar Emirliği'ni yıkmıştır
1877 yılı ilkbaharında Turfan ve Toksun'a yapılan Çin saldırısı üzerine zayıflamış gücü ile Yakub Beg Korla'ya geri çekilir ve orada 16 Mayıs 1877 (29 Mayıs?) yılında kendi adamları tarafından öldürülür (Brockhaus, 1894), bir başka kaynaklarda Yakub Beg'in umudunu keserek intihar ettiği söylenmiştir (Encyclopaedia Britannica) Yakub Beg'in başarısız olmasına en büyük neden Dunganlardır Onlar Yakub Beg'in Hükümdarlığından pek memnun değildiler, bu sırada taktik nedenle Çinlilerin onlara iyi bir insan muamelesi yapmasından kaynaklanır
Yakub Beg'in oğulları aralarında anlaşamazlar, ancak savaşı sürdürürler 16 Aralık 1877'de Kaşgar, daha sonra 1878 yılı Ocak ayında Hotan (Khotan), 16 Mayıs 1878'de Doğu Türkistan'ın tamamı Çin'lilerin eline geçer böylece Yabub Beg'in hakimiyeti biter Yakub Beg'in hakimiyeti bittikten sonra, Rusya 1881 yılında yapılan St Petersburg sözleşmesi ile Gulca bölgesini tazminat karşılığında Çin'e geri verdi

Kaynak : Wikipedia