 |
Doğal Afetler |
 |
08-20-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Doğal AfetlerSEL NEDİR? Seller tüm doğal tehlikelerin en tanınmışı ve en yaygınıdır  Bazı seller birkaç gün içinde meydana gelir, fakat seylap(ani sel) lar birkaç dakika içinde suların kabarmasına neden olabilir Su, hızla akan sel suları ile bir hayli kaya yükü, çamur, parçalanmış ağaçlar ve diğer enkazı da birlikte taşıyan doğal akıntı sistemlerine yol açarak dik toprak kenarlarının üzerinden hızla aşar Sel koşulları tarafından oluşturulan kaygan çamurlar keza bir tehlikedir Küçük çayların, sel yatakçıklarının, derelerin , mezraların, kuru çay yataklarının yada kuru havada zararsız görünen alçak tabanlı arazinin dahil taşıyabileceğini hatırlayın Her nerede yaşarsanız yaşayın,olası sel tehlikesine karşı uyanık olun Eğer alçak tabanlı bir sahada, su yada bir bentten gelen çay kenarında yaşıyorsanız, sellere karşı hazırlıklı bulunmalısınızNEDENLERİ Sele en çok nehir yataklarından taşmalar sonucu rastlanır Ani ve kuvvetli yağışlar ve kar erimesi sonucu taşmalar oluşmaktadır Nehir yataklarına gelen suyun sele dönüşmesine yatakların amacı dışında kullanılmasıda çok etkili olmaktadır Günümüzde çarpık kentleşme sonucu dere yataklarının gecekondulaşma bölgesi haline gelmesi, ağaçlandırılması, doldurulması veya nehir yataklarının değiştirilmesi sonucu her yıl ülkemizde büyük mal ve hatta can kayıplarına rastlanmaktadırDağlık alanlarda yağış ve tepelerdeki karın erimesi sonucu dere yatakları taşıyamayacağı miktarda su ile dolar ve ani seller oluşur Özellikle dağ eteklerindeki yerleşim yerleri için heyelan tehlikesi de yaratan bu seller oldukça tehlikeli olmaktadırDEPREMİN TANIMI Yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi ya da yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır Depremlerin büyüklüklerine göre yer yüzeyinde verdiği hasar çok yüksek oranda can ve mal kaybına yol açmakta, sosyal hayatı ve ülkenin ekonomik durumunu felç etmektedir Depremin olacağını önceden tespit eden cihazlar veya yöntemler henüz bulunamamıştır Bu nedenle, depremle içi içe yaşayan ülkeler depremin yaratacağı olumsuz etkilere karşı hazırlıklı olmak zorundadırÜlkemiz topraklarının %92’sinin deprem riski taşıdığı, nüfusumuzun da %95’inin bu bölgeler üzerinde yaşadığı, büyük sanayi merkezlerinin % 98’inin ve barajlarımızın % 93’ünün deprem bölgelerinde bulunduğu bilinmektedir Bu da bize, ülkemizde bu konu ile ilgili hazırlık çalışmalarının sürekli ve etkili olarak yapılması gerektiğini ifade etmektedir Depremin yaratacağı hasarları en aza indirmek amacıyla; - Deprem öncesinde, - Deprem sırasında ve - Deprem sonrasında aşağıdaki önlemleri almalıyız 1 DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLERYerleşim bölgelerini titizlikle belirlemeliyiz Kaygan ve ovalık bölgeleri iskana açmamalıyız Evimizi gevşek toprağa sahip meyilli yerlere yapmamalıyızYapıları deprem etkilerine karşı dayanıklı yapmalıyız (Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygun, sağlam olarak)İmar planında konuta ayrılmış yerler dışındaki yerlere ev ve bina yapılmamalıdır Dik yarların yakınına, dik boğaz ve vadilerin içine bina yapılmamalıdır Çok kar yağan ve çığ gelen yamaçlarda bina yapılmamalıdır Mevcut binaların dayanıklılıklarını arttırmalıyız Sigorta sistemine dahil olmalıyız Bu önlemlerin yanı sıra da günlük kullandığımız eşyalarımızın ev içerisine yerleştirilmesinde, aşağıda sayılan önlemleri almalıyız Dolap üzerine konulan eşya ve büro malzemelerinin kayarak düşmesini önlemek için plastik tutucu malzeme kullanmalıyız Soba ve diğer ısıtıcıları sağlam malzemelerle duvara veya yere tespit etmeliyiz Dolaplar ve devrilebilecek benzeri eşyaları birbirine ve duvara tespit etmeliyiz Duvar bölmeleri ve panoları zikzak düzende yerleştirip, yere tespit etmeliyiz Tavan ve duvara asılan avize, klima vb cihazları bulundukları yere ağırlıklarını taşıyacak şekilde tespit etmeliyizZehirli, patlayıcı, yanıcı maddeleri düşmeyecek bir konumda sabitlemeli ve kırılmayacak bir şekilde depolamalıyız Bu maddelerin üzerlerine fosforlu, belirleyici etiketler koymalıyızGaz kaçağı ve yangına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortalarını otomatik hale getirmeliyiz Binadan acilen kaçmak için kullanılacak yollardaki tehlikeleri ortadan kaldırmalı, bu yolları işaretlemeli, buralara gereksiz eşya ve malzeme koymamalıyız Bir deprem planı hazırlayıp, bu plana göre nasıl davranmamız gerektiğinin tatbikatını zaman zaman yapmalıyız Bina yönetimince önceden belirlenen, mesken veya işyerinin özelliği ve büyüklüğüne göre uygun yangın söndürme cihazını mutlaka bulundurmalı ve periyodik bakımlarını da yaptırmalıyız Asansörlerin kapı yanlarına “Deprem Sırasında Kullanılmaz” levhası asmalıyız Gerekli İlk yardım malzemesi, yedek pil ve pilli radyo, el feneri, temizlik malzemeleri, sinyal düdüğü, mum, kibrit, kuru gıda ve bisküvi gibi malzemeleri bir çanta içerisinde her an hazır bir şekilde bulundurmalıyız Aile bireyleri ile topluca deprem sırasında nasıl korunacağımız hususunda sohbet ve alıştırmalar yapmalıyız Aile bireylerimiz ile iletişimi nasıl sağlayacağımızı ve eve ulaşamayacağımız durumlar için alternatif buluşma yerlerini planlamalıyız Depremin gece meydana gelebileceğini düşünerek, yatağımızı pencerenin önünden ve eşyaların dökülebileceği yerlerden uzak yerleştirmeliyiz Acil durumlarda yardım istemek için (Sivil Savunma, Polis, Jandarma, Hastaneler, Kızılay vb gibi ) önemli telefon numaralarını öğrenmeliyizİlk yardım kurslarına katılmalıyız veya ilk yardımla ilgili bilgileri içeren kitap, broşür vb gibi yayınları evimizde bulundurmalıyızKayalardan, döküntü örtüsünden veya topraktan oluşmuş kütlelerin, çekimin etkisi altında yerlerinden koparak yer değiştirmesine Heyelan denir Bazı heyelanlar büyük bir hızla gerçekleştikleri halde bazı heyelanlar daha yavaş gerçekleşirler Heyelanlar yer yüzünde çok sık meydana gelen ve çok yaygın bir kütle hareketi çeşididir ve aşınmada önemli rol oynarlar Büyük heyelanlar aynı zamanda topografyada derin izler bırakırlarHEYELANA NEDEN OLAN ETKENLER 1 Kuvvetli Eğim: Eğimlerin fazla olduğu sahalarda heyelan riski artmaktadır Bazı sahalarda fay yamaçları dik eğimlerin oluşmasına neden olarak heyelanları kolaylaştırırlar Yine insanlar kanallar ve yollar açarak yada yol ve maden kazılarından çıkan toprakları denge açısına erişmiş bulunan yamaçlar üzerine atarak heyelan oluşumuna neden olan koşulları hazırlarlar Gevşek unsurların denge açısını her hangi bir nedenle aştığı durumlarda heyelan oluşur2 Su İle Doygunluk: heyelanlar yağışlı veya zeminin ıslak olduğu mevsimlerde meydana gelirler Şiddetli veya devamlı yağmurlar yahut karların erimesi, kayaların içine bol miktarda suyun sızmasına olanak verir Bunun sonucunda plastisite ve likidite sınırlarına erişilir ve herhangi bir nedenle oluşan sarsıntı sonucunda heyelan meydana gelir Su, ayrıca denge açısını küçülterek, ağırlığı arttırarak ve sürtünmeyi azaltarak heyelanı kolaylaştırır3 Kaya Yapısı: Plastisite, likidite sınırları malzemenin yapısına sıkı bir şekilde bağlıdır Çeşitli kil türlerinde plastisite birbirine yakın ancak likidite değerleri birbirinden çok farklıdır Örneğin bu bakımdan en düşük değeri gösteren kaolin kili, en az su ile likidite sınırına erişen yani heyelana en uygun olan kil türüdür Çeşitli depolarda az yada çok kil vardır Bunun oranı ve türü heyelan olayını arttıran yada azaltan yani heyelanların yayılış alanlarını belirleyen başlıca faktörlerden birisidir Bu nedenle killi formasyonların, fliş, marn ve tüf gibi depoların yaygın olduğu sahalarda heyelan çok fazla görülür Buna karşılık kalker ve bazalt gibi kayalarda heyelan seyrek görülmektedir4 Tektonik Yapı: Tektonik yapı ile heyelan arsında çok sıkı bir ilişki vardır Tabakaların yamaç eğimine paralel olarak dalmaları, heyelanları kolaylaştırır Özellikle tabakalar arasında killi bir seviyenin varlığı önemli rol oynar Kar veya yağmur sularının toprağa sızması sonucunda plastik veya likit hale geçen kil tabakasının üzerindeki kütleler çekim gücüne uyarak, toptan aşağıya doğru kayabilirler Kayaların diyaklazlarla derin ve sık bir şekilde parçalanmış olması da heyelanı kolaylaştıran koşullar arsında sayılabilirHeyelanlar, yukarıda sayılan nedenlerin birisi veya birkaçının etkisiyle oluşurlar ve bazen topografyada çok önemli değişikliklere neden olurlar Kayan kütlenin koptuğu yerde genellikle hilale benzer bir kopma yarası oluşmaktadır Buradan ayrılan maddeler genellikle akış hareketini andıran şekiller gösteren ve çoğu kez üzerinde kapalı çanakçıklar bulunan bir yığın halinde aşağıya doğru yer değiştirirler ve heyelan kütlesinin gövdesini oluştururlar Bu kütle bazen bir akarsuyun yatağını tıkayarak bir Heyelan Setti Gölü oluşmasına yol açar Örneğin Tortum Gölü, heyelanla Tortum vadisinin tıkanması sonucunda meydana gelmiştir Ayrıca heyelanlar sonucunda, yamaçlarda taraçalara benzer basamaklar oluşabilir HEYELAN ÇEŞİTLERİ Genel olarak heyelan terimi ile açıklanan bu hızlı kütle hareketleri asıl heyelanlar, göçmeler ve toprak kaymaları olmak üzere üç tipe ayrılabilirler 1 Asıl Heyelanlar: Bunların oluşumunda su, hazırlayıcı bir rol oynar Fakat asıl heyelan kütlesi, su ile hamurlaşmış halde değildir Kuru bir kütle halinde, fakat kaymaya uygun bir zemin üzerinde yer değiştirmiştir Bu tip heyelanlar ülkemizde sık sık oluşurlar Bu heyelanların en büyük olanları, genellikle bol yağışlı ve dik eğimli sahalarda, özellikle kuvvetle yarılmış, nemli ve litoloji bakımından da elverişli olan Kuzey Anadolu dağlık alanında oluşmuşturGeyve, Ayancık, Sinop çevresi, Maçka, Of-Sürmene ve Trabzon-Sera heyelanları bunların başlıcalarındandır KURAKLIK TANIMI Bir bölgede nem miktarındaki geçici dengesizliğin o bölgedeki su kıtlığı ile ilişkisi olarak kabaca tanımladığımız kuraklık doğal bir iklim olayıdır ve herhangi bir zamanda herhangi bir yerde meydana gelebilir Kuraktan nemli iklim tiplerine kadar her yerde görülebilir Bununla beraber kurak iklimler nem eksikliğinden ve yüksek değişkenlikteki yağıştan dolayı kuraklığa karşı daha hassas konumdadırlar Ekstrem olaylar içinde kuraklık genellikle yavaş gelişir, sıklıkla uzun bir süreklilik gösterir ve atmosferik tehlikeler içinde tahmini en az olanı olması ile birlikte etkileri çok geniştirKuraklık tabiatın gizli bir tehlikesidir Genellikle herhangi bir mevsim veya bir zaman diliminde yağış miktarındaki azalmadan dolayı meydana gelir Kuraklık hesaplamalarında bir bölgedeki yağış ve evapotranspirasyon (buharlaşma+terleme) arasındaki dengenin uzun süreli ortalaması göz önünde bulundurulmalıdır Kuraklık zamanla (yağış mevsiminin başlamasında gecikmeler, ürün büyüme mevsimi- yağış zamanının ilişkisi) ve yağışların tesirleri ( yağış yoğunluğu, sayısı) ile ilişkilidir Yüksek sıcaklık, şiddetli rüzgar ve düşük nem miktarı gibi diğer değişkenler bir çok bölgede kuraklıkta etkili olurKuraklık yalnızca fiziksel bir olay veya bir doğa olayı olarak görülmemelidir Onun, insan ve faaliyetlerinin su kaynaklarına olan bağımlılığı nedeniyle toplum üzerinde çeşitli etkileri vardırUzun süreli kuru hava nem azlığı yaratarak bitki, orman ve su kaynaklarında azalmaya sebep olur ve neticede, ciddi çevresel, ekonomik ve sosyal problemlerin ortaya çıkar Nasıl Korunmalı? Deniz kıyısında hissedilen depremden sonra tsunami olma olasılığı her zaman vardır tsunaminin ilk etkisi deniz suyunun yavaş yavaş bir metre kadar yükselmesi ve çökmesi ile belli olur Bu dalga sonrakilerin habercisidir Yıkıcı dalgalardan önce okyanus ya da denizden gelen gök gürültüsü veya uçak sesini andıran bir uğultu duyulabilir Bu durumda; -Kıyıdan hemen uzaklaşmak gerekir -Teknede bulunanlar kıyıdan uzaklar, açık denizlere giderek dalganın etkisinden kurtulabilir -Karadakiler denizden uzaklaşmalıdır -Tsunami kıyıdaki meraklıları daha çok vurmaktadır Meraklılar tsunamiyi izlerken ansızın kendilerini sürüklenirken bulabilirler-Tsunami hakkında bilgi sahibi olmak gerekir DOĞAL AFETLER VE KORUNMA YOLLARI DEPREMLER EROZYON SEL BASKINLARI HEYELANLAR ÇIĞ YANGINLAR DEPREMLER Yeryuvarlağının dışını örten yer kabuğu, çeşitli nedenlerle sarsılır Zaman zamanyeryüzünde kendini belli eden bu sarsıntılara deprem denir Depremleri üçgruba ayırabiliriz : Tektonik, volkanik, çöküntü depremleri TÜRKİYE’DEKİ DEPREM BÖLGELERİ Kuzey Anadolu deprem kuşağı Ege Bölgesi ve Güney Marmara’daki çöküntü alanlarının kenarlarımda bulunan fay çizgilerini kapsayan alan Antakya-Amik-Maraş oluğu Güneydoğu Toros yayının dış sınırı Yurdumuz Akdeniz Deprem Kuşağı üzerinde yer alır Bu nedenle zaman zaman önemli sarsıntılara mağruz kalır ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER Deprem bölgelerinde binalar sert topraklar ve kayalar üzerine oturtulmalıdır Binalar betonarme veya ahşaptan yapılmalıdır Binalar iki kattan fazla olmamalıdır Sarsıntılar esnasında kirişlerin altına girilmelidir EROZYON Erozyon, toprağın tarım yapılan üst tabakasının su veya rüzgarın etkisiyle aşınıp, taşınmasıdır Şiddetli yağışlar ve kuvvetli rüzgarlar, arazi eğiminin fazla, toprak örtüsünün zayıf olması erozyona neden olur EROZYONU ÖNLEMEK İÇİN YAPILAN PROJELER Mera ıslah projeleri, Havza ıslah projeleri, Ağaç tarımı, Koru projeleri, Trakya topraklarını kurtarma kampanyası SEL BASKINLARI Sel baskını, suyun yatağından taşarak çevredeki geniş düzlük ve çukur alanlara yayılmasıdır Bunun yanındataban suyunun yükselmesine bağlı olarak da gerçekleşebilir YOL AÇTIĞI ZARARLAR İnsan kaybı Hayvan kaybı Toprak kaybı Tarımsal hasar İşsizlik Ulaşım-haberleşme aksaması ÖNLEME ÇALIŞMALARI Başta orman olmak üzere mevcut bitki örtüsü iyi korunmalı Çıplak yerler ağaçlandırılmalı Yatak içinde hız kesici setler ve göletler yapılmalı HEYELAN Heyelan: Toprak örtüsü veya ana kayanın bir parçasının bulunduğu yerden koparak yamaç üzerinde harekete geçip daha aşağıda bir yerde birikmesidir MEYDANA GELİŞİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER A)Jeolojik ve jeomorfolojik faktörler Yerçekimi Ana kaya özellikleri Eğim Bakı Deprem B) Beşeri faktörler Yol ve bina yapımı için yamaç hafriyatı Taş ve maden ocağı açma Kanal ve tünel inşaatı için yamaç hafriyatı KORUNMA YOLLARI Yamacın doğal eğiminin bozulmaması, Yamacın mevcut bitki örtüsünün iyi korunması, çıplak yamaçların ağaçlandırılması, Eğimli arazilere destek duvarları yapılması ÇIĞ Çığ, dağın çok yüksek bir yerinden kopup yuvarlanan, yuvarlandıkça da büyüyen kar kütlesidir Yurdumuzun özellikle DAnadolu Bölgesi’nde görülenve önemli zararlar veren bir afettir ÇIĞIN OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER A)Meteorolojik Faktörler Yağış Yağmur Sıcaklık Rüzgar Topoğrafik faktörler Depremler Eğim Bakı Yükseklik Yamaç uzunluğu Bitki örtüsü KORUNMA YOLLARI Çok dik yamaçlara dayanma duvarları yapılmalı Kazıklar çakılmalı Yamaçlara ağaçlar dikerek çığ tehlikesi önlenmeli YANGINLAR Yangın ; bir ormanın, bir evin veya daha başka bir ortamın tutuşarak yanması demektir Ülkemizde özellikle yaz aylarında orman yangınları görülmektedirALINMASI GEREKEN TEDBİRLER İnsanlara ağaç ve orman sevgisi aşılanmalı, ormanın yurt ekonomisine ve çevreye olan yararları konusunda bilinçlendirilerek eğitmeli Gerekli emniyet ve alarm sistemi kurulmalı Orman içi yollar, haberleşme yeterli düzeye getirilmeli Yanan yerler hemen korumaya alınarak ağaçlandırılmalı |
|
 |
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.