Mozambik Cumhuriyeti Hakkında Herşey / Mozambik Cumhuriyeti

Mozambik Cumhuriyeti Hakkında Herşey / Mozambik Cumhuriyeti




Coğrafya ve İklim


Konum: Doğu Afrika, Mozambik Kanalı kıyısında, Güney Afrika ve Tanzanya arasında yer alır

Coğrafi konumu: 18-15 Güney derecesi, 35 00 Doğu boylamı

Haritadaki konumu: Afrika

Yüzölçümü: 801,590 km²

Sınırları: toplam: 4,571 km

Sınır komşuları: Malavi 1,569 km, Güney Afrika 491 km, Svaziland 105 km, Tanzanya 756 km, Zambiya 419 km, Zimbabve 1,231 km

Sahil şeridi: 2,470 km

İklimi: tropikalden subtropikale geçiş iklimi

Arazi yapısı: Kıyı ovaları, merkezde yüksek araziler, kuzeybatıda yüksek platolar, batıda dağlar yer alır

Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Hint Okyanusu 0 m en yüksek noktası: Monte Binga 2,436 m

Doğal kaynakları: Kömür, titanyum, doğal gaz, hidro enerji, tantal, grafit, gümüş, boksit

Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %4 daimi ekinler: %0 otlaklar: %56 ormanlık arazi: %18 diğer: %22 (1993 verileri)

Sulanan arazi: 1,200 km² (2000 verileri)

Doğal afetler: Kuraklıklar, su baskınları, yok edici siklonlar




Ülkenin önemli şehirleri; Beira, Quelimane, Nampula, Xaixai, Chimoi, Inhanbane, Pemba ve Tete'dir Hint Okyanusu boyunca uzun ve ince uzanan ülkenin kıyı uzunluğu 2515 km'dir Bu kıyıları limanların yanı sıra turistik sahillere sahiptir Komşuları : Tanzanya, Malavi, Zambiya, Zimbabve, Güney Afrika ve Svaziland'dır Bu ülkelere gelen mallar genelde Mozambik limanlarından geçerek içeri girmektedir


İklimi okyanustan dolayı nemli ve sıcak tropikal bir iklimdir Kuzeydeki Chimoi bölgesi rakımdan dolayı daha ılıman bir iklime sahiptir


Yıllık hava sıcaklığı ortalaması 23,8 derecedir Metre kareye düşen yıllık yağış ortalamasıysa, 1436,5 mm'dir Nemli bir havası olan ülkenin ortalama yıllık nem değeri %75,1'dir




Devlet Yapısı


Birçok kaynakta Mozambik (Moçambique-okunuşu: musambiki) adının bir Arap sultanı olan Muça Alebique (Musa Alibiki)'den geldiği ayrıca tedavüldeki para birimi olan metikal adının da bir ağırlık biçimi olan مطقال miṭqāl'den geldiği belirtilmektedir


Resmi tam adı: Mozambik Cumhuriyeti

Kısa şekli : Mozambik

Yerel tam adı: Republica de Moçambique

Yerel kısa şekli: Moçambique

Eski adı: Portekiz Doğu Afrikası

Yönetim biçimi: Cumhuriyet

Başkent: Maputo

İdari bölümler: 10 bölge; Cabo Delgado, Gaza, Inhambane, Manica, Maputo, Nampula, Niassa, Sofala, Tete, Zambezia

Bağımsızlık günü: 25 Haziran 1975 (Portekiz'den)

Milli bayram: Bağımsızlık günü, 25 Haziran (1975)

Anayasa: 30 Kasım 1990

Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), SADC, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)


Tarih


IX ve X yüzyıllarda Arap ve İranlı denizciler tarafından bilinmekteydi Avrupalıların buraya gelişleri 1498 yılında Vasco de Gama'nın Hint seyahati esansında olmuştur Avrapa'dan ilk gelenler Portekizlilerdir Kıyı bölgesinden iç kıyılara giriş XVI yüzyıl sonlarında olmuştur Portekizliler başlıca rakipleri Hollandalıları ve Asyalı Arapları zor da olsa bölgeden uzaklaştırmışlardır Sonra, XIX yüzyılda Angola ile burayı birleştirmek istemiş, ama İngiliz müdahalesiyle karşılaşmışlardır II Dünya Savaşını takip eden dönemde bağımzıslık için mücadele vermiştir Portekiz yönetimine karşı verilen savaş sonucunda ve Portekiz'de 1974 yılında gerçekleşen Karanfil Devrimiyle beraber FRELIMO örgütü önderliğinde bağımsızlığını kazanmıştır


Su ve Enerji


MozambikÜlkede 60’ın üzerinde ırmak vardır Bu ırmakların debisi yüksektir Zambezi 8 ülkeden geçen ve dünyadaki önemli ırmaklardan biridir Dünyanın en büyük barajlarindan biri olan Cahora Bass ta Zambezi Nehri üzerindedir Ülkenin 13%’ü ırmak ve göllerle kaplıdır


Ülkede elektrik enerjisi sıkıntısı yoktur Ancak iç kesimlere yetersiz alt yapıdan dolayı tam ulaşmamıştır




Din


Roman Katolik Kilisesi’nin kurduğu başlıca 20 başpsikoposluk bölgesi mevcuttur (Beira, Chimoio, Gurue, Inhambane, Lichinga, Nampula, Pemba, Qeulimane, Tete ve Xai-Xai; ayrıca Maputo ve Nampula Başpsikoposluğun ana yönetim bölgesidir)


Müslümanlar özellikle, kuzey bölgelerinde meskûndur Çeşitli tarikat ve cemaatler olarak organize olmuşlardır (özellikle Kadiri ve Şadhili kolları olarak) Bunun yanında bazı diğer büyük islami kurumlar şunlardır: Reformcu olan Mozambik İslâm Konseyi (Conselho Islamico de Moçambique) ve Sufilik yanlısı Mozambik İslam kongresi ve Müslüman Komitesi (Comunidade Muçulmana) (Congresso Islamico de Moçambique)Aynı zamanda İsmaililer, Şialar ve Hint-Pakistan kökenli islami kurumlarda önemli kurumlardandır



Nüfus ve Dil Yapısı


Nüfus: 19,371,057 (Temmuz 2001 verileri),

Nüfus artış oranı: %13 (2001 verileri),

Mülteci oranı: 0 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini),

Bebek ölüm oranı: 1392 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini),

Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 3645 yıl, erkeklerde: 3725 yıl, kadınlarda: 3562 yıl (2001 verileri),

Ortalama çocuk sayısı: 482 çocuk/1 kadın (2001 tahmini),

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %1322 (1999 verileri),

HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 12 milyon(1999 verileri),

HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 98,000 (1999 verileri),

Ulus: Mozambikli,

Nüfusun etnik dağılımı: Yerel kabile grupları %9966 (Shangaan, Chokwe, Manyika, Sena, Makua ve diğerleri), Avrupalılar %006, Avrupa-Afrikalı karışımı %02, Hintliler %008,

Diller: Portekizce (resmi),yaklaşık 26 yerel dil ve lehçeler (Xangana, Ronga,Macua,Cisene vs)Güney Afrika ve komşu ülkelerin resmî dillerinin İngilizce olması ve o devletlerle olan ticari ve sosyal ilişkiler sebebiyle İngilizce geçerli bir dildir

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler, toplam nüfusta: %423, erkekler: %584, kadınlar: %27 (1998 verileri)


Eğitim


Okuma-yazma oranı oldukça düşük olan ülkede yeni yeni okullar açılmaktadır Başkent Maputo’da özel okul olarak Güney Afrika, Portekiz, Amerika, Filipin, Fransız, İtalyan ve Aga Khan okulları gibi 65 civarında özel okul vardır Türk iş adamları ve eğitim gönüllüleri tarafından açılan Uluslararasi Söğüt Koleji (Willow International School) de ülke'nin eğitimine katkı sağlamaktadır 2003 yılında eğitime başlayan Willow, 2008 yılında ikinci binasıyla ilköğretim ve ortaöğretim olmak uzere iki okul binasında hizmet vermektedir Eğitim dili İngilizce olan bu okul, Portekizce ve Türkçe öğretimiyle de ülkenin üç dilde eğitim veren tek okuludur Amerika, Romanya ve Polonya'daki proje olimpiyatlarında aldığı madalyalarla, ülke çapında her yıl düzenlenen Bilgisayar Olimpiyatlarında ilk üç dereceyi elde etmiştirİkisi devlet üniversitesi olmak üzere (Universidade Eduardo Mondlane (UEM), Universidade pedagogica) toplam 7 universite ve meslek yüksek okulu bulunmaktadırÜlkenin en büyük üniversitesi olan Universidade Eduardo Mondlane (UEM) Mühendislik, Tıp, Hukuk, Eğitim, Ekonomi, Uluslararasi İlişkiler gibi bölümlerde öğretim yapmaktadırUniversidade Pedagogica ise daha çok pedagoji alanlarında öğretim yapmaktadır


Sağlık


Tüm Güney Afrika ülkelerinde olduğu gibi AIDS Mozambik'te de bir tehlike arzetmektedir Fakat bir çok Afrika ülkesine göre oran daha düşüktür Sıtma denilen malaria hastalığı da başta gelen hastalıklar arasında olmasına rağmen tedavisi yapılabilmektedir Devlet hastaneleri, sağlık ocakları ve birçok özel klinik vardır Fakat ülkenin büyük bir bölümü sağlık hizmetlerinden mahrum yaşamaktadır


Turizm


Mozambik, turizm açısından potansiyeli yüksek olan bir ülkedir Ülkenin kuzey güney doğrultusunda uzanan Hint okyanusu kıyısındaki yaklaşık 2500 kilometre uzunluğundaki sahil şeridi her yönüyle turistler için fırsatlar sunmaktadır Temiz denizi ve uluslararası alanda ün yapmış dalış noktaları deniz turizmi sevenleri bu ülkeye çekmektedir Başkent 'Maputo'da' 5 yıldızlı otel sayısı dörttür 4 yıldızlı oteller de vardır Med-cezir'in en güzel izlenebilen yerlerden biri Maputo'da 'Costa Do Sol' (Güneş Sırtı) mevkiindedir


Ulaşım


Demiryolları: 3,131 km (1994) Karayolları: 30,400 km (1996) Su yolları: 3,750 km Boru hatları: Ham petrol 306 km; petrol ürünleri 289 km Limanları: Beira, Inhambane, Maputo, Nacala, Pemba, Quelimane Hava alanları: 168 (2000 verileri)


A) Havaalanları: Ülkede uluslararası 3 havalanını vardır Bunlar başkent Maputo, Beira ve Nampula'da bulunmaktadır

B) Limanlar: Ülkenın en büyük limanı başkent Maputo’da bulunmaktadır Liman ülkenin kıyısı bulunduğu Hint Okyanusu üzerindedir Bu yönüyle değerlendirildiğinde Türkiye'den Mozambik’e ulaşmak kolaydır Akdeniz, Kızıldeniz ve Hint Okyanusu yoluyla bu ülkeye taşımacılık yapılabilir Maputo limanının yıllık kapasitesi yaklaşık olarak 12 milyon tondur Bu liman üzerinden başta Güney Afrika Cumhuriyeti, Zimbabwe ve Swaziland olmak üzere çevre ülkelerede taşımacılık yapılmaktadır

Beira Limanı: Beira limanı konumu itibariyle hinterlandında bulunan ülkelerin ihracat ve ithalatında önemli bir yer tutmaktadır Bu liman özellikle denize kıyısı olmayan ve kıtanın iç bölgelerinde kalan Zimbabwe, Zambiya, Malawi, Botswana ve Zaire gibi ülkelere yapılan taşımacılıkta önemli bir yer tutmaktadır Limanın yıllık kapasitesi 7,5 milyon tondur


Bu iki önemli limanın dışında Nacala, Quelimane ve Pemba da nispeten daha küçük limanlar bulunmaktadır


C)Karayolu: Johanessburg ya da Durban'dan otobüslerle başkent Maputo'ya ulaşmak mümkündür

Vize İşlemleri; Mozambik'e Türkiye'den gelişte kara ve hava sınırında vize alınabilmektedir Ancak Güney Afrika yoluyla Otobüs vasıtasıyla gelmek istenildiginde Johannesburg'ta bulunan Mozambik konsolosluğundan vize almanız gerekmektedir Seyahat şirketleri vizesiz yolcu kabul etmemektedir 25 dolar 30 günlük vize ücreti alınmaktadır Ülke içinde iç hatlardan uçarak istenen yerlere ulaşılabilirJohennesburg'a Maputo'dan her gün sabah, öğle ve akşam 3-4 uçak gidiş-dönüş sefer yapmaktadır


Ekonomi


GSYİH: Satınalma Gücü paritesi 191 milyar $ (2000 verileri)

GSYİH - reel büyüme: %38 (2000 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %44 endüstri: %19 hizmet: %37 (1999 verileri)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %114 (2000 verileri) İş gücü: 74 milyon (1997 verileri)

İşsizlik oranı: tarım %81, endüstri %6, hizmet %13 (1997 verileri)

Endüstri artış oranı: %21 (1997 verileri)

Endüstri: Gıda, içecek, kimyasallar, petrol ürünleri, tekstil, çimento, cam, asbest, tütün

Endüstrinin büyüme oranı: %72 (1999)

Elektrik üretimi: 23 milyar kWh (1999)

Elektrik tüketimi: 307 milyon kWh (1999)

Elektrik ihracatı: 19 milyar kWh (1999)

Elektrik ithalatı: 68 milyon kWh (1999)

Tarım ürünleri: Pamuk, fındık, şekerkamışı, çay, manyok, mısır, hindistancevizi, tropikal meyveler, sığır eti, kümes hayvanı

İhracat: 390 milyon $ (fob, 2000 verileri)

İhracat ürünleri: karidesler %40, maun, pamuk, şeker, narenciye, kereste (2000)

İhracat ortakları: AB %27, Güney Afrika %26, Zimbabve 1%5, Hindistan %12, ABD %5, Japonya %4 (1999 verileri)

İthalat: 14 milyar $ (2000 verileri)

İthalat ürünleri: Makine ve parça, mineral ürünler, kimyasallar, ****ller, gıda maddeleri, tekstil (2000)

İthalat ortakları: Güney Afrika %44, AB %16, ABD %65, Japonya %65, Pakistan %3, Hindistan %3 (1999 verileri)

Dış borç tutarı: 14 milyar $ (2000 verileri)

Para birimi: Metical (MZM)

Para birimi kodu: MZM

Mali yıl: Takvim yılı 13/09/2008 itibariyle 1 Amerikan Doları yaklaşık olarak 25 meticaldir Özellikle yabancı uyruklularla yapılan işlemlerde dolar talep edilmektedir (kira vs) Türkiye'deki apartmanlara benzer yerler için kira 500 Amerikan Doları civarında Güney Afrika standartlarında bahçeli müstakil evler ise 1000 Dolardan başlamaktadır Ambalajlı birçok ürün Güney Afrika'dan ithal edilmekte olup fiyatlar yüksektir Son olarak ulusal paradan üç sıfır atılıp 1 Amerikan Doları = 25 Medikale eşitlenmiştir Ülke Uluslararası Para Fonu (IMF)’na 1984 yılında üye olmuştur 19 tane banka vardır Şehir merkezinde birçok caddede yine döviz bürosu mevcuttur Ülkede para transferi ve döviz bozdurma sorunu yoktur Ülkede iş gücü ucuz olup, hükümet tarafından açıklanan asgari ücret endüstri sektöründe 80 USD civarındadır Tarım sektöründeyse daha düşüktür Genelde orta ve küçük ölçekli işletmeler olan ülkede en büyük fabrikalar 2m bira ve Mozal alüminyum fabrikalarıdır Ayrıca ülkenin kuzeyinde yüksek rezervde doğalgaz mevcuttur Ülkede tüketilen birçok ürün ithal edilmektedir Sadece su ürünleri, cashewnut(kaju-hint fıstığı), pamuk ve meyve ihraç malları arasındadır İç ticaretin büyük bir kısmı Hint kökenli tüccarların elindedir Tüketim ithalata bağımlı olduğundan kar marjları yüksektir Mozambik'e ihracat için yerel bir depo gereklidir çünkü Türkiye'den Maputo'ya gemiler en erken 35-40 günde gelmektedir Gemi Durban'da yükünü boşaltmakta ve Mozambik bandralı bir gemiye yükünü aktarmaktadır çünkü Maputo ve diğer limanlar oldukça sığ olup büyük tonajlı gemiler girememektedir


İletişim Bilgileri


Kullanılan telefon hatları: 65,354 (2000)

Telefon kodu: 258

Radyo yayın istasyonları: AM 13, FM 16, kısa dalga 12 (2000)

Radyolar: 730,000 (1997)

Televizyon yayını yapan istasyonlar: 1 (2000)

Televizyonlar: 67,600 (2000)

Internet kısaltması: mz

Internet servis sağlayıcıları: 8 (2000)

Internet kullanıcıları: 6,250 (2000)