Dünya Ve Ülkemizde Görülen İklim Çeşitleri Ve Özellikleri

Dünya Ve Ülkemizde Görülen İklim Çeşitleri Ve Özellikleri

Türkiye’de Görülen İklim Tipleri


Akdeniz iklimi:

Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı geçen iklim türüdür Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır En sıcak ay ortalaması 28-30 °C en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir Yıllık sıcaklık ortalaması 18 °C dir Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür En fazla yağış kışın en az yağış yazın düşer Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 600-1000 mm arasındadır Yağış rejimi düzensizdir Bitki örtüsü maki’dir Maki yaz kuraklığına dayanabilen; mersin defne kocayemiş zeytin zakkum keçiboynuzu gibi kısa bodur ağaççıklardan meydana gelen bir bitki topluluğudur

Görüldüğü yerler: Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ( Libya Mısır ve İsrail hariç Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır) Avustralya’nın güneybatısı Güney Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir Türkiye’de Akdeniz iklimi esas karakterini Akdeniz Bölgesi’nde Torosların denize bakan yamaçlarında 800-1000 metre yüksekliğe kadar olan alanlarda gösterir Kıyı boyunca kuzeye gidildikçe karakterinde değişiklikler görülmekle birlikte kıyılar ve içeriye doğru uzanan grabenler boyunca görülür Marmara Bölgesi’nde ise Güney Marmara kıyıları ile Trakya’nın Ege kıyılarında görülür Akdeniz iklimiyle ilgili daha çok bilgiyi İklimler sayfasında bulabilirsiniz

Karasal iklim: Kıtaların orta kesimlerinde deniz etkisinden uzak yerlerde ve Kuzey Yarım Küre’de etkili olan iklim çeşitidir Kışları soğuk ve karlı geçer yazlar ise özellikle Orta Asya’da ve Anadolu’da sıcak ve kurak geçer Türkiye’nin büyük bir kısmında özellikle İç Anadolu Bölgesi’de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde etkili olur

Karasal iklimin görüldüğü yerlerde kış erken başlar ve ortama olarak 90 gün karın yerde kalma süresi vardır Yazlar da kış kadar erken başlar ve sıcaktır fakat nem az olduğundan dolayı bu sıcaklık fazla hissedilmez gece ve gündüz arasındaki sıcaklık ve yıllık sıcaklık farkı çok fazladır

Görüldüğü Yerler: Ülkemizde Karasal İklim İç Anadolu Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile İç Batı Anadolu Bölümünde görülür

Genel özellikleri şunlardır: Yazlar sıcak ve kurak kışlar soğuk ve kar yağışlıdır İç Anadolu Bölgesinde maksimum yağış ilkbaharda minimum yağış yazın düşer İç Anadolu da ortalama yağış 300-400 mm’dir İç Anadolu’nun kış sıcaklık ortalaması -1 -5°C yaz sıcaklık ortalaması 22-23°C yıllık sıcaklık ortalaması ise 10-11°C’dir Ege Bölgesinin İç batı Anadolu Bölümünde de yağışlar kıyı kesimine göre azdır Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu kesiminde yıllık sıcaklık ortalaması 4-6°C’dir Kuzeydoğu Anadolu’da kış sıcaklık ortalaması -7 -10°C yaz sıcaklık ortalaması 17-19°C’dir Yıllık yağış miktarı 500-600 mm’dir Güneydoğu Anadolu’da ise ortalama yağış 400-700 mm’dir Güneydoğu Anadolu Bölgesinde kış mevsimi çok karlı ve donlu geçmemekle beraber yaz mevsiminde şiddetli kuru sıcaklar egemendir Güneydoğu Anadolu’da yıllık ortalama sıcaklık 15-16°C kış sıcaklığı -1 4°C yaz sıcaklığı ise 30-35°C’dir

Karadeniz İklimi ve Görüldüğü Yerler:

Karadeniz iklimi (Okyanusal İklim veya Ilıman Deniz İklimi) asıl olarak Kuzey Anadolu Dağları’nın Karadeniz’e bakan yamaçlarında görülür Genel özellikleri şunlardır: Her mevsim yağışlıdır Doğu Karadeniz Bölümünde maksimum yağış sonbaharda minimum yağış ilkbaharda düşer Yıllık yağış miktarı 2000-2500 mm’dir Batı Karadeniz Bölümünde maksimum yağış sonbaharda minimum yağış ilkbaharda düşer Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm’dir Orta Karadeniz Bölümünde ise maksimum yağış kışın minimum yağış yazın düşer Yıllık yağış miktarı 800-1000 mm’dir Karadeniz ikliminin görüldüğü alanlarda kar yağışlı günlerin ortalaması 18 gündür Yıllık ortalama sıcaklık 13-15 °C’dir Ocak ayı ortalama sıcaklığı 6-7 °C’dir Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 21-23 °C’dir Yıllık sıcaklık farkı 13-15 °C’dir Doğal bitki örtüsü ormandır Yüksek alanlarda Alpin çayırlar görülür


Dünya Da Görülen Iklim çeşitleri



1- Ekvatoral İklim

2- Subtropikal İklim

3- Muson İklimi

4- Akdeniz İklimi

5- Okyanusal İklim

6- Karadeniz İklimi

7- Step İklimi

8- Karasal İklim

9- Çöl İklimi

10- Kutup İklimi

11- Tundra İklimi


Dünya’da Görülen İklim Tipleri
Bir yerde benzer sıcaklık basınç rüzgar nemlilik ve yağış özelliklerinin uzun süre etkili olmasıyla iklim tipleri belirmektedir İklimi oluşturan bu öğelerden birinin ya da ikisinin farklı olması değişik iklim tiplerinin ortaya çıkmasına neden olur

Dünya’da görülen iklimler sıcak kuşak iklimleri ılıman kuşak iklimleri ve soğuk kuşak iklimleri olarak üç ana bölümde toplanır

Sıcak Kuşak İklimleri
Sıcak Kuşak İklimlerinin Ortak Özellikleri
Yıllık sıcaklık ortalamaları 20°C’nin üstündedir
Soğuk mevsim yoktur
Yağış özellikleri farklılık gösterir
Ekvatoral İklim

Ekvatoral İklimin Özellikleri

Yıllık sıcaklık ortalamasının 20°C’nin üstünde olduğu ekvatoral iklimde yıl boyunca yaz koşulları yaşanır
Güneş ışınları yıl boyunca dik ve dike yakın açılarla geldiğinden yıllık sıcaklık farkı azdır
Yıl boyunca yükseltici hava hareketlerine bağlı olarak konveksiyonel yağış görülür

Yıllık yağış miktarı 2000 mm’nin üzerindedir Her mevsimin yağışlı olduğu ekvatoral bölge akarsularının rejimleri düzenlidir ve yıl boyunca bol su taşır Güneş ışınlarının dik geldiği Mart ve Eylül aylarında yağışlar artar Bu nedenle ekinokslarda (21 Mart – 23 Eylül) akarsularda kabarma olur


Konveksiyonel Yağış : Isınan havanın yükselerek soğuması ile oluşan yağışlardır

UYARI : Ekvatoral iklimde yıllık sıcaklık farklarının az olması güneş ışınlarının yere değme açılarının az değişmesiyle günlük sıcaklık farklarının az olması ise nem oranının yüksek olmasıyla ilgilidir

Anahtar Kelimeler: konveksiyonel yağış ekvatoral iklim gunluk sicaklik farki sıcak kuşak iklimleri ılıman kuşak iklimleri soğuk kuşak iklimleri sicak kusak iliman kusak soguk kusak dünyada görülen iklim çeşitleri dünya iklim çeşitleri dünyada görülen iklim çeşitleri ve özellikleri dünyada görülen iklimler



Ekvatoral İklimin Doğal Bitki Örtüsü

Yıl boyunca sıcaklık ve nem koşulları elverişli olduğundan sürekli yeşil kalabilen yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan gür ormanlardır Yağmur ormanları adı verilen bu ormanlardaki ağaçların boyu yağış miktarının fazla olması nedeniyle 40-60 m lere kadar çıkabilir Ormanaltı floarası da çok zengindir

Ormanaltı Florası : Orman örtüsü altında loş ortamda yetişen çoğunlukla ot ve sarmaşık türlerinin oluşturduğu bitki topluluğudur
Ekvatoral İklimin Görüldüğü Yerler
10° Kuzey ve Güney enlemleri arasında
Güney Amerika’da Amazon Havzası’nda
Afrika’da Kongo Havzası’nda ve Gine Körfezi kıyılarında
Asya’da Endonezya Adaları’nda görülür
Yazları Yağışlı Tropikal İklim (Savan)
Yıllık sıcaklık ortalaması 20°C’nin üstündedir
Yazlar sıcak ve yağışlı kışlar sıcak ve kurak geçer
Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği yaz aylarında konveksiyonel yağışlar görülür

Kış aylarında subtropikal yüksek basıncın (DYB) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir
Yıllık yağış miktarı 1000 mm civarındadır
UYARI : Savan ikliminde günlük sıcaklık farkları nemlilik nedeniyle yazın az kışın fazladır




Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Doğal Bitki Örtüsü

Yaz yağışlarıyla yeşeren uzun boylu gür ot topluluklarıdır Bunlara savan adı verilir Savanlar arasında yer yer kurakçıl ağaçlar görülür Akarsu boylarında ise galeri ormanları görülür
Galeri Ormanları : Savanlardaki küçük akarsu boylarında görülen çoğunlukla 50-100 m genişliğinde bir akarsu ağı biçiminde uzanan ve sürekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni ağaçların akarsuyun üstünü bir galeri şeklinde kapatmasıdır

Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Görüldüğü Yerler

• 10° enlemleri ile dönenceler arasında
• Orta Amerika’da
• Sahra Çölü ile Ekvatoral Afrika arasında
• Güney Afrika’da
• Güney Amerika’da
• Kuzey Avustralya’da
• Madagaskar’ın batısında görülür

Muson İklimi

Muson İkliminin Özellikleri
Kış sıcaklığı 10°C - 20°C arasında değişir Yıllık sıcaklık ortalaması 20°C nin üstündedir

• Muson rüzgarlarının etkisiyle yazlar sıcak ve bol yağışlı geçer Kışlar ise ılık ve kuraktır
• Çoğunlukla 2000 – 5000 mm arasında değişen yıllık yağış miktarı bazı yerlerde 10000 mm’yi geçmektedir Örneğin Hindistan’ın Çerapunçi kasabasında yıllık yağış miktarı 12000 mm’yi bulmaktadır

• Yaz aylarında orografik yağışlar görülür
• Orografik Yağışlar : Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır

Muson İkliminin Doğal Bitki Örtüsü

• Yağışın fazla olduğu yerlerde kış aylarında yapraklarını döken yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar görülür Bu ormanlara muson ormanları denir
• Muson İkliminin Görüldüğü Yerler
• Güney Doğu ve Güneydoğu Asya kıyılarında
• Madagaskar’ın doğusunda
• Avustralya’nın kuzeydoğusunda
• Kuzey Amerika’nın güneydoğu kıyılarında görülür

Çöl İklimi

Çöl İkliminin Özellikleri
Günlük ve mevsimlik sıcaklık farklarının azla olması karakteristik özelliğidir
Yağışlar yok denecek kadar azdır
Sıcaklık farklarının fazla olması kayaların fiziksel olarak parçalanıp ufalanmasına neden olur
Kimyasal çözülme yetersiz olduğundan toprak oluşumu zordur

Çöl İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Kuraklığa uyum sağlamış olan kurakçıl otlar ve çalılardan oluşur Kuraklığa en iyi uyum sağlamış bitkiler gövdesinde çok miktarda su biriktirebilen kaktüslerdir Üzerlerindeki küçük dikenler bitkinin ısı kaybını azaltmaktadır Ayrıca yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde vahalar oluşmuştur

Vaha : Çöllerde suyun bulunduğu bitkilerin yetişebildiği insanların yerleşip barındığı yerdir Vahalar akarsu boylarında kuyuların açıldığı yerlerde büyük su kaynakları yanında gelişmiştir

Çöl İkliminin Görüldüğü Yerler
Asya Kıtası’nda; Arabistan Gobi Taklamakan Çöllerinde
Kuzey Amerika’da; Kaliforniya Nevada Kolorado Meksika Çöllerinde
Afrika’da; Büyük sahra Kalahari Namibya Çölleri’nde
Güney Amerika’da; Atakama Çölü’nde görülür
UYARI : Çöllerin en büyük bölümü Kuzey yarım Küre’dedir Bu durum karaların Kuzey Yarım Küre’de Güney Yarım Küre’den daha fazla olmasının sonucudur

Ilıman Kuşak İklimleri

Ilıman Kuşak İklimlerinin Ortak Özellikleri

• Yıllık sıcaklık ortalamaları 20°C’nin altındadır
• Sıcaklık farkları belirgindir
• 4 mevsim yaşanır

Akdeniz İklimi

Akdeniz İkliminin Özellikleri

• Yazları sıcak ve kurak geçer
• Yıllık ortalama sıcaklık 18°C - 20°C arasında değişir

Yazın genişleyen subtropikal antisiklon (DYB) Akdeniz iklim bölgesinde yaz kuraklığını belirginleştirir
Kışlar ılık ve yağışlıdır Çünkü kış aylarında gezici alçak basınçlar cephesel yağışlara neden olur
Yıllık ortalama yağış miktarı 600-1000 mm arasında değişir ve yağış rejimi düzensizdir
Kar yağışı ve don olayı ender görülür

Don Olayı : Havanın açık ve durgun olduğu kış gecelerinde aşırı ısınma nedeniyle toprak donar Don olayı tarımsal üretime büyük ölçüde zarar verir Karasal bölgelerde don olayı sık görülür
Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Kısa bodur ağaç ve çalılardır Bu bitki örtüsüne maki adı verilir Yaz kuraklığına uyum sağladığından yaprakları genellikle sert tüylü ince ve uzundur
Zeytin defne keçiboynuzu mersin lavanta kekik ve zakkum maki bitki topluluğu içinde yer alır

Akdeniz İkliminin Görüldüğü Yerler

• Akdeniz çevresindeki ülkelerde
• Güney Portekiz kıyılarında
• Afrika’da Kap Bölgesi’nde
• Güneybatı Avustralya kıyılarında
• Orta Şili’de
• Kuzey Amerika’da Kaliforniya yöresinde
• Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Güney kıyılarında görülür

UYARI : Akdeniz iklimi genellikle 30°-40° enlemleri arasında görülür


Ilıman Kuşak Okyanus İklimi

Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Özellikleri

• Orta Kuşak kıtalarının batı kıyılarında batı rüzgarlarının ve sıcak su akıntılarının etkisiyle gelişen bir iklim tipidir
• Yıllık ortalama sıcaklık 20°C’nin altındadır
• Sıcaklık farkları belirgin değildir
• Yazlar serin ve yağışlı kışlar ılık ve yağışlı geçer
• Her mevsim yağışlıdır Sonbahar ve kış yağışları daha belirgindir
• Kar yağışı ve don olayı ender görülür
• Kış aylarında cephesel yaz aylarında hem cephesel hem de yükselim yağışları görülür

UYARI : Okyanus ikliminin belirmesinde temel etken batı rüzgarları ve sıcak su
akıntılarıdır

Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Doğal Bitki Örtüsü

• Yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karma ormanlardır
• Yer yer çayırlar görülür
• Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Görüldüğü Yerler
• Kuzey Amerika’nın batı ve güneydoğu kıyılarında
• Güney Amerika’nın güneybatı kıyılarında
• Batı Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyılarında
• Yeni Zellanda’da
• Afrika’nın güneyinde
• Avustralya’nın doğusunda
• Tasmanya’da görülür

Ilıman Kuşak Karasal İklim

Ilıman Kuşak Karasal İklimin Özellikleri

• Yazlar sıcak ve kurak kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer
• Günlük ve mevsimlik sıcaklık farkları belirgindir
• En yağışlı mevsim ilkbahardır
• Don olayı sık görülür
• Sıcak çöllerin kenarlarında görülen karasal iklimde yaz mevsimi kısa sürer

UYARI : Ilıman karasal iklimde kış aylarındaki yağış azlığı termik yüksek basıncın etkili
olmasın bağlıdır Yazın görülen yağışlar ise konveksiyoneldir

Ilıman Kuşak Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü
İlkbahar yağışlarıyla yeşeren yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır Bunlara step ya da bozkır denir Steplere Kuzey Amerika’da preri Güney Amerika’da pampa adı verilir Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlar görülür

Ilıman Kuşak Karasal İkliminin Görüldüğü Yerler
Kuzey ve Güney Amerika’nın iç kısımlarında

• Anadolu’nun iç kısımlarında
• Irak’taİran’daTürkistan’daAfri ka’nın iç kısımlarında
• Avustralya’nın iç kısımlarında görülür
• Soğuk Kuşak İklimleri
• 60° - 90° enlemleri arasında görülür
• Sıcaklık yıl boyunca düşüktür
• İklimin elverişsiz olması tarımı sınırlandırmaktadır

Soğuk Kuşak Karasal İklim

Soğuk Kuşak Karasal İklimin Özellikler
[*] Bu iklim iki alt bölüme ayrılır[*]Yazı ve Kışı Soğuk Karasal İklim[*] Yıllık sıcaklık farkları belirgindir[*] Yazlar soğuk yer yer serin ve kısa kışlar ise çok soğuk uzun ve karlı geçer Kar uzun süre toprakta kalır[*] En yağışlı mevsim yazdır ve konveksiyonel yağış görülür[*] Sıcaklık ortalamalarının Ekvator’a doğru gidildikçe artmasına bağlı olarak bu iklim tipi değişir ve yazları sıcak karasal iklime geçilir[*] Yazları Sıcak Karasal İklim[*] Kış sıcakları -10°C’nin altına inmez[*] Yaz sıcaklıkları 20°C nin üstüne çıkar[*] Yağış miktarı fazladır İlkbahar ve yaz yağışları daha belirgindir Soğuk Kuşak Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü

İğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır Bu bitki örtüsüne tayga adı verilir
Yer yer çayırlar görülür

Soğuk Kuşak Karasal İklimin Görüldüğü Yerler

• Soğuk kuşağın yazları sıcak karasal iklimi
• ABD’nin kuzeydoğusunda
• Kanada’daKuzey Çin’de
• Mançurya’daRusya’daOrta Sibirya’da görülür
• Soğuk kuşağın yazları da soğuk karasal iklimi
• Asya Avrupa ve Amerika kıtalarının kuzeyinde tundra ikliminin altında bir kuşak halinde görülür

Tundra İklimi

Tundra İkliminin Özellikleri

• Yazlar çok kısa ve serin geçer Yaz sıcaklığı 10°C’nin üstüne çıkmaz
• Yıllık yağış miktarı 250 mm civarındadır
• Kışlar çok soğuk ve uzun geçer
• Toprak kış aylarında donmuş haldedir
• Yaz aylarında toprağın üst kısımlarında çözülmeler görülür ve bataklıklar oluşur

Tundra İkliminin Doğal Bitki Örtüsü

• Düşük sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu çalılar otlar ve yosunlardır
• Bu bitki örtüsüne tundra adı verilir
• Tundra İkliminin Görüldüğü Yerler
• 60°-70° enlemleri arasında
• Asya’daAvrupa’daKanada’nın kuzey kısımlarında
• Güney Amerika’nın güney kısımlarında görülür

Kutup İklimi

Kutup İkliminin Özellikleri

Sıcaklık yıl boyunca 0°C’nin altındadır
Sıcaklığın düşük olması buharlaşmayı engellediği için yağış az ve kar biçimindedir
Sürekli donmuş halde olan toprak kar ve buz ile kaplıdır

Kutup İkliminin Doğal Bitki Örtüsü

Toprak sürekli kar ve buz örtüsü ile kaplı olduğu için bitki örtüsünden söz edilemez

Kutup İkliminin Görüldüğü Yerler

• Kutuplar çevresinde
• Grönland’daAntartika’da görülür