Türkiye'nin Akarsuları Ve Genel Özellikleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Türkiye’nin Akarsuları ve Genel Özellikleri Hakkında Bilgi
Türkiye’nin Akarsuları ve Genel Özellikleri

TÜRKİYE AKARSULARININ ÖZELLİKLERİ

1 Yatak eğimleri fazladır

(Ülkemizin ortalama yükseltisi fazla olduğu için)
2 Akış hızları fazladır

3 Hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir

4 Boyları kısadır

(Dağlık alanlar fazla olduğu ve üç tarafımız denizlerle çevrili olduğu için)
5 Rejimleri düzensizdir

(İklim koşulları gereği)
6 Ulaşıma uygun değillerdir

(Akış hızları fazla ve yatakları dar ve derin olduğundan)
7 Denge profiline erişmemişlerdir

(Ülkemiz jeolojik bakımdan genç bir ülke olduğundan)

Denge profili: Bir akarsuyun yatağını derine doğru aşındırarak deniz seviyesine indirmesine denge profiline erişmesi denir

Denge profiline erişmiş bir akarsuyun;
• Yatak eğimi fazladır

• Akış hızı fazladır

• Aşındırma gücü fazladır

• Biriktirmeden çok aşındırma faaliyeti ön plandadır

• Enerji potansiyeli yüksektir

• Taşımacılığa uygun değillerdir

Denge profiline erişmemiş bir akarsuyun;
• Yatak eğimi azdır

• Akış hızı azdır

• Aşındırma gücü azdır

• Aşındırmadan çok biriktirme faaliyeti ön plandadır

• Enerji potansiyeli düşüktür

• Taşımacılığa uygundurlar

• Menderesler çizerek akarlar

(Irmak adası oluşumu görülebilir

)

AKARSULARDAN FAYDALANMA
1 İçme, kullanma, sulama suyu elde edilir

2 Hidroelektrik üretilir

3 Balıkçılık yapılır

4 Spor, turizm alanlarında faydalanılır

5 Ulaşımda kullanılır

(Ülkemizdeki akarsularda taşımacılık yapılmaz

)

TÜRKİYE’DEKİ AKARSULAR
• Karadeniz Bölgesi: Sakarya, Filyos, Bartın (Yenice), Yeşilırmak, Kızılırmak, Çoruh
• Akdeniz Bölgesi: Aksu, Göksu, Seyhan, Ceyhan, Asi, Manavgat, Dalaman
• Ege Bölgesi: Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes
• Marmara Bölgesi: Meriç, Susurluk çayı
• Doğu Anadolu Bölgesi: Fırat, Dicle, Aras, Kura

AÇIK HAVZA AKARSU: Sularını bir deniz ya da okyanusa ulaştırabilen akarsulara denir

KAPALI HAVZA AKARSU: Sularını göle, bataklık alana ya da kara içlerine ulaştıran akarsulara denir

NOT: Ülkemizdeki akarsulardan Fırat ve Dicle açık havzadır

Irak topraklarında Şattülarap adıyla birleşerek Basra Körfezi’ne dökülürler

Diğer akarsular da açık havzadır

Kendi denizlerimize dökülürler

Aras ve Kura nehirleri ise kapalı havzadır

Çünkü Hazar Denizi’ne dökülürler

GAP’la birlikte Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde meydana gelen değişimler;
• Sulu tarıma geçilmiş, sulanan alanlar artmıştır

• Tarımsal üretim ve verim artmıştır

• Tarıma dayalı sanayi kolları gelişmiştir

• Şehirleşme oranı artmıştır

• İstihdam alanları artmıştır

• Bölge içi ve dışı göçler azalmıştır

• Eğitim, sağlık ve ulaşım hizmetleri gelişmiştir

• Şehirlerde büyüme ve modernleşme hızlanmıştır

Alıntı

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye'nin Akarsuları Ve Genel Özellikleri Türkiye’nin Akarsuları ve Genel Özellikleri Hakkında Bilgi Türkiye’nin Akarsuları ve Genel Özellikleri TÜRKİYE AKARSULARININ ÖZELLİKLERİ 1 Yatak eğimleri fazladır (Ülkemizin ortalama yükseltisi fazla olduğu için) 2 Akış hızları fazladır 3 Hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir 4 Boyları kısadır (Dağlık alanlar fazla olduğu ve üç tarafımız denizlerle çevrili olduğu için) 5 Rejimleri düzensizdir (İklim koşulları gereği) 6 Ulaşıma uygun değillerdir (Akış hızları fazla ve yatakları dar ve derin olduğundan) 7 Denge profiline erişmemişlerdir (Ülkemiz jeolojik bakımdan genç bir ülke olduğundan) Denge profili: Bir akarsuyun yatağını derine doğru aşındırarak deniz seviyesine indirmesine denge profiline erişmesi denir Denge profiline erişmiş bir akarsuyun; • Yatak eğimi fazladır • Akış hızı fazladır • Aşındırma gücü fazladır • Biriktirmeden çok aşındırma faaliyeti ön plandadır • Enerji potansiyeli yüksektir • Taşımacılığa uygun değillerdir Denge profiline erişmemiş bir akarsuyun; • Yatak eğimi azdır • Akış hızı azdır • Aşındırma gücü azdır • Aşındırmadan çok biriktirme faaliyeti ön plandadır • Enerji potansiyeli düşüktür • Taşımacılığa uygundurlar • Menderesler çizerek akarlar(Irmak adası oluşumu görülebilir) AKARSULARDAN FAYDALANMA 1 İçme, kullanma, sulama suyu elde edilir 2 Hidroelektrik üretilir 3 Balıkçılık yapılır 4 Spor, turizm alanlarında faydalanılır 5 Ulaşımda kullanılır(Ülkemizdeki akarsularda taşımacılık yapılmaz) TÜRKİYE’DEKİ AKARSULAR • Karadeniz Bölgesi: Sakarya, Filyos, Bartın (Yenice), Yeşilırmak, Kızılırmak, Çoruh • Akdeniz Bölgesi: Aksu, Göksu, Seyhan, Ceyhan, Asi, Manavgat, Dalaman • Ege Bölgesi: Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes • Marmara Bölgesi: Meriç, Susurluk çayı • Doğu Anadolu Bölgesi: Fırat, Dicle, Aras, Kura AÇIK HAVZA AKARSU: Sularını bir deniz ya da okyanusa ulaştırabilen akarsulara denir KAPALI HAVZA AKARSU: Sularını göle, bataklık alana ya da kara içlerine ulaştıran akarsulara denir NOT: Ülkemizdeki akarsulardan Fırat ve Dicle açık havzadır Irak topraklarında Şattülarap adıyla birleşerek Basra Körfezi’ne dökülürler Diğer akarsular da açık havzadır Kendi denizlerimize dökülürler Aras ve Kura nehirleri ise kapalı havzadır Çünkü Hazar Denizi’ne dökülürler GAP’la birlikte Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde meydana gelen değişimler; • Sulu tarıma geçilmiş, sulanan alanlar artmıştır • Tarımsal üretim ve verim artmıştır • Tarıma dayalı sanayi kolları gelişmiştir • Şehirleşme oranı artmıştır • İstihdam alanları artmıştır • Bölge içi ve dışı göçler azalmıştır • Eğitim, sağlık ve ulaşım hizmetleri gelişmiştir • Şehirlerde büyüme ve modernleşme hızlanmıştır Alıntı