Ülkemizde Nüfus

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Nüfus, belirli bir alanda, belirli bir zamanda yaşayan insan topluluğudur

Ülkemizde nüfus sayımlarını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yapmaktadır

İlk düzenli nüfus sayımı 1927, ikincisi 1935 yılın¬da yapılmıştır

Daha sonra 1990 yılına kadar her 5 yılda nüfus sayımı yapılmıştır

1990 yılından sonra her 10 yıl¬da bir yapılmasına karar verilmesine rağmen, bazı ihtiyaçlardan dolayı 1997 yılında nüfus sayımı yapılmıştır

En son yapılan nüfus sayımı ise, 2000 yılındadır

Nüfus sayımları ülkemizdeki insan sayısının bilinmesi ve ona göre bazı planlamaların yapılması için önemlidir

NÜFUSUN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Türkiye'de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler şunlardır:
1

Fiziki Faktörler
a

İklim özellikleri: Ülkemizde nüfusun yoğun ol¬duğu yerlerin, genelde kıyı bölgeler olmasında ılı¬man iklimin büyük etkisi vardır

Kurak ve kışları aşırı soğuk geçen yerlerde nüfus fazla yoğun de¬ğildir

b

Yer şekilleri: Ülkemizde yüksek ve engebeli yerlerde nüfus azdır

Doğu Anadolu Bölgesi, Taşe-li platosu, Menteşe yöresi gibi yerler bunlara örnek verilebilir

c

Toprak özellikleri: Verimli toprakların bulundu¬ğu alanlar (Çukurova, Gediz, B

Menderes) nüfus¬ça kalabalık iken, Tuz Gölü çevresi gibi yerlerde verimsiz topraklar bulunduğundan nüfus çok azdır

2

Beşeri Faktörler
a

Sanayileşme: Bütün Dünya'da olduğu gibi Tür¬kiye'de de, sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır, İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, Adana ve İzmir buna örnektir

b

Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfuslu¬dur

Çukurova, Gediz, Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi

c

Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kay¬naklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç ol¬duğundan, bu alanlarda da nüfus fazladır

Zongul¬dak, Soma, Elbistan buna örnektir

d

Turizm: Ülkemizde, Ege ve Akdeniz kıyılarında¬ki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaş¬mıştır

e

Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan ille¬rimizin nüfusu artmıştır

Eskişehir, Ankara, Kayse¬ri, İstanbul gibi illerin gelişmesinde, ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur

Nüfus dağılışında; su kaynakları, toprağın verimi, yeraltı zenginlikleri, göçler vb

birçok doğal ve toplumsal faktörlerde etkilidir

Bir yerdeki toplam nüfusun o yerin yüzölçümüne bölünmesiyle elde edilen nüfus miktarına “nüfus yoğunluğu" denir

Uyarı: Genel olarak yağışlı yörelerimiz yoğun nüfusludur

Ancak Menteşe, Yıldız, Teke ve Taşeli yö¬releri dağlık olduğu için seyrek nüfusludur

NÜFUS ARTIŞI
Doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki fark nüfus artışını gösterir

Bir ülkede doğum oranı fazla, ölüm oranı az ise nüfus artışı meydana gelir

Ölüm oranı doğum oranından fazla olursa, nüfusta azal¬ma meydana gelir

Genellikle az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı fazla, gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı azdır

• Nüfus artış hızı kalkınma hızından yüksek ise ülkenin gelişimi yavaşlar veya geriler

• Nüfus artış hızı kalkınma hızından düşük ise ülkenin gelişimi artar

Nüfus artışının olumlu sonuçları olduğu gibi olumsuz sonuçları da olabilmektedir

a

Nüfus artışının olumlu sonuçları
• Üretim artar

• Vergi gelirleri artar

• Mal ve hizmetlere talep artar

• Yeni endüstri dalları doğar

• İşçi ücretleri ucuzlar

• ihracatta rekabet kolaylaşır

b

Nüfus artışının olumsuz sonuçları
• işsizlik artar

• Kalkınma hızı düşer

• Kişi başına düşen milli gelir azalır

• Tasarruflar azalır

• Tüketim artar

• iç ve dış göçler artar

• İnsanların temel ihtiyaçlarının karşılaması zorlaşır

• ihracat azalır

• Demografik (nüfusa bağlı) yatırımlar artar
• Çevre kirlenmesi artar

• Belediye hizmetleri zorlaşır

1927 - 2000 yılları arasında ülkemiz nüfusundaki değişiklik:
• Nüfusumuz hızlı bir şekilde artmaktadır

• Erkek nüfus kadın nüfustan daha fazladır

• Nüfusun eğitim düzeyi giderek yükselmektedir

• Ortalama yaşam süresi giderek artmaktadır

• Kentsel nüfus giderek artmaktadır

• İç ve dış göçler giderek yoğunlaşmaktadır

• 1927 - 2000 yılları arasında nüfusumuz yaklaşık 5 kat artarak 13,6 milyon¬dan 67,8 milyona ulaşmıştır
1927 - 2000 yılları arasında ülkemiz nüfus artış hızındaki değişiklik:
• En düşük nüfus artışı 1945 yılında olmuştur

(II

Dünya Savaşı tehlikesi ne¬deniyle erkek nüfusun askere alınması

)
• Nüfus artış hızı en fazla 1955 - 1960 yılları arasında olmuştur

• Nüfus artış hızı %0 (binde) 10'un altına düşmemiş ve %0 29'u geçmemiştir

• 1985 yılından sonra nüfus artış hızımız azalmaktadır

Uyarı: Nüfus artış hızının düşmesiyle nüfus miktarımız azalmaz

NÜFUSUN YAPISI:
Nüfus sayımları sonucunda, nüfusun yapısal özelliklen tespit edilir

Bunlar; nüfusun yaş yapısı, eğitim durumu, nüfusun cinsiyet yapısı, çalışan nüfus oranı, kır ve şehirde yaşayan nüfus oranıdır

Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı: Yaş grupları nüfusun genel yapısı ve doğurganlık oranı hak¬kında bilgi sahibi olmamızı sağlar

Ayrıca iş, eğitim, sağlık vb

ihtiyaçların belirlenmesinde ve gelece¬ğe yönelik planlamanın yapılmasında önemli rol oynar

Nüfusun Cinsiyete Göre Dağıtımı: Nüfusun cinsiyet durumu bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusu ifade eder

Bir şehirde kadın ve erkek nüfus arasındaki farkı; sanayi, askeri birlik, şehrin göç alıp vermesi gibi faktörler etkiler

Sanayi, ulaşım ve ticaretin geliştiği göç alan şehirlerde genel olarak erkek nüfus fazladır

Göç ve¬ren kırsal yörelerde ise genel olarak kadın nüfus fazladır

Nüfusun Eğitim Durumu:
1927 yılında nüfusumuzun % 11' i okur - yazarken 2000'de bu oran % 90'a yaklaşmıştır

Okur - yazar olmayan nüfusun % 70'ten fazlasını kadınlar oluşturmaktadır

Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır

İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır

Devlet, maddi imkanlardar yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar

Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır

Ülkemizde Çalışan Nüfus:
Çalışma çağındaki nüfus dilim içinde bulunan ve belirli bir işi olan nüfusa “çalışan nüfus” veya “aktif nüfus” denir

Çalışma çağındaki nüfus dilimi içerisine girdiği halde işi olmayan nüfusa da “işsiz nüfus” adı verilmektedir

15-64 yaşları arasındaki nüfus çalışma çağındaki nüfus olarak kabul edilir

Çalışma hakkı Anayasa ile güvence altına alınmıştır

Madde 49: "Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir

Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükselt¬mek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, iş¬sizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır

"

Ülkemizin Kır ve Kent Nüfusu:
Nüfusu 10

000'in altında bulunan yerleşmelerde yaşayan nüfusa “kırsal nüfus” denir

Kırsal nüfusun geçimi önemli ölçüde tarıma ve hayvancılığa dayanmak¬tadır

1927'de ülkemiz nüfusunun yaklaşık % 84'ü kır, % 16'sı şehir yerleşmelerinde yaşıyordu

Kır¬sal alanlardan şehirlere yapılan göçler nedeniyle günümüzde şehir nüfusu kır nüfusundan fazladır

NÜFUS HAREKETLERİ (GÖÇLER)
İnsanların, doğdukları yerden başka yerlere geçici ya da sürekli olmak üzere taşınmasına göç denir

Göçler ikiye ayrılır

A

İÇ GÖÇLER

Ülke içerisinde, nüfusun yer değiştirmesine iç göç denir, iç göçlerle bir ülkenin toplam nüfusunda de¬ğişme olmaz

Sadece, bölgelerin ve illerin nüfusun¬da artma ya da azalma meydana gelir

İç göçler, sürekli ve mevsimlik göçler olmak üze¬re ikiye ayrılır

1

Sürekli İç Göçler
Ülke içerisinde yer değiştiren insanların, göç ettik¬leri yerlere yerleşmesiyle gerçekleşir

Türkiye'de, Cumhuriyetin başlangıcından günümü¬ze kadar, özellikle kırsal alanlardan kentlere doğru hızlı bir göç olayı görülmektedir

İç göçün nedenleri
• Kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı
• Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ai¬lelerin geçimini karşılamaması
• Tarım alanlarının yetersiz gelmesi ve erozyonun artmasıyla toprağın verimsiz hale gelmesi
• Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal işgücünün azalması
• Kırsal kesimde iş imkânlarının sınırlı olması
• Ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler
• Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği
• İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri
• Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dola¬yı iş imkânlarının fazlalığı
• Kentlerde eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaygın¬lığı
Türkiye'de iç göç, kırsal kesimde nüfusun art¬ması ve kentlerde sanayileşmeye bağlı olarak, iş bulma imkânlarının gelişmesiyle artış göster¬miştir

Dolayısıyla iç göçteki en büyük etken ekonomik sıkıntılardır

İç göçlerin sonuçları
• Ülke genelinde nüfusun dağılışında dengesizlik görülür

• Yatırımlar dengesiz dağılır

• Kırsal kesim yatırımlarında verimsizlik meyda¬na gelir

• Düzensiz kentleşme görülür

• Sanayi tesisleri kent içinde kalır

• Kentlerde konut sıkıntısı çekilir

• Kent nüfusunda aşırı artış meydana gelir

• Alt yapı hizmetlerinde (yol, su, elektrik) yetersiz¬lik görülür

• Kentlerde işsiz insanların oranı artar

2

Mevsimlik İç Göçler
Kırsal kesimdeki bazı ailelerin büyük şehirlere, ta¬rımın yoğun olarak yapıldığı yerlere, yaz turizmi¬nin geliştiği yerlere bir müddet çalışmak üzere göç etmeleri ile gerçekleşir

Yaylaya çıkma olayı da mevsimlik göçler içerisinde yer alır

Mevsimlik göçlerle Adana, Mersin, Hatay, Aydın, Muğla, Antalya gibi merkezlerde, yaz ile kış mevsimleri arasındaki nüfus miktarlarında önemli değişmeler olmaktadır

B

DIŞ GÖÇLER

Bir ülkeden diğer bir ülkeye yapılan göçlere dış göç denir

Dış göçlerin başlıca nedenleri:
• Ekonomik nedenlerle çalışmaya gidilmesi
• Tabii afetler
• Savaşlar
• Etnik nedenler
• Sınırların değişmesi
• Uluslararası anlaşmalarla sağlanan nüfus değişimi

Dış göçlerin sonuçları
• Göç eden ülkede nüfus artar, göç veren ülkede ise azalır

• Ülkeler arasında ekonomik ilişkiler gelişir

• Ülkeler arası kültürel ilişkiler gelişir

Dış göçler ve Türkiye
Ülkemize 1923 - 1989 yılları arasında çoğu Balkan ülkelerinden olmak üzere 2,2 milyon göç olmuştur

1950'den sonra, başta Almanya olmak üzere yurt dışına işçi gitmeye başlamıştır

Bugün Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, İsveç, ABD, Avust¬ralya, Libya, S

Arabistan, Kuveyt ve Orta Asya ülkelerinde işçilerimiz bulunmaktadır

Türkiye'den yurt dışına göç sonucunda;
• Ülkemize giren işçi dövizi artmıştır

• Ülke turizminin gelişmesini sağlamıştır

• Artan nüfusun işsizlik sorununa kısmen çözüm bulunmuştur

En fazla göç veren İller:
Mardin, Siirt, Muş, Ağrı, Hakkâri, Bingöl, Kars, Erzincan, Tunceli, Gümüşhane, Bayburt, Giresun, Artvin, Rize, Trabzon, Sivas, Yozgat, Çankırı, Sinop, Kastamonu

En fazla göç alan iller:
İstanbul, İzmit, Bursa, Adapazarı, İzmir, Antalya, Adana, Mersin, Ankara, Gazi¬antep, Aydın, Denizli

Yerleşme ve seyahat hürriyeti Anayasa ile güvence altına alınmıştır

Madde 23: "Herkes, yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir

"

* Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlık¬lı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak amacıyla sınırlandırıla¬bilir

* Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlemesini önlemek amaçlarıyla kanunla sınırlandırılabilir

* Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ce¬za soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir

* Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz

Ülkemizdeki doktor, mühendis, iktisatçı, vb

mesleklerden çok sayıda bilim insanımız Avrupa ve ABD başta olmak üzere yabancı ülkelere gitmektedir

Kariyer sahibi kişilerin başka ülkelere gitmesi¬ne "beyin göçü" denir

Beyin göçünün başlıca nedenleri şunlardır:
* Sanayileşmiş ülkeler, nitelikli iş gücünü ülkelerine çekmek için onlara yüksek ücret ödemek¬tedir

* Gelişmiş ülkelerde çalışma koşulları kolaydır

* Göç gönderen ülkelerde, sanayi ve ticaretin yeterince gelişmemesi sonucu nitelikli iş gücünün kendine uygun iş bulmakta zorlanması
Ülkemizden yurt dışına gitmiş beyin cerrahları, kalp cerrahları ve astrofizikçiler gibi bilim dalların¬da uzmanlaşmış kişiler bugün dünyaca ünlüdürler

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ülkemizde Nüfus Nüfus, belirli bir alanda, belirli bir zamanda yaşayan insan topluluğudur Ülkemizde nüfus sayımlarını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yapmaktadır İlk düzenli nüfus sayımı 1927, ikincisi 1935 yılın¬da yapılmıştır Daha sonra 1990 yılına kadar her 5 yılda nüfus sayımı yapılmıştır 1990 yılından sonra her 10 yıl¬da bir yapılmasına karar verilmesine rağmen, bazı ihtiyaçlardan dolayı 1997 yılında nüfus sayımı yapılmıştır En son yapılan nüfus sayımı ise, 2000 yılındadır Nüfus sayımları ülkemizdeki insan sayısının bilinmesi ve ona göre bazı planlamaların yapılması için önemlidir NÜFUSUN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Türkiye'de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler şunlardır: 1 Fiziki Faktörler a İklim özellikleri: Ülkemizde nüfusun yoğun ol¬duğu yerlerin, genelde kıyı bölgeler olmasında ılı¬man iklimin büyük etkisi vardır Kurak ve kışları aşırı soğuk geçen yerlerde nüfus fazla yoğun de¬ğildir b Yer şekilleri: Ülkemizde yüksek ve engebeli yerlerde nüfus azdır Doğu Anadolu Bölgesi, Taşe-li platosu, Menteşe yöresi gibi yerler bunlara örnek verilebilir c Toprak özellikleri: Verimli toprakların bulundu¬ğu alanlar (Çukurova, Gediz, B Menderes) nüfus¬ça kalabalık iken, Tuz Gölü çevresi gibi yerlerde verimsiz topraklar bulunduğundan nüfus çok azdır 2 Beşeri Faktörler a Sanayileşme: Bütün Dünya'da olduğu gibi Tür¬kiye'de de, sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır, İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, Adana ve İzmir buna örnektir b Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfuslu¬dur Çukurova, Gediz, Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi c Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kay¬naklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç ol¬duğundan, bu alanlarda da nüfus fazladır Zongul¬dak, Soma, Elbistan buna örnektir d Turizm: Ülkemizde, Ege ve Akdeniz kıyılarında¬ki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaş¬mıştır e Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan ille¬rimizin nüfusu artmıştır Eskişehir, Ankara, Kayse¬ri, İstanbul gibi illerin gelişmesinde, ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur Nüfus dağılışında; su kaynakları, toprağın verimi, yeraltı zenginlikleri, göçler vb birçok doğal ve toplumsal faktörlerde etkilidir Bir yerdeki toplam nüfusun o yerin yüzölçümüne bölünmesiyle elde edilen nüfus miktarına “nüfus yoğunluğu" denir Uyarı: Genel olarak yağışlı yörelerimiz yoğun nüfusludur Ancak Menteşe, Yıldız, Teke ve Taşeli yö¬releri dağlık olduğu için seyrek nüfusludur NÜFUS ARTIŞI Doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki fark nüfus artışını gösterir Bir ülkede doğum oranı fazla, ölüm oranı az ise nüfus artışı meydana gelir Ölüm oranı doğum oranından fazla olursa, nüfusta azal¬ma meydana gelir Genellikle az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı fazla, gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı azdır • Nüfus artış hızı kalkınma hızından yüksek ise ülkenin gelişimi yavaşlar veya geriler • Nüfus artış hızı kalkınma hızından düşük ise ülkenin gelişimi artar Nüfus artışının olumlu sonuçları olduğu gibi olumsuz sonuçları da olabilmektedir a Nüfus artışının olumlu sonuçları • Üretim artar • Vergi gelirleri artar • Mal ve hizmetlere talep artar • Yeni endüstri dalları doğar • İşçi ücretleri ucuzlar • ihracatta rekabet kolaylaşır b Nüfus artışının olumsuz sonuçları • işsizlik artar • Kalkınma hızı düşer • Kişi başına düşen milli gelir azalır • Tasarruflar azalır • Tüketim artar • iç ve dış göçler artar • İnsanların temel ihtiyaçlarının karşılaması zorlaşır • ihracat azalır • Demografik (nüfusa bağlı) yatırımlar artar • Çevre kirlenmesi artar • Belediye hizmetleri zorlaşır 1927 - 2000 yılları arasında ülkemiz nüfusundaki değişiklik: • Nüfusumuz hızlı bir şekilde artmaktadır • Erkek nüfus kadın nüfustan daha fazladır • Nüfusun eğitim düzeyi giderek yükselmektedir • Ortalama yaşam süresi giderek artmaktadır • Kentsel nüfus giderek artmaktadır • İç ve dış göçler giderek yoğunlaşmaktadır • 1927 - 2000 yılları arasında nüfusumuz yaklaşık 5 kat artarak 13,6 milyon¬dan 67,8 milyona ulaşmıştır 1927 - 2000 yılları arasında ülkemiz nüfus artış hızındaki değişiklik: • En düşük nüfus artışı 1945 yılında olmuştur (II Dünya Savaşı tehlikesi ne¬deniyle erkek nüfusun askere alınması) • Nüfus artış hızı en fazla 1955 - 1960 yılları arasında olmuştur • Nüfus artış hızı %0 (binde) 10'un altına düşmemiş ve %0 29'u geçmemiştir • 1985 yılından sonra nüfus artış hızımız azalmaktadır Uyarı: Nüfus artış hızının düşmesiyle nüfus miktarımız azalmaz NÜFUSUN YAPISI: Nüfus sayımları sonucunda, nüfusun yapısal özelliklen tespit edilir Bunlar; nüfusun yaş yapısı, eğitim durumu, nüfusun cinsiyet yapısı, çalışan nüfus oranı, kır ve şehirde yaşayan nüfus oranıdır Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı: Yaş grupları nüfusun genel yapısı ve doğurganlık oranı hak¬kında bilgi sahibi olmamızı sağlar Ayrıca iş, eğitim, sağlık vb ihtiyaçların belirlenmesinde ve gelece¬ğe yönelik planlamanın yapılmasında önemli rol oynar Nüfusun Cinsiyete Göre Dağıtımı: Nüfusun cinsiyet durumu bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusu ifade eder Bir şehirde kadın ve erkek nüfus arasındaki farkı; sanayi, askeri birlik, şehrin göç alıp vermesi gibi faktörler etkiler Sanayi, ulaşım ve ticaretin geliştiği göç alan şehirlerde genel olarak erkek nüfus fazladır Göç ve¬ren kırsal yörelerde ise genel olarak kadın nüfus fazladır Nüfusun Eğitim Durumu: 1927 yılında nüfusumuzun % 11' i okur - yazarken 2000'de bu oran % 90'a yaklaşmıştır Okur - yazar olmayan nüfusun % 70'ten fazlasını kadınlar oluşturmaktadır Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır Devlet, maddi imkanlardar yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır Ülkemizde Çalışan Nüfus: Çalışma çağındaki nüfus dilim içinde bulunan ve belirli bir işi olan nüfusa “çalışan nüfus” veya “aktif nüfus” denir Çalışma çağındaki nüfus dilimi içerisine girdiği halde işi olmayan nüfusa da “işsiz nüfus” adı verilmektedir 15-64 yaşları arasındaki nüfus çalışma çağındaki nüfus olarak kabul edilir Çalışma hakkı Anayasa ile güvence altına alınmıştır Madde 49: "Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükselt¬mek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, iş¬sizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır" Ülkemizin Kır ve Kent Nüfusu: Nüfusu 10000'in altında bulunan yerleşmelerde yaşayan nüfusa “kırsal nüfus” denir Kırsal nüfusun geçimi önemli ölçüde tarıma ve hayvancılığa dayanmak¬tadır 1927'de ülkemiz nüfusunun yaklaşık % 84'ü kır, % 16'sı şehir yerleşmelerinde yaşıyordu Kır¬sal alanlardan şehirlere yapılan göçler nedeniyle günümüzde şehir nüfusu kır nüfusundan fazladır NÜFUS HAREKETLERİ (GÖÇLER) İnsanların, doğdukları yerden başka yerlere geçici ya da sürekli olmak üzere taşınmasına göç denir Göçler ikiye ayrılır A İÇ GÖÇLER Ülke içerisinde, nüfusun yer değiştirmesine iç göç denir, iç göçlerle bir ülkenin toplam nüfusunda de¬ğişme olmaz Sadece, bölgelerin ve illerin nüfusun¬da artma ya da azalma meydana gelir İç göçler, sürekli ve mevsimlik göçler olmak üze¬re ikiye ayrılır 1 Sürekli İç Göçler Ülke içerisinde yer değiştiren insanların, göç ettik¬leri yerlere yerleşmesiyle gerçekleşir Türkiye'de, Cumhuriyetin başlangıcından günümü¬ze kadar, özellikle kırsal alanlardan kentlere doğru hızlı bir göç olayı görülmektedir İç göçün nedenleri • Kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı • Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ai¬lelerin geçimini karşılamaması • Tarım alanlarının yetersiz gelmesi ve erozyonun artmasıyla toprağın verimsiz hale gelmesi • Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal işgücünün azalması • Kırsal kesimde iş imkânlarının sınırlı olması • Ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler • Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği • İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri • Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dola¬yı iş imkânlarının fazlalığı • Kentlerde eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaygın¬lığı Türkiye'de iç göç, kırsal kesimde nüfusun art¬ması ve kentlerde sanayileşmeye bağlı olarak, iş bulma imkânlarının gelişmesiyle artış göster¬miştir Dolayısıyla iç göçteki en büyük etken ekonomik sıkıntılardır İç göçlerin sonuçları • Ülke genelinde nüfusun dağılışında dengesizlik görülür • Yatırımlar dengesiz dağılır • Kırsal kesim yatırımlarında verimsizlik meyda¬na gelir • Düzensiz kentleşme görülür • Sanayi tesisleri kent içinde kalır • Kentlerde konut sıkıntısı çekilir • Kent nüfusunda aşırı artış meydana gelir • Alt yapı hizmetlerinde (yol, su, elektrik) yetersiz¬lik görülür • Kentlerde işsiz insanların oranı artar 2 Mevsimlik İç Göçler Kırsal kesimdeki bazı ailelerin büyük şehirlere, ta¬rımın yoğun olarak yapıldığı yerlere, yaz turizmi¬nin geliştiği yerlere bir müddet çalışmak üzere göç etmeleri ile gerçekleşir Yaylaya çıkma olayı da mevsimlik göçler içerisinde yer alır Mevsimlik göçlerle Adana, Mersin, Hatay, Aydın, Muğla, Antalya gibi merkezlerde, yaz ile kış mevsimleri arasındaki nüfus miktarlarında önemli değişmeler olmaktadır B DIŞ GÖÇLER Bir ülkeden diğer bir ülkeye yapılan göçlere dış göç denir Dış göçlerin başlıca nedenleri: • Ekonomik nedenlerle çalışmaya gidilmesi • Tabii afetler • Savaşlar • Etnik nedenler • Sınırların değişmesi • Uluslararası anlaşmalarla sağlanan nüfus değişimi Dış göçlerin sonuçları • Göç eden ülkede nüfus artar, göç veren ülkede ise azalır • Ülkeler arasında ekonomik ilişkiler gelişir • Ülkeler arası kültürel ilişkiler gelişir Dış göçler ve Türkiye Ülkemize 1923 - 1989 yılları arasında çoğu Balkan ülkelerinden olmak üzere 2,2 milyon göç olmuştur 1950'den sonra, başta Almanya olmak üzere yurt dışına işçi gitmeye başlamıştır Bugün Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, İsveç, ABD, Avust¬ralya, Libya, S Arabistan, Kuveyt ve Orta Asya ülkelerinde işçilerimiz bulunmaktadır Türkiye'den yurt dışına göç sonucunda; • Ülkemize giren işçi dövizi artmıştır • Ülke turizminin gelişmesini sağlamıştır • Artan nüfusun işsizlik sorununa kısmen çözüm bulunmuştur En fazla göç veren İller: Mardin, Siirt, Muş, Ağrı, Hakkâri, Bingöl, Kars, Erzincan, Tunceli, Gümüşhane, Bayburt, Giresun, Artvin, Rize, Trabzon, Sivas, Yozgat, Çankırı, Sinop, Kastamonu En fazla göç alan iller: İstanbul, İzmit, Bursa, Adapazarı, İzmir, Antalya, Adana, Mersin, Ankara, Gazi¬antep, Aydın, Denizli Yerleşme ve seyahat hürriyeti Anayasa ile güvence altına alınmıştır Madde 23: "Herkes, yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir" * Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlık¬lı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak amacıyla sınırlandırıla¬bilir * Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlemesini önlemek amaçlarıyla kanunla sınırlandırılabilir * Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ce¬za soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir * Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz Ülkemizdeki doktor, mühendis, iktisatçı, vb mesleklerden çok sayıda bilim insanımız Avrupa ve ABD başta olmak üzere yabancı ülkelere gitmektedir Kariyer sahibi kişilerin başka ülkelere gitmesi¬ne "beyin göçü" denir Beyin göçünün başlıca nedenleri şunlardır: * Sanayileşmiş ülkeler, nitelikli iş gücünü ülkelerine çekmek için onlara yüksek ücret ödemek¬tedir * Gelişmiş ülkelerde çalışma koşulları kolaydır * Göç gönderen ülkelerde, sanayi ve ticaretin yeterince gelişmemesi sonucu nitelikli iş gücünün kendine uygun iş bulmakta zorlanması Ülkemizden yurt dışına gitmiş beyin cerrahları, kalp cerrahları ve astrofizikçiler gibi bilim dalların¬da uzmanlaşmış kişiler bugün dünyaca ünlüdürler