![]() |
Harita Bilgisi Konu Anlatımı |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Harita Bilgisi Konu Anlatımıharita bilgisi konu anlatimi harita bilgisi konusu harita bilgisi coğrafya HARİTA BİLGİSİ Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün, kuşbakışı görünüşünün, belli bir ölçek dahilinde küçültülerek, bir düzlem üzerine aktarılmasıyla elde edilen çizime harita denir ![]() Bir çizimin harita özelliği taşıyabilmesi için gerekli olan koşullar şunlardır: 1 ![]() Haritası çizilen alanın tam tepeden görünüşü kuşbakışı olarak adlandırılır ![]() ![]() 2 ![]() Haritalardaki küçültme oranına ölçek denir ![]() ![]() a ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kesir ölçeklerde pay her zaman 1 dir ![]() ![]() b ![]() ![]() Herhangi bir yerin, kuşbakışı görünüşünün ölçeksiz ve kabataslak olarak bir düzleme aktarılmasına kroki denilmektedir ![]() ![]() 3 ![]() Dünya’nın kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin kendine has küresel bir şekli vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Harita çizimindeki zorluklar dikkate alınarak bazı metodlar geliştirilmiştir ![]() ![]() Projeksiyonlar, izdüşüm (Yükseltinin sıfır m ![]() ![]() Türkiye’de, izdüşüm alan ile gerçek alan arasındaki farkın en fazla olduğu bölgeler Doğu Anadolu ve Karadeniz, en az olduğu bölgeler ise Marmara ve Güneydoğu Anadolu’dur ![]() Başlıca projeksiyon yöntemleri şunlardır: Silindir Projeksiyon: Ekvator ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır ![]() Konik Projeksiyon: Kutuplar ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır ![]() Düzlem (Ufki) Projeksiyon: Bu projeksiyonla elde edilen haritalarda biçim ve alan bozulmaları çok fazladır ![]() ![]() HARİTA ÇEŞİTLERİ A ![]() 1 ![]() Ülkelerin başka ülkelerle olan sınırlarının gösterildiği haritalara siyasi haritalar adı verilirken, ülkelerin kendi içerisindeki illeri, eyaletleri, bölgeleri gösteren haritalara idari haritalar denilmektedir ![]() 2 ![]() Nüfus, göç, yerleşme, tarım, hayvancılık, sanayi, turizm, vb ![]() ![]() 3 ![]() Yeryüzü şekillerinin fiziki yapısını, dağılış ve yükseltilerini gösteren haritalardır ![]() 4 ![]() Belirli bir konu için özel olarak hazırlanan haritalardır ![]() ![]() B ![]() 1 ![]() a ![]() ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Büyük ölçekli haritaların genel özellikleri şunlardır: – Paydası küçüktür ![]() – Dar alanları gösterir ![]() – Ayrıntıyı gösterme gücü fazladır ![]() – Küçültme oranı azdır ![]() – Aynı alanı gösteren küçük ölçekli haritalara göre düzlemde daha fazla yer kaplarlar ![]() – İzohipsler arası yükselti farkı azdır ![]() – Bozulma oranı azdır ![]() 2 ![]() Ölçeği 1/200 ![]() ![]() ![]() 3 ![]() Ölçeği 1/500 ![]() ![]() ![]() Küçük ölçekli haritaların genel özellikleri şunlardır: – Paydası büyüktür ![]() – Geniş alanları gösterir ![]() – Ayrıntıyı gösterme gücü azdır ![]() – Küçültme oranı fazladır ![]() – Aynı alanı gösteren büyük ölçekli haritalara göre düzlem üzerinde daha az yer kaplarlar ![]() – İzohipsler arası yükselti farkı fazladır ![]() – Bozulma oranı fazladır ![]() HARİTA PROBLEMLERİ 1 ![]() Kısaltmalar; G ![]() ![]() H ![]() ![]() Ölç ![]() ![]() a ![]() ![]() G ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() c ![]() ![]() 2 ![]() Kısaltmalar; G ![]() ![]() H ![]() ![]() Ölç ![]() a ![]() ![]() G ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() c ![]() ![]() HARİTALARDA YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ 1 ![]() Fiziki haritalarda yeryüzü şekillerini daha belirgin gösterebilmek için yükselti basamakları renklerle ifade edilir ![]() Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları gösterirler ![]() ![]() ![]() ![]() 2 ![]() Yerşekillerinin bir yönden ışıkla aydınlatıldığı düşünülür ![]() ![]() ![]() 3 ![]() Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan çizgilerle yerşekilleri gösterilir ![]() Tarama yönteminde, eğim fazla ise çizgiler kalın, kısa ve sık olur ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() Yeryüzü şekillerinin belirli bir ölçek dahilinde küçültülerek oluşturulan maketleridir ![]() ![]() ![]() 5 ![]() Deniz seviyesinden itibaren aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips eğrileri denir ![]() İzohips haritası İzohipslerin özellikleri şunlardır: İç içe kapalı eğrilerdir ![]() Sıfır (0) m izohipsi deniz seviyesinden başlar ![]() ![]() ![]() İzohips eğrileri dağ doruklarında nokta halini alır ![]() ![]() İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler ![]() En geniş izohips halkası en alçak yeri, en dar izohips halkası ise en yüksek yeri gösterir ![]() İki izohips eğrisi birbirini kesmez ![]() Birbirini çevrelemeyen komşu iki izohipsin yükseltileri aynıdır ![]() İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığını, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığını gösterir ![]() Çukurluklar, derinlik istikametinde ok işareti konularak gösterilir ![]() Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler ![]() ![]() İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına eküidistans (izohips aralığı) denir ![]() İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı (şelfi) dar, seyrek geçtiği kıyılarda kıta sahanlığı geniştir ![]() ![]() Deniz seviyesine göre aynı derinlikteki noktaların birleşmesi ile elde edilen çizgilere izobat (eş derinlik) eğrileri denir ![]() ![]() İZOHİPS HARİTALARINDA BAZI YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ 1 ![]() Tepe ve sırtlar arasında nispeten alçakta kalan düzlüklerdir ![]() 2 ![]() İzohipslerin zirveye doğru “ Ù ” şeklinde girinti yaptıkları yerlerdir ![]() ![]() ![]() 3 ![]() İki yamacın birleştiği, su bölümü çizgisinin geçtiği sınırdır ![]() 4 ![]() Çevresine göre yükseltisi az olan sahalardır ![]() ![]() 5 ![]() Deniz seviyesini gösteren sıfır metre eğrisidir ![]() 6 ![]() Akarsuların denize döküldükleri yerlerde denize doğru uzanan, üçgen şeklindeki çıkıntılardır ![]() HARİTALARDAN YARARLANMA 1 ![]() Yeryüzü şekillerinin yandan görünüşüne (kesitine) profil denir ![]() Profili çıkarılacak olan noktaların arasına bir doğru çizilir ![]() Bu doğrunun kestiği izohipslerin yükselti değerleri, alt kısma çizilecek yükselti ölçeği ile kesiştirilir ![]() Kesişen noktalar birleştirildiğinde profil çıkarılmış olur ![]() Şu üç özellik kontrol edilerek profil bulunabilir ![]() a)Tepe sayısı b) Eğim c) Yükselti 2 ![]() İzobat haritalarından profil çıkarma işleminde, aynen izohips haritalarından profil çıkarılırken izlenen yollar uygulanır ![]() 3 ![]() İki izohips arasındaki yükselti farkı dikkate alınarak, yükseltisi bilinen yerden başlamak üzere izohipsleri sayarak, istenilen noktanın yükseltisi bulunabilir ![]() ![]() 4 ![]() Haritalar genellikle kuzey - güney istikametinde çizilirler ![]() ![]() Ayrıca paralel ve meridyenlerden de yararlanılabilir ![]() ![]() 5 ![]() Haritalardan yararlanarak, herhangi bir arazinin eğimi ölçülebilir ![]() ![]() Yatay mesafe arttıkça, eğim azalır, Yatay mesafe azaldıkça, eğim artar ![]() Eğim şu formülle bulunur: h = Yükselti farkı L = İki nokta arasındaki yatay uzaklık ![]() |
![]() |
![]() |
|