Aslıhan Yener

K Aslıhan Yener Bronz Çağı'nda Anadolu'da kalay madenciliği üzerindeki araştırmaları ile bu madenin muhtemel yeni rezervlerini bulmuş Türk-Amerikalı bir arkeologdur

21 Temmuz 1946'da İstanbul'da doğmuştur Altı yaşındayken ailesi ABD'nin New York eyaletindeki La Rochelle kentine yerleşmişlerdir 1964'de kimya öğrenimi yapmak amacıyla Adelphi Üniversitesi'ne girmiş, ancak kısa bir süre sonra Türkiye'ye dönerek ve üniversite ve branş değiştirerek 1966'da Boğaziçi Üniversitesi'nde Sanat Tarihi okumuştur Burada arkeolojiye olan ilgisi artmış, ve nihayet diplomasını Arkeoloji dalında almıştır Ardından Columbia Üniversitesi'nde master yapmış ve 1980-1988 arasında Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümünde doçentlik yapmıştır

Araştırmalarını gümüş tarihi objelerin bulunması için kimyasal yöntemlerin kullanılması üzerinde yoğunlaştırmıştır Toros Dağları bölgesinden eski çağlarda yüksek müktarlarda gümüş çıkarıldığını keşfetmiş ve bu bölgede madenciliğin evvelce zannedildiğinden gelişmiş olduğu sonucuna varmıştır

Bir sonraki aşamada, eski çağlarda günümüzün petrolü kadar değerli olan ve bakır ile birlikte alaşım oluşturarak bronz elde edilmesinde yararlanılan kalayın madenciliğinin Bronz Çağı kökenleri üzerinde araştırmalara yönelmiştir 1982'de yine Toros Dağları bölgesinde kalay madenciliği izlerine rastgelmiştir Bu keşifler, Asurluların bugünkü Afganistan bölgesinden ithal ettikleri kalayı Anadolu'ya bol miktarda ihrac ettiklerini belirten Asur kaynakları ile bir çelişki oluşturmaktaydı Evvelce Anadolu'da kalay bulunmadığı düşünülmüştü

Aslıhan Yener bundan sonraki 5 yıl boyunca, MTA ile işbirliği içinde Anadolu'da madenciliğe elverişli kalitede kalay cevheri aramıştır 1987'de kendisinin çalışmalarından haberdar olan bir başka Türk bilim adamı Niğde'nin Çamardı ilçesinin Kavlaktepe köyü yakınlarındaki bir derede kasiterit (mor kalay cevheri) keşfetmiştir kalay cevheri genelde siyah olduğundan önceki araştırmalar bu renkte cevherler üzerinde yoğunlaşmıştı Mor kalayın bulunduğu noktanın yakınlarındaki Kestel Dağı'nda bu madenin zengin bir rezervi keşfedilmiş, rezervin yakınlarında da Bronz Çağı izlerine rastlanmıştır Kestel maden yatağında iki kilometre uzunluğunda bir tünel bulunmaktadır Tünelin büyük kısmı sadece 60 santimetre kadar kalınlıkta olduğundan madende çocukların çalıştırıldığı düşünülmüştür Nitekim terkedilmiş bir maden çukurunda 12-15 kadar çocuğun cesetleri bulunmuştur

1989'da madenin karşısındaki Göltepe'de Bronz Çağı çanak çömlek kırıntıları ve taş aletler keşfedilmiş, bu alanın MÖ 3290-1840 yılları arasında yaklaşık bin kişi tarafından sürekli mahiyette iskan edilmiş bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır Yerleşimin büyük kısmı yeraltında bulunmaktaydı Göltepe siti Anadolu'da Bronz Çağı'nda kalay madenciliğinin varlığının nihai kanıtını oluşturmuştur

Böylece 1993'e gelindiğinde Aslıhan Yener MÖ 2870 yıllarında (Bronz Çağı'nın başlarında) Anadolu'da kalay madenciliğinin hayli gelişmiş bir sanayi olduğu ve yüksek bir uzmanlaşma derecesine vardığını öne sürebilecek kanıtları toplamış bulunmaktaydı Anadolu'nun ithalat yaptığı da kesin olduğu için bu çağdaki ticaretin belli bir rekabet ortamının oluşacağı inceliğe vardığı sonucu ortaya çıkmaktadır

Aslıhan Yener 1993'de Şikago Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi'ne katılmış olup, buradaki çalışmalarını Yakındoğu Arkeolojisi Doçenti sıfatıyla günümüze kadar sürdürmektedir Halen Asi Nehri Vadisi Bölgesel Projesinin direktörlüğünü yapmakta ve Hititler döneminde (Geç Bronz Çağı, MÖ 2000-1200) Mukiş Krallığı'nın başkentliğini yapmış olan Alalah siti üzerinde araştırmalar yürütmektedir

2009 yılından beri Koç Üniversitesi'nde görev yapmaktadır


Kaynak : Wikipedia