Wolfgang Amadeus Mozart Yaşamı

Yaşamı
Gezi yılları




1771'de Mozart


İlk yıllarında, Mozart birçok Avrupa gezisine çıktı Bunlardan ilki 1762 yılında, Bavyera Elektörlüğünün başkenti Münih'te, Bavyera Kurfüstü (Elektör prensi) 3 Maximillian'ın sarayında verdiği konserdir Aynı yıl Prag ve Viyana'da da imparatorluk saraylarında konser vermiştir Uzun bir konser turu, 3 buçuk yıl sürer ve Wolfgang'i babası ile beraber Münih, Mannheim, Paris, Londra (burada ünlü İtalyan çellocu Giovanni Battista Cirri ile çalmıştır), Lahey, tekrar Paris, Zürih, Donaueschingen ve Münih'te konserler vermiştir Bu gezisi sırasında, Mozart birçok ünlü müzisyenle tanışır ve kendisi de bu müzisyenlerin eserlerine aşina olur En önemli esin kaynaklarından biri Johann Christian Bach'tır, onunla da 1764-1765 yıllarında Londra'da arkadaş olmuşlardır Bach'ın eserleri birçok kez Mozart'ın esinlendiği eserler olarak gösterilmiştir Tekrar Viyana'ya 1767'de giderler ve burada 1768 yılının Kasım ayına kadar kalırlar Bu gezi sırasında Mozart çiçek hastası olur ve iyileşmesi babası Leopold tarafından Tanrı'nın oğlu için sevgisini temsil etmektedir
Salzburg'da geçen bir yıl sonunda, üç kez İtalya'ya yolculuğa çıkmıştır 1769 Kasım'ından, 1771 Mart'ına kadar, 1771'in Ağustos'undan Kasım ayına kadar ve 1772 Ekim'inden 1773 Mart'ına kadar Mozart bu dönemde üç opera besteler: "Mitridate Re di Ponto" (1770), "Ascanio in Alba" (1771) ve "Lucio Silla" (1772) Üç opera da Milan'da oynanmıştır Bu gezilerin ilkinde, Mozart Venedik'te Andrea Luchesi ile ve GB Martini ile Bologna'da buluşur ve Accademia Filarmonicanın bir üyesi olarak kabul edilir İtalya'daki yolculuğunun şu an efsanevi olan bir hikayesi de, Gregorio Allegri'nin Miserere'sini Sistina Şapeli'nde duyar ve tamamını hafızasından yazar, yalnız bunu yaparken parçadaki küçük hataları düzeltir ve böylece Vatikan malının ilk illegal kopyasını üretir
23 Eylül 1777'de annesi ile beraber Mozart, Münih, Mannheim ve Paris'i kapsayan bir Avrupa turuna gider Mannheim'da, o dönemin en iyisi Mannheim orkestrası ile çalar Aloysia Weber'e aşık olur, ancak O da daha sonra Wolfgang'den ayrılır 4 yıl sonra da, Aloysia'nın kız kardeşi Constanze ile evlenir Paris'e başarısız ziyareti sırasında da, annesi 1778 yılında ölür
Viyana'da Mozart




Mozart'ın Viyana'daki evi


1780 yılında, Mozart'ın ilk büyük operası İdomeneo Münih'de oynanır Ertesi yıl, Viyana'yı patronu, Prens Başpiskopos Colloredo ile ziyaret eder Salzburg'a geri döndüklerinde, opera şefi olan Mozart, isyanını arttırır ve başpiskoposun müzik işleriyle ilgilenmek istemez Bu düşüncelerini söylemesiyle de başpiskopos desteğini çeker Mozart bundan sonra, aristokrasinin ilgisiyle özgür olarak Viyana'da müziğini geliştirmek için yerleşir
Bu bir nebze de Türk tarihi için önem taşır Türklerin Avrupa'da moda olduğu o yıllarda, Mehter ritminden esinlenen Mozart, 11 numaralı La Majör Piyano Sanatı'nın ( K 311) 3 bölümünde "Ronda alla Turca" (Türk Marşı)'nı besteler Ayrıca Viyana'da Türk elçinin kızı Zaide için adına arya besteler
4 Ağustos 1782'de, babasının istememesine rağmen Constanze Weber (d 1763 - ö 1842) ile evlenir Constanze'nin babası Fridolin Weber, Carl Maria von Weber'in Franz Anton Weber'den üvey kardeşidir 6 çocukları olmasına rağmen, sadece 2 tanesi çocukluktan sonra yaşar: Carl Thomas Mozart (d 1784 - ö 1858) ve Franz Xaver Wolfgang Mozart (d 1791 - ö 1844) (daha sonra küçük bir bestekar olmuştur) İki çocuğu da evlenmemiş veya da yetişkin olabilmiş çocuğu olmamıştır Carl'ın Constanza isminde bir kızı olur, o da 1833'de çocukken ölür
1782 yılı Mozart'ın kariyeri için verimli bir yıldır: operası (Saraydan Kız Kaçırma (Die Entführung aus dem Serail)) müthiş bir başarıya ulaşır Bu operasında bahsedilen saray, Topkapı Sarayı olmayıp, Akdeniz kıyılarında bir yazlık saraydır yani yazlık köşktür Opera Türk'lerin bulunduğu Osmanlı ülkelerinde geçmektedir Selim Paşa'nın ve harem ağası Osman'ın tutsağı olan Konstanze ve İngiliz hizmetkarı Blonde'yi, Konstanze'nin nişanlısı bir İspanyol soylusu olan Belmonto kaçırmaya çalışır En sonunda da Selim Paşa Belmont ve Konstanze'nin birleşmesine razı olur Ardından konserlere çıkan Mozart, kendi piyano konçertolarının yönetmenliğinin yanı sıra, solo olarak da enstrümanlar çalar
1782 ve 1783 yılları arasında, Mozart Johann Sebastian Bach ve George Frideric Handel'in eserlerine sahip olan Baron Gottfried van Swieten sayesinde aşina olur Mozart'ın bu eserleri çalışması üzerine, Barok tarzında yeni bir müzik tarzı ve dili yaratmasını sağlar Sihirli Flüt (Die Zauberflöte) bu örneklerden biridir ve finali de 41 Senfoni'dir
1783 yılında Wolfgang ve Constanze, babası Leopold'u Salzburg'da ziyaret ederler ancak babası Constanze'yi iyi karşılamaz Ancak bu ilham, Mozart'ın duasal eserlerinden biri, Grosse Messe (Do Minör Büyük Ayini) henüz bitmemiş olsa da Salzburg'da gösterime girer ve hala en tanınmış eserlerindendir Wolfgang eşi Constanze'nin Leopold'ün sevgisini almak için başrolde solo şarkı söylemesini sağlar




1780'lerin ortalarında Mozart


Viyana'daki ilk yıllarında, Mozart Beethoven'ın da hocası olan 100'ün üzerinde senfoni bestelemiş Franz Joseph Haydn ile tanışır ve arkadaş olurlar Haydn ne zaman Viyana'yı ziyaret etse beraber yaylı kuartet çalarlar Mozart'ın Haydn'a çaldığı 6 kuartet (K 387, K 421, K 428, K 458, K 464, ve K 465) 1782 ile 1785 yılları arasında yazılmıştır Bunlar Haydn'ın Opus 33 setine karşı bir yanıttır Haydn'a yazdığı bir mektupta Mozart şu sözleri yazar:
"Çocuklarını büyük bir dünyaya göndermeye karar veren bir baba, onlara o dönemde meşhur bir insanın koruması ve öncülük etmesi gerektiğini düşünmüştü Sonunda en iyi dostlar haline gelmişlerdi Ben de aynı yolla, size 6 çocuğumu gönderiyorum Lütfen onları nezaketle bir baba, bir yol gösterici ve bir arkadaş olarak alınız! Ancak, size yalvarıyorum; lütfen babalarının gözlerinden kaçan hatalar için anlayış gösteriniz ve saygı duyduğum cömert dostluğunuzu esirgemeyiniz"
Haydn bunun üzerine Mozart'a büyük bir hayranlık duydu ve Mozart'ın son 3 serisini dinledikten sonra babası Leopold'a "Tanrı üzerine ve dürüst insanlığım üzerine size derim ki, çocuğunuz yüzyüze veya ismiyle tanıdığım en büyük bestekardır Zevki ve daha önemlisi, bestekarlığın en derin bilgisine sahip"
1782 ila 1785 yılları arasında, Mozart piyano konçertolarında solo olarak çıktığı seri konserler verir ve bunlar en güzel çalışmaları olarak kabul edilir Bu konserler finansal açıdan da başarılı olmuştur 1785'den sonra ise, Mozart sahneye daha az çıkar ve sadece bir kaç konçerto yazar Maynard Solomon bunu Mozart'ın elindeki yaralardan dolayı olduğunu söylemektedir, başka bir bakış açısına göre ise halk artık ona aynı ilgiyi göstermemektedir
Mozart 18'inci yüzyıldaki Avrupa'daki Aydınlanma Dönemi'nden de esinlenir ve 1784 yılında Mason olur Locası spesifik olarak deist yerine katoliktir ve babası 1787'de ölmeden önce de babasını kendi inanışına çekmeye çalışır Sihirli Flüt (Die Zauberflöte), sondan ikinci operası, da masonik alegoriler içermektedir Mozart ayrıca Haydn ile aynı mason locasındadır
Mozart hayatında nadiren maddi zorluklar yaşamıştır Ancak, bu yaşadığı zorluklar birçok kez abartılmış ve romantikleştirilmiştir Ancak, arkadaşlarından birçok kez borç almıştır ve birçok borcu ödenmemiş şekilde ölmüştür 1784 ile 1787 arasında bugün de ziyaret edilen Domgasse 5'te St Stephen Katedrali arkasında, yedi odalı bir apartmanda yaşamıştır Burada 1786'da " Figaro'nun Düğünü (La nozze di Figaro) operasını bestelemiştir




Figaro'nun Düğünü'nün 1786 yılındaki ilanı (Prag)


Mozart ve Prag
Mozart'ın Prag ve halkıyla özel bir ilişkisi vardır Buradaki seyircisi, Figaro'yu Viyana'dakilerden daha fazla kutlamıştır "Meine Prager verstehen mich" (Praglılarım beni anlıyor) sözü de Bohemya'da oldukça ünlü olmuştur Birçok turist, Prag'daki izlerini takip eder ve Mozart Müzesi, yaşadığı Bertramka Villası'nda oda orkestralarını dinlerler Prag şehri, Mozart'a hayatının geri kalanında finansal olarak komisyonlar aracılığıyla destek sağlamıştır Don Giovanni 29 Ekim 1787'de Estates Tiyatro'sunda gösterime girmiştir Mozart son operası Titus'un merhameti (La Clemenza di Tito) 6 Eylül 1791'de, yine bu şehirde Leopold II'nın Bohemya Krallığı taç giyme töreninde gerçekleşmiştir Mozart bu görevi, Antonio Salieri'nin açıkca reddetmesi üzerine almıştır
Son hastalığı ve ölümü
Mozart'ın son hastalığı ve ölümü incelenmesi oldukça zor bir konudur Romantik efsaneler ve birbiriyle uyuşmayan teoriler mevcuttur Birçok araştırmacı, Mozart'ın hastalığının yükselme durumunda anlaşamaz - özellikle hangi noktada Mozart hastalığı hakkında haberdardı ve bu eserlerini etkiledi Romantik bakış açısı, hastalığının giderek kötüye gittiğine ve bunun da eserlerine paralel bir şekilde yansıdığını savunur Bunun karşısında ise, günümüzdeki bazı araştırmacılar, durumunun iyi olduğunu ve ölümünün ailesi ve arkadaşlarına ani bir şok etkisi yarattığını belirtirler Mozart'ın son sözleri: "Ölümün tadı dudaklarımda Bu dünyadan olmayan bir şey hissediyorum" der Hastalığının asıl sebebi de bir varsayımdır Ölüm kayıtları "hitziges Frieselfieber" (mühim darı tanesi ateşi) der ve bu, sebebi modern tıpta açıklanabilen bir tanım değildir Birçok teori önerilmiştir, bunların arasında, trişinoz, civa zehirlenmesi ve ateşli romatizma da vardır Hastaların kanatılması o dönemde genelde uygulanan bir anlayıştı ve bu da sebepler arasında gösterilir
Mozart, 5 Aralık 1791 tarihinde gece 1 sularında Viyana'da ölür Hastalığının yükselmesi ile, son calismasi Requiem ile birlikte Zauberflöte'dir Yalniz Zauberflöte'yi ölümünden önce bitirir ve sahnelere cikarip ünlü yapar, ama Requem'i bitiremeden ölür Bu iki calismasina daha bir kaç gün önce başlamıştır Popüler efsaneye göre, Requiem'de Mozart kendi ölümünü düşünerek bu besteyi yapmıştır ve bu dünyadan sonrasından bir haberci bunu madii olarak desteklemiştir Belgeselerdeki bulgular, bu anonim desteğin Schloss Stuppach Kontu Franz Walsegg tarafından geldiğini ispatlamıştır Eserin büyük bir çoğunluğu da, Mozart'ın sağlığı yerindeyken yazılmıştır Genç bir bestekar ve Mozart'ın öğrencisi Franz Xaver Süssmayr, Constanze tarafından Requiem'i bitirmesi için görevlendirir İlk görevlendirilen Süssmayr değildir, Constanze öncelikle Joseph Eybler'e başvurur, ancak Eybler beceremez ve görevi reddeder




Ölmeden 1 yıl önce Mozart


İsmi yazılmayan bir mezar taşıyla öldüğü için, genelde Mozart'ın parasız ve unutulmuş olarak öldüğü söylenir Ancak, Viyana'da eskisi kadar yüksek yaşam standartlarında yaşamasa da, komisyonlardan iyi bir gelir elde ediyordu Yılda yaklaşık olarak 10,000 florin kazanıyordu, bu da 2006'ya göre 42,000 Dolar (ya da 63,000 YTL) etmektedir Söz konusu miktar O'nu 18'inci yüzyılda Dünya'da en fazla para kazanan %5'in içerisine sokar Ancak, servetini kontrol edemiyordu Annesi hakkında "Wolfgang ne zaman yeni bir şeyler kazanırsa, kendisini ve malını etrafına veriyordu" demiştir Oldukça masraflı yaşamı da, o'nu birçok kez kredi almaya yöneltmiştir Birçok yalvarış mektupları hala günümüzde vardır, ama fakirliğine değin harcamalarına olduğu kadar fazla bir delil yoktur Toplu bir mezarda değil, 1785 Avusturya kanunlarına göre halka ait bir mezara gömülmüştür
St Marx mezarlığındaki orijinal mezarı kaybolsa da, anıtsal mezartaşları buraya ve Zentralfriedhof'a yerleştirilmiştir 2005'te Avusturya'nın Inssbruk Üniversitesi ve Maryland-Rockville'deki DNA laboratuvarlarında, Avusturya Müzesi'ndeki Mozart'ın kafatasının ona ait olup olmadığı araştırılmış ve bu ananesinin ve yeğeninin DNA'leriyle karşılaştırılmıştır Test sonuçları yetersiz kalmıştır ve DNA örneklerinin birbiriyle bir alakasını bulamamışlardır
1809'da Constanze Danimarkalı diplomat Georg Nikolaus von Nissen (d 1761 - ö 1826) ile evlenir Yeni eşi de Mozart'ın büyük bir hayranıdır ve Mozart üzerine bir biyografi yazar Ömrü süresince bunu bitiremese de, öldükten sonra, Constanze bitirmiş ve yayınlamıştır
Dünya tarihinin belki de gelmiş geçmiş en büyük müzik dehasının sadece 35 yıllık bir ömür yaşaması ve bu ömüre 626 ölümsüz eser bırakması, kendisi belki de müzik dünyasının en büyük kazançlarından biri olsa da, kısa ömrü de müzik dünyasının en büyük kayıbıdır
Ölümünden bu yana geçen iki asırlık zaman içinde, her kuşak onun eserlerinde bir başka anlam ve güzellik bulmuşturEserlerindeki derin anlam ruhlara işledikçe Mozart'ın insanlığa yardımı daha da önem kazanacaktır

Kaynak : Wikipedia