Balıkesir Yöresi Halkoyunları Geçmişten Günümüze Balıkesir Halkoyunları Çalışmaları

Geçmişten Günümüze Balıkesir Halkoyunları Çalışmaları




Balıkesir ova köylerinde kullanılan geleneksel manav kostümü


Balıkesir Yöresi oyunlarıyla ilgili çalışmalar cumhuriyetten sonra başlamıştır
1932 yılında kurulan halkevleri aracılığıyla Balıkesir yöresinde yapılan çalışmalar düzenli, bilinçli bir şekilde yapılmaya başlandı
22 Ocak 1933 günü Atatürk'ün Balıkesir'i ziyaretinde Pamukçu köyü zeybekleri milli oyunlarını sergilediler Bu oyunlara Atatürk de eşlik etmiş ve bu andan sonra Balıkesir oyunları dikkatini çekmeye başlamıştır Bu yüzden Balıkesir oyunlarının kayıt altına alınması ve tanıtma çalışmaları bu tarihle birlikte başlar
24 Haziran 1934 günü İran şahı ile beraber Balıkesir'e gelen Atatürk karşısında Balıkesir oyunları defalarca oynandı Bu efeler arasında Tevfik Göngörmüş, Ahmet Atagün ve Necip Şengül vardı Bu ekibin, Atatürk ve Ali Hikmet Paşa ile birlikte çektirdiği fotoğraf maalesef günümüze ulasmamıştır; Bu fotograf, istasyon önünde çekilmişti Atatürk'ün emriyle gezinin devamına da katılan ekip, Balikesir Belediyesi'nin tahsis ettigi araçla Çanakkale'ye gitmiş ve birkaç defa Balıkesir oyunlarını oynamışlardır Bu gezi sonunda efelere 300 Lira hediye verilerek Balıkesir'e gönderilirler
1935 yılında Balıkesir ekibi, Ali Hikmet Paşa'nin davetlisi olarak Küçük Çiftlik Parkı'nda gösteri yapmak üzere İstanbul'a gider Pamukçu ekibinin İstanbul'da oldugunu duyan Atatürk, bütün oyuncuları Dolmabahçe Sarayi'na davet eder Dolmabahçe Sarayı'nda oyunları sergilerler Bu dönemde İngiltere'den İran'a kadar pekçok devlet adamı huzurunda oynadılar ve Türkiye'nin yurtdışı tanıtımlarında Balıkesir oyunları ön planda yer almıştır
Eylül 1935 yılında Atatürk tarafından düzenlenen İstanbul'da "Beylerbeyi Balkan Festivali" yapılmıştır Bu festivale katılan çok az sayıdaki mahalli ekiplerden biri Balıkesir ekibiydi Bu festivalden bazı fotoğraflar günümüze gelmiştir Balkanlardan ise Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan halkoyunları toplulukları katılmıştır
1936 yılında (Ağustos) <<2 Balkan Festivali>> yapılmıştır Balıkesir ekibi bu festivale de katılmıştır
1955 yılında ilk defa bir kurum olarak <<Yapı ve Kredi Bankası>> bu kültür hizmetine sahip çıktı Türk halkoyunlarını geliştirmek ve yaşatabilmek amacıyla <<Türk Halk Danslarını Yaşatma ve Yayma Tesisi>> adlı bir bölüm kurdu ve kalan halkoyunlarını bu çatı altında barındırdı Bu çatı altında değerli bilim adamları 14 yıl halkoyunlarını geliştirmek, yaşatmak ve yaymak için çalıştılar Yapı Kredi Bankası "Türk Halk Danslarını Yaşatma ve Yayma Tesisi" bilim adamları tarafından <<Balıkesir yöresi>> oyunları kayıt altına alındı ve ilk kez filme çekildi Yapı ve Kredi Bankasının tesisi sayesinde 1961 yılında ilk defa Türkiye halkoyunları semineri yapılmıştır Yine bu tesis sayesinde 1968 yılında Milli Eğitim Bakanlığı, TRT işbirliğinde halk oyunları filme alınmıştır Balıkesir yöresiyle ilgili ilk kasette <<Pamukçu Bengisi, İkili Güvende ve Toplu Güvende>> oyunları ile <<Mendili Oyaladım, Sarı Karınca ve Akpınar>> oyunları bulunmaktadır Efelerin üzerinde klasik Balıkesir ova zeybek kıyafeti, bayanların üzerinde ise <<Türkali>> köyünden derlenen Türkmen kıyafetleri bulunmaktadır Bu çalışmayla ilgili fotoğraflar da günümüze ulaşmıştır
1957'de <<Pamukçu Halk Oyunları Derneği>> kurulmuştur Dernek ekibi Dr Fazıl Küçük'ün davetiyle 1958 yılında uçakla 19 Mayıs'ı kutlamak için Kıbrısa gitti Bu derneğin <<ilk yurtdışı seyahati>> idi Kıbrısta 19 Mayıs bayramını kutlamışlardır
1958 yılının Haziran ayında Balıkesir Pamukçu ekibi vapurula İstanbul'dan Marsilya'ya oradan da otobüsle Nice'e giderek <<Nice>> ve <<Kan Festivali>>ne katılırlar Daha sonra Brüksel'e geçen ekip, Brükselde O döneme kadar yapılmış ve Avrupa'nın en büyük Turizm Fuarı olan Brüksel Turizm Fuarı katılmış ve burada tertiplenen "Türk Gecesi"nde başarı ile ülkeyi temsil etmiştir Bu festivallere katılan sayılı birkaç ekipten biridir Brüksel'deki programdan sonra İtalya'ya geçen ekip <<Emperia>> şehrindeki askeri bayrama katılmıştır
1958'de Balıkesir ekibi Fransa'nın Nice şehrinde 21 ülkenin yer aldığı <<Uluslararası Halk Dansları>> festivaline katıldı ve birinci oldu Bu dönemden sonra Balıkesir'in yurtdışı ve yurtiçi halkbilimi çalışmalarında önemi arttı





Balıkesir efeleri toplu güvende oyununu oynarken



4-14 Kasım 1968 tarihleri arasında Monako'da düzenlenen "Dünya Turizm Kuruluşları" kurumunun 70 kuruluş yılına katılan Balıkesir ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly'in takdirlerini kazanmıştırlar
Balıkesir Pamukçu ekibi 1973 yılında gerçekleşen ve Tunus'ta düzenlenen Akdeniz Oyunlarına katılmıştır Türkiye'yi bütün Avrupa ekipleri arasında temsil eden ekip burada 35 gün kalmıştır 1975 yılında Pamukçu oyunları yeniden derlendi Yabancı devlet başkanlarından, ABD Başkanı <<Eisenhower>>'ın, Fransa Devlet Başkanı De Gaulle'ün ve Prens Hasan'ın karşılama törenlerinde hazır bulunan ekip, ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın, Başbakan Adnan Menderes'in ve Başbakan Süleyman Demirel'in karşısında da oynamıştır
Balıkesir ilindeki liseler Balıkesir yöresi oyunlarıyla, 1970-1980 arasında o dönemin tek yarışması olan Milliyet Gazetesi yarışmalarına katılmışlardır ve kaşıklı zeybek dalında dereceler elde etmiştir Yine bu dönemde Dokuz Eylül Üniversitesi Balıkesir ekibi kurarak, Balıkesir Yöresi Oyunlarına katkıda bulunmuştur Bu dönemde MEB ve Kültür Bakanlığı tarafından birkaç kere Köy Okulları Arası Halk Oyunları Yarışması da düzenlenmiştir
1984 yılında o zamanki adıyla <<Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı Beden Eğitimi Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı>> ilk ve orta dereceli okullar ve dernekler arası tüm yurt çağında halkoyunlarını geliştirmek amacıyla yarışmalar yapmaya başlamıştır Bu tarihten itibaren bu MEB yarışmaları Balıkesir yöresi halkoyunlarının gelişmesinde ana etken olmuştur ve pekçok derleme çalışmaları yapılmıştır Gerek oyun repertuvarı gerekse sahne teknikleri bakımından gerekse de kostüm araştırmaları açısından ilerlemeler kaydetmiştir
Ekim 2000'de ilk düzenlenen TC Kültür Bakanlığı I Mahalli Halk Oyunları Yarışmasına <<Balıkesir Bigadiç İlçesi Kızılçukur Köyü Halk Oyunları Topluluğu>> da katıldı ve yarışmada "En İyi Kıyafet" Ödülü'nü aldı
2001 yılında <<TC Başbakanlık Gençlik ve Spor Müdürlüğü Türkiye Halk Oyunları Federasyonu>> kurulmuştur Bu kurum aracılığıyla Balıkesir'de kulüpleşme başlamıştır Bu kulüpler federasyonun düzenlediği yarışmalara katılmaktadırlar
2001 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Balıkesir Yöresi(İli) Türk Halk Oyunları Giyimi ile ilgili kitap yayımlanmıştır
Bu arada <<Balıkesir Folklorunu Araştırma ve Turizm Derneği(BAFAT)>> ile <<Dursunbey Folkloru Araştırma Eğitim ve Turizm Derneği (DUFAD)>> faaliyetlerine başlamıştır
2007 yılında Balıkesir Valiliği I Mahalli Halk Oyunları yarışması yapıldı ve bu yarışmaya 17 ekip katıldı Bu yarışma, köylerin unutmaya başladıkları halk oyunlarına olan ilgisini arttırmaya ve devam ettirmeye yönelik büyük önem taşımaktadır

Kaynak : Wikipedia