Balıkesir Yöresi Halkoyunları Geçmişten Günümüze Balıkesir Halkoyunları Çalışmaları
 

Geçmişten Günümüze Balıkesir Halkoyunları Çalışmaları




Balıkesir ova köylerinde kullanılan geleneksel manav kostümü


Balıkesir Yöresi oyunlarıyla ilgili çalışmalar cumhuriyetten sonra başlamıştır.
1932 yılında kurulan halkevleri aracılığıyla Balıkesir yöresinde yapılan çalışmalar düzenli, bilinçli bir şekilde yapılmaya başlandı.
22 Ocak 1933 günü Atatürk'ün Balıkesir'i ziyaretinde Pamukçu köyü zeybekleri milli oyunlarını sergilediler. Bu oyunlara Atatürk de eşlik etmiş ve bu andan sonra Balıkesir oyunları dikkatini çekmeye başlamıştır. Bu yüzden Balıkesir oyunlarının kayıt altına alınması ve tanıtma çalışmaları bu tarihle birlikte başlar.
24 Haziran 1934 günü İran şahı ile beraber Balıkesir'e gelen Atatürk karşısında Balıkesir oyunları defalarca oynandı. Bu efeler arasında Tevfik Göngörmüş, Ahmet Atagün ve Necip Şengül vardı. Bu ekibin, Atatürk ve Ali Hikmet Paşa ile birlikte çektirdiği fotoğraf maalesef günümüze ulasmamıştır; Bu fotograf, istasyon önünde çekilmişti. Atatürk'ün emriyle gezinin devamına da katılan ekip, Balikesir Belediyesi'nin tahsis ettigi araçla Çanakkale'ye gitmiş ve birkaç defa Balıkesir oyunlarını oynamışlardır. Bu gezi sonunda efelere 300 Lira hediye verilerek Balıkesir'e gönderilirler.
1935 yılında Balıkesir ekibi, Ali Hikmet Paşa'nin davetlisi olarak Küçük Çiftlik Parkı'nda gösteri yapmak üzere İstanbul'a gider. Pamukçu ekibinin İstanbul'da oldugunu duyan Atatürk, bütün oyuncuları Dolmabahçe Sarayi'na davet eder. Dolmabahçe Sarayı'nda oyunları sergilerler. Bu dönemde İngiltere'den İran'a kadar pekçok devlet adamı huzurunda oynadılar ve Türkiye'nin yurtdışı tanıtımlarında Balıkesir oyunları ön planda yer almıştır.
Eylül 1935 yılında Atatürk tarafından düzenlenen İstanbul'da "Beylerbeyi Balkan Festivali" yapılmıştır. Bu festivale katılan çok az sayıdaki mahalli ekiplerden biri Balıkesir ekibiydi. Bu festivalden bazı fotoğraflar günümüze gelmiştir. Balkanlardan ise Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan halkoyunları toplulukları katılmıştır.
1936 yılında (Ağustos) <<2. Balkan Festivali>> yapılmıştır. Balıkesir ekibi bu festivale de katılmıştır.
1955 yılında ilk defa bir kurum olarak <<Yapı ve Kredi Bankası>> bu kültür hizmetine sahip çıktı. Türk halkoyunlarını geliştirmek ve yaşatabilmek amacıyla <<Türk Halk Danslarını Yaşatma ve Yayma Tesisi>> adlı bir bölüm kurdu ve kalan halkoyunlarını bu çatı altında barındırdı. Bu çatı altında değerli bilim adamları 14 yıl halkoyunlarını geliştirmek, yaşatmak ve yaymak için çalıştılar. Yapı Kredi Bankası "Türk Halk Danslarını Yaşatma ve Yayma Tesisi" bilim adamları tarafından <<Balıkesir yöresi>> oyunları kayıt altına alındı ve ilk kez filme çekildi. Yapı ve Kredi Bankasının tesisi sayesinde 1961 yılında ilk defa Türkiye halkoyunları semineri yapılmıştır. Yine bu tesis sayesinde 1968 yılında Milli Eğitim Bakanlığı, TRT işbirliğinde halk oyunları filme alınmıştır. Balıkesir yöresiyle ilgili ilk kasette <<Pamukçu Bengisi, İkili Güvende ve Toplu Güvende>> oyunları ile <<Mendili Oyaladım, Sarı Karınca ve Akpınar>> oyunları bulunmaktadır. Efelerin üzerinde klasik Balıkesir ova zeybek kıyafeti, bayanların üzerinde ise <<Türkali>> köyünden derlenen Türkmen kıyafetleri bulunmaktadır. Bu çalışmayla ilgili fotoğraflar da günümüze ulaşmıştır.
1957'de <<Pamukçu Halk Oyunları Derneği>> kurulmuştur. Dernek ekibi Dr. Fazıl Küçük'ün davetiyle 1958 yılında uçakla 19 Mayıs'ı kutlamak için Kıbrısa gitti. Bu derneğin <<ilk yurtdışı seyahati>> idi. Kıbrısta 19 Mayıs bayramını kutlamışlardır.
1958 yılının Haziran ayında Balıkesir Pamukçu ekibi vapurula İstanbul'dan Marsilya'ya oradan da otobüsle Nice'e giderek <<Nice>> ve <<Kan Festivali>>ne katılırlar. Daha sonra Brüksel'e geçen ekip, Brükselde O döneme kadar yapılmış ve Avrupa'nın en büyük Turizm Fuarı olan Brüksel Turizm Fuarı katılmış ve burada tertiplenen "Türk Gecesi"nde başarı ile ülkeyi temsil etmiştir. Bu festivallere katılan sayılı birkaç ekipten biridir. Brüksel'deki programdan sonra İtalya'ya geçen ekip <<Emperia>> şehrindeki askeri bayrama katılmıştır.
1958'de Balıkesir ekibi Fransa'nın Nice şehrinde 21 ülkenin yer aldığı <<Uluslararası Halk Dansları>> festivaline katıldı ve birinci oldu. Bu dönemden sonra Balıkesir'in yurtdışı ve yurtiçi halkbilimi çalışmalarında önemi arttı.





Balıkesir efeleri toplu güvende oyununu oynarken



4-14 Kasım 1968 tarihleri arasında Monako'da düzenlenen "Dünya Turizm Kuruluşları" kurumunun 70. kuruluş yılına katılan Balıkesir ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly'in takdirlerini kazanmıştırlar.
Balıkesir Pamukçu ekibi 1973 yılında gerçekleşen ve Tunus'ta düzenlenen Akdeniz Oyunlarına katılmıştır. Türkiye'yi bütün Avrupa ekipleri arasında temsil eden ekip burada 35 gün kalmıştır. 1975 yılında Pamukçu oyunları yeniden derlendi. Yabancı devlet başkanlarından, ABD Başkanı <<Eisenhower>>'ın, Fransa Devlet Başkanı De Gaulle'ün ve Prens Hasan'ın karşılama törenlerinde hazır bulunan ekip, ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın, Başbakan Adnan Menderes'in ve Başbakan Süleyman Demirel'in karşısında da oynamıştır.
Balıkesir ilindeki liseler Balıkesir yöresi oyunlarıyla, 1970-1980 arasında o dönemin tek yarışması olan Milliyet Gazetesi yarışmalarına katılmışlardır ve kaşıklı zeybek dalında dereceler elde etmiştir. Yine bu dönemde Dokuz Eylül Üniversitesi Balıkesir ekibi kurarak, Balıkesir Yöresi Oyunlarına katkıda bulunmuştur. Bu dönemde MEB ve Kültür Bakanlığı tarafından birkaç kere Köy Okulları Arası Halk Oyunları Yarışması da düzenlenmiştir.
1984 yılında o zamanki adıyla <<Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı Beden Eğitimi Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı>> ilk ve orta dereceli okullar ve dernekler arası tüm yurt çağında halkoyunlarını geliştirmek amacıyla yarışmalar yapmaya başlamıştır. Bu tarihten itibaren bu MEB yarışmaları Balıkesir yöresi halkoyunlarının gelişmesinde ana etken olmuştur ve pekçok derleme çalışmaları yapılmıştır. Gerek oyun repertuvarı gerekse sahne teknikleri bakımından gerekse de kostüm araştırmaları açısından ilerlemeler kaydetmiştir.
Ekim 2000'de ilk düzenlenen TC. Kültür Bakanlığı I. Mahalli Halk Oyunları Yarışmasına <<Balıkesir Bigadiç İlçesi Kızılçukur Köyü Halk Oyunları Topluluğu>> da katıldı ve yarışmada "En İyi Kıyafet" Ödülü'nü aldı.
2001 yılında <<TC. Başbakanlık Gençlik ve Spor Müdürlüğü Türkiye Halk Oyunları Federasyonu>> kurulmuştur. Bu kurum aracılığıyla Balıkesir'de kulüpleşme başlamıştır. Bu kulüpler federasyonun düzenlediği yarışmalara katılmaktadırlar.
2001 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Balıkesir Yöresi(İli) Türk Halk Oyunları Giyimi ile ilgili kitap yayımlanmıştır.
Bu arada <<Balıkesir Folklorunu Araştırma ve Turizm Derneği(BAFAT)>> ile <<Dursunbey Folkloru Araştırma Eğitim ve Turizm Derneği (DUFAD)>> faaliyetlerine başlamıştır.
2007 yılında Balıkesir Valiliği I. Mahalli Halk Oyunları yarışması yapıldı ve bu yarışmaya 17 ekip katıldı. Bu yarışma, köylerin unutmaya başladıkları halk oyunlarına olan ilgisini arttırmaya ve devam ettirmeye yönelik büyük önem taşımaktadır.

Kaynak : Wikipedia