Dünya Kentleri: Taşkent

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-19-2012

Taşkent

Özbekistan Cumhuriyeti'nin başkenti

Orta Asya'nın nüfus bakımından en büyük kenti olan Taşkent , eski Sovyet Cumhuriyetleri içinde de Moskova , St Petersburg ve Kiev'den sonra dördüncü büyük kenttir 1966 yılında yaşanan yıkıcı depremin ardından kent büyük ölçüde yeniden inşaa edilmiştir

1999 yılı rakamlarında göre şehrin nufusu 2,241,000 dir

Geniş yolları, yeşil alanları, park - bahçeleri, düzenli yerleşimi, düzenli ve sağlam altyapısı ile kent Sovyet şehir planlamacılığının en önemli örneklerinden biridir
Her istasyonu farklı mimari biçemlerde yapılmış olan Taşkent metrosu görülmeye değerdir Orta Asya'da ilk ve tek olan metro 1978 yılında hizmete girmiştir Üç güzergahta yolcu taşıyan metro, kentin ulaşım yükünü büyük ölçüde yeraltına taşır Yerüstü taşımacılıkta çevreci nitelikli elektirikli tramvay ve troleybüsler yaygın olmakla birlikte, son yıllarda artan bir eğilimle bazı tramvay hatları sökülmekte, yerlerine otobüs ve minibüsler konulmaktadır

Çok sayıda tiyatro, konser, sinema salonları ve üniversiteler bulunan Taşkent, Orta Asya'nın kültür başkenti sayılabilir Şehir Sovyetler Birliği zamanında Orta Asya'nın Paris'i olarak nitelendirilmiştir

Tarihçe

Bölgede bilinen ilk yerleşim MÖ 2 yüzyıl dolaylarında kurulan "Ming Uruk - Bin Erik" yerleşimidir Şehir daha sonraları ; Çaç, Şaş, Şaşkent ve Binkent isimlerini almıştır

751 yılında Araplar tarafından ele geçirilen kent, İpek Yolu güzergahı üzerinde önemli bir nokta olmuştur Şehir ilk kez 11 yüzyıl dolaylarında Biruni ve Kaşgarlı Mahmut'un yazılı metinlerinde Taşkent adıyla anılmıştır

9 ve 10 yüzyıllarda Samani Devleti topraklarında yer alan şehir, 10 yüzyıl sonlarından 13 yüzyıl başlarına kadar Karahanlılar Devleti sınırları içinde olmuştur Daha sonra bir süre Karahitaylar (Karakitaylılar) tarafından kontrol edilen Taşkent 14 yüzyılda Timur tarafından ele geçirilerek Timur İmparatorluğu'nun en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir

16 yüzyılın ikinci yarısında Buhara Hanlığı tarafından ele geçirilen şehir, 17 - 18 yüzyıllarda Kazak ve Kalmıklar'ın denetine geçmiş, 1809 yılında Hokand Hanlığı topraklarına katılmıştır

Hokand Hanlığı'nın zayıflaması ile şehir, 1865 yılında Rusya İmparatorluğu tarafından ele geçirilmiş ve Rusya'nın Türkistan Genel Valiliği merkezi olmuştur

1899 yılında hizmete alınan Taşkent-Orenburg demiryolu ile şehir Orta Asya'nın en önemli ticari geçiş noktası haline gelen şehir, Kasım 1917'de Sovyet denetimine girmiş, 1918 yılında Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti olmuştur

1924 yılında kurulan Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti topraklarına dahil olan Taşkent 1930 yılında bu cumhuriyetin başkenti olmuştur

Taşkent, 1 Eylül 1991 tarihinden bu yana Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden Özbekistan Cumhuriyeti'nin başkentidir

08-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dünya Kentleri: Taşkent Taşkent Özbekistan Cumhuriyeti'nin başkenti Orta Asya'nın nüfus bakımından en büyük kenti olan Taşkent , eski Sovyet Cumhuriyetleri içinde de Moskova , St Petersburg ve Kiev'den sonra dördüncü büyük kenttir 1966 yılında yaşanan yıkıcı depremin ardından kent büyük ölçüde yeniden inşaa edilmiştir 1999 yılı rakamlarında göre şehrin nufusu 2,241,000 dir Geniş yolları, yeşil alanları, park - bahçeleri, düzenli yerleşimi, düzenli ve sağlam altyapısı ile kent Sovyet şehir planlamacılığının en önemli örneklerinden biridir Her istasyonu farklı mimari biçemlerde yapılmış olan Taşkent metrosu görülmeye değerdir Orta Asya'da ilk ve tek olan metro 1978 yılında hizmete girmiştir Üç güzergahta yolcu taşıyan metro, kentin ulaşım yükünü büyük ölçüde yeraltına taşır Yerüstü taşımacılıkta çevreci nitelikli elektirikli tramvay ve troleybüsler yaygın olmakla birlikte, son yıllarda artan bir eğilimle bazı tramvay hatları sökülmekte, yerlerine otobüs ve minibüsler konulmaktadır Çok sayıda tiyatro, konser, sinema salonları ve üniversiteler bulunan Taşkent, Orta Asya'nın kültür başkenti sayılabilir Şehir Sovyetler Birliği zamanında Orta Asya'nın Paris'i olarak nitelendirilmiştir Tarihçe Bölgede bilinen ilk yerleşim MÖ 2 yüzyıl dolaylarında kurulan "Ming Uruk - Bin Erik" yerleşimidir Şehir daha sonraları ; Çaç, Şaş, Şaşkent ve Binkent isimlerini almıştır 751 yılında Araplar tarafından ele geçirilen kent, İpek Yolu güzergahı üzerinde önemli bir nokta olmuştur Şehir ilk kez 11 yüzyıl dolaylarında Biruni ve Kaşgarlı Mahmut'un yazılı metinlerinde Taşkent adıyla anılmıştır 9 ve 10 yüzyıllarda Samani Devleti topraklarında yer alan şehir, 10 yüzyıl sonlarından 13 yüzyıl başlarına kadar Karahanlılar Devleti sınırları içinde olmuştur Daha sonra bir süre Karahitaylar (Karakitaylılar) tarafından kontrol edilen Taşkent 14 yüzyılda Timur tarafından ele geçirilerek Timur İmparatorluğu'nun en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir 16 yüzyılın ikinci yarısında Buhara Hanlığı tarafından ele geçirilen şehir, 17 - 18 yüzyıllarda Kazak ve Kalmıklar'ın denetine geçmiş, 1809 yılında Hokand Hanlığı topraklarına katılmıştır Hokand Hanlığı'nın zayıflaması ile şehir, 1865 yılında Rusya İmparatorluğu tarafından ele geçirilmiş ve Rusya'nın Türkistan Genel Valiliği merkezi olmuştur 1899 yılında hizmete alınan Taşkent-Orenburg demiryolu ile şehir Orta Asya'nın en önemli ticari geçiş noktası haline gelen şehir, Kasım 1917'de Sovyet denetimine girmiş, 1918 yılında Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti olmuştur 1924 yılında kurulan Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti topraklarına dahil olan Taşkent 1930 yılında bu cumhuriyetin başkenti olmuştur Taşkent, 1 Eylül 1991 tarihinden bu yana Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden Özbekistan Cumhuriyeti'nin başkentidir