Bitlis'in Diğer Tarihi Yapıları

İhlasiye Medresesi, Nuhiye Medresesi, Şerefiye Medresesi, Yusufiye Medresesi ilin önemli medreseleridir Bitlis’te bulunan medreseler, dönemin eğitim, öğretim ve kültür hizmetlerinin yürütüldüğü önemli kurumlardır Bu medreseler açık avlulu ve kapalı avlulu plan sisteminde yapılmışlardır Yapı malzemeleri Bitlis’in ünlü kesme taşıdır İlimiz hudutları içerisinde bulunan medreselerin en önemlileri şunlardır:

İhlasiye Medresesi: İl Merkezinde bulunan Medrese, Selçuklular tarafından 1216tarihinde yaptırılmıştır Döneminin en önde gelen bilim merkezlerinden ( günümüz üniversiteleri ) biri konumundadır Kitabesine göre 1589 tarihinde Bitlis hanlarından 5 Şerefhan tarafından onarılmıştır Mimari görünüş açısından klasik Selçuklu estetiğinin tüm özelliklerini taşıyan şaheser, Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmak üzere restore edilmiştir Halen ihtiyaca binaen Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü hizmet binası olarak kullanılmakta olan yapı resmi mesai saatleri dahilinde ziyarete açıktır Bahçesindeki ziyaretgah olarak kullanılan Şerefhanoğullarına ait Veli Şemsettin, Ziyaeddin Han, IIŞerefhan ve Üç Bacılar Türbeleri ile birlikte bir bütünlük arzetmektedir

Yusufiye Medresesi: Merkez Girik düzü mevkiinde bulunan bu medresenin XVIII – XIX yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır Cennet çukuru denilen kümbet ve mezarlığın bulunduğu semttedir Bir ara kapalı cezaevi olarak kullanılmış olup, restorasyon çalışmaları halen devam etmektedir

İlimiz sınırları içerisinde bulunan diğer medreseler ise şunlardır: Nuhiye, Hatibiye, Şerefiye, Şükriye, Hatuniye, Ahlakiye, Haci Begiye, Haliliye ve Tağki İslâm Medreseleri mevcuttur

Hamamlar

Bitlis merkezinde Şerefhanlar'a ait olan Han Hamamı ile XVI yüzyılda Hüsrev Paşa tarafından yaptırılan Paşa Hamamı bu güne kadar varlıklarını koruyabilmişlerdir Ayrıca kale üzerindeki Han Sarayı Hamamı ile Zeydan mahallesindeki Saray Hamamının ancak kalıntılarına rastlanabilmektedir El Aman Kervansarayındaki hamam kalıntısı ile Ahlat ve Adilcevaz Kaleleri içerisindeki hamam kalıntıları tarihi değer taşımaktadır

Hanlar ve Kervansaraylar

Hatuniye (Hazo) Hanı: Aynı adla anılan köprünün yanı başında bulunan bir handır Abbasilerden Sultan Evhadullah Hanın kızı Hamu Hatun tarafından XI Yüzyılda yaptırıldığı söylenmektedir

Papşin (Hüsrev Paşa) Hanı: Bitlis-Tatvan karayolu üzerinde bulunmaktadır Beylerbeyi Hüsrev Paşa tarafından XVI yüzyılda yaptırıldığı rivayet edilmektedir

Başhan Hanı: Bitlis-Tatvan karayolu üzerindedir XVI yüzyılda Van Beylerbeyi Hüsrev Paşa tarafından yaptırıldığı rivayet edilmektedir

El-Aman Hanı: Anadolu'nun en büyük kervansaraylarından biri olan El Aman Hanı, dükkanları, cami ve hamamı ile bir külliye teşkil etmektedir XVI yüzyılda Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır
İl sınırları içerisinde bulunan diğer han ve kervansaraylardan başlıcaları şunlardır: Şerefiye, Arasa, Yusufiye, Duhan ve Kokoz Zal Paşa hanlarıdır

Köprüler

Narlıdere (Kasrik) Köprüsü: Bitlis-Baykan yolu Narlıdere Köyünde bulunan bu muhteşem yapının kitabesi olmadığından hangi tarihte ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir Ancak, gerek köprü mimari özellikleri ve gerekse yörenin tarihi durumu göz önüne alındığında Osmanlı dönemi 16 yy sonları ya da 17 yy içinde yapılmış olabileceği kanaati yaygındır

Ahlat Emir Bayındır Köprüsü: Muhtemelen 13 yy’da inşa edildiği, ancak daha sonraki dönemlerde, özellikle 15yy’da Akkoyunlu döneminde onarımının yapıldığı ya da yenilendiği tahmin edilmektedir
Kaplıcalar

Fay hattı üzerinde bulunan Bitlis merkez ve çevresinde sayısız kaplıcaya rastlanır Bunlardan bazıları; Güroymak (Çukur) Kaplıcası, Ilıcak (Germav) Kaplıcası, Nemrut Dağı Kaplıcası, Alemdar, Köprü Altı, Çim Çölmüğü, Arap Köprüsü, Yılan Dirilten, Acı Su vb kaplıcaları olarak sıralanabilir