Astımdan Korunma Yolları

Kaloriferlerin yakıldığı, halıların serildiği, battaniyelerin ve yünlü giysilerin çıkarıldığı kış aylarında astım da tetikleniyor! Ancak bazı basit önlemlerle astım ataklarından korunmanız mümkün Örneğin; güçlü kokulardan, parfümlü sabun, şampuan, losyon ve tütsülerden uzak durun Tüylü koltukları, minderleri ve fazla yastıkları kaldırın Yatak takımlarınızı toz geçirmeyen, fermuarlı nevresim takımlarıyla kaplayın Medical Park Fatih Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr Adil Can Güngen; modern hayatın önemli bir sağlık sorunu haline gelen astım hastalığıyla ilgili bilinmesi gerekenleri ve alınabilecek pratik önlemleri anlattı:

Astım nedir?

Astım; hava yollarının kronik, infilamatuar bir hastalığıdır Duyarlı kişilerde; ataklar halinde seyreden nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük ve göğüste sıkışma hissi ile seyreder Şikayetler kendiliğinden düzelebilir, giderek şiddetlenebilir ya da ilaçlarla ortadan kalkabilir Bu inflamasyonun oluşmasında genetik ve çevresel faktörler rol oynar En önemli genetik risk faktörü alerjidir (atopi)

Görülme sıklığı nedir?

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) verilerine göre; dünyada yaklaşık 300 milyon kişinin hastalığı olan astım, en fazla çocukları etkiliyor Modern hayatın önemli bir sağlık sorunu haline gelen astım; hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ülkeler için önemli bir halk sağlığı sorunudur Ülkemizde yapılan araştırmalarda, nüfusun yaklaşık yüzde 5’inin astım hasta olduğu ortaya çıkmıştır

Astım tanısı nasıl konur?

Astım tanısının temeli, hastanın öyküsüne dayanır Hastalar, şikayetlerini tipik olarak; ataklar halinde seyreden ve özellikle geceleri şiddetlenen hırıltılı solunum, nefes darlığı, öksürük, göğüste sıkışma hissi ile tarif ederler Grip veya üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası ortaya çıkan öksürüğün üç haftadan uzun sürmesinden ya da her geçirdikleri gribal enfeksiyonun göğse inmesinden yakınabilirler Bazen hastalık, sadece inatçı öksürükle dahi seyredebilir Astım semptomlarının özelliği, tekrarlayıcı olmasıdır Bazı etkenler hastalığı provoke edebilir Mesela irritan (tahriş edici) gazlar (sülfür dioksit, karbon monoksit), alerjenler, egzersiz, virüsler, enfeksiyonlar, ilaçlar ve stres hastalığı provoke eden nedenlere örnek gösterebilir Tanı ve değerlendirmede hastalara solunum fonksiyon testi ve PEFmetre ölçümleri yapılır Özellikle çocuklarda basit egzersiz testi uygulanabilir Bazı hastalara ise ‘nonspesifikbronş provakasyon’ testi uygulanabilir

EYLÜL VE EKİMDE GRİP AŞINIZI YAPTIRIN

Nasıl tedavi edilir?

İlk yapılması gereken; hastalığı tetikleyen risk faktörlerinden ve provoke eden etmenlerden kaçınmaktır Hastalığın tedavisinde kontrol edici ve semptom giderici ilaçlar mevcuttur Hastalığın ağırlığına, hastanın kliniğine ve solunum fonksiyon testlerine göre tedavi düzenlenmektedir Astım hastalarının (yıllık 2-3 kez) düzenli kontrollerini de ihmal etmemesi gerekir Kontrol altına alınmış astımlı bir hastada, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları hastalığın semptomlarını alevlendirebilir Bu nedenle astım hastasının her yıl eylül ve ekim aylarında grip aşısı olması gerekir

Risk faktörleri nelerdir?

• Atopi: Kişinin alerjik bozukluk geliştirmesine yol açan kalıtımsal ve yapısal özellikler

• Sigara: Astımın en büyük tetikleyici risk faktörüdür

• Alerjenler

• Solunum yolu enfeksiyonları

• Mesleksel uyaranlar ve hava kirliliği: Sürekli duman ve kimyasal partiküller gibi dış etkenlere maruz kalanlarda hastalığın ortaya çıkması beklenebilir

Ailenizde astımlı bir kişi olduğunu biliyorsanız, bebeğinizde astım başlamaması için hangi önlemleri almalısınız?

• Gebelik sırasında sigara içmeyin

• Doğumdan sonra da bebeğinizden ve evinizden sigara dumanını uzak tutun

• Bebeğinizin yatağına özel toz geçirmeyen örtü örtün

• Kedi ve diğer tüylü hayvanları evinizde barındırmayın

ASTIM HASTALARININ ALABİLECEĞİ 15 ÖNLEM

1- Astım atağını başlatan eşyaları (tüy ve hav bırakan pelüşlü eşyalar, toz tutabilecek yapıda perdeler) evinizden uzak tutun

2- Astımlı birçok kişi tüylü hayvanlara alerjiktir Bu tür hayvanlarınız varsa dışarıda tutun

3- Hayvanların yatağa çıkmasına veya yatak odasına girmesine izin vermeyin

4- Sigara içmeyin İçiyorsanız da, bırakmak için yardım alın

5- Güçlü kokuları evden uzak tutun Parfümlü sabun, şampuan veya losyonlardan kaçının Tütsülerden uzak durun

6- Astımlı kişinin yatak odasında özel düzenlemeler yapın

7- Halı ve kilimleri kaldırın Bu tip materyaller tozu ve küfü çekerler Parke veya kalebodur gibi toz tutmayan zemin döşemeleri tercih edin

8- Tüylü koltukları, minderleri ve fazla yastıkları kaldırın Bunlar toz toplarlar

9- Yatak takımlarınızı toz geçirmeyen ve fermuarlı nevresim takımları ile kaplayın

10- Kuş tüyü ya da samandan yapılmış yastık, döşek kullanmayın Elyaf malzemeli özel astım yastık ve yatak takımları kullanılabilir

11- Çarşaf ve nevresim takımlarını sık sık, çok sıcak suda yıkayın ve güneşte kurutun

12- İçerdeki havayı temiz ve taze tutmak için pencereleri açın

13- Yemek pişirirken oluşan buhar ve güçlü kokulara karşı pencereleri olabildiğince açın

14- Pişirme sırasında odun ateşi veya gaz ocağı kullanıyorsanız; oluşan dumanın çıkması için pencereyi sürekli, bir miktar açık tutun

15- Dışarıdaki hava egzoz gazı, araba, fabrika dumanı veya çiçek ve ağaç polenleri ile kirlenmiş ise pencerelerinizi kapalı tutun

BU İŞLERİ ASTIM HASTASI EVDE YOKKEN YAPIN!

• Süpürge, elektrikli süpürge ve toz bezi ile temizlik yapmak

• Boya – badana yapmak

• Böcek ilacı olarak sprey, filit vs yapmak

• Güçlü temizleyiciler kullanmak

• Çok kokan yiyecekler pişirmek

DOKTOR KONTROLÜNDE SPOR YAPILABİLİR

Astım semptomları genellikle egzersizi takip eden birkaç dakika içinde gerçekleşir Bu nedenle; yıllarca astımı olan kişilerin spor yapmamaları gerektiğine inanılmıştı Oysa doktorunuzun kontrolü altında yavaş bir tempo ile başlayarak 30 dakikalık aerobik ya da egzersiz yapmak uygun olabilir Egzersiz hareketlerine eş değer olarak yapılacak orta mesafeli yürüyüşler veya havuzda yüzmek de alternatif spor faaliyetleri arasında görülebilir Düzenli spor aktiviteleri, çocuk yaştaki astım hastalarının akciğer gelişimine olumlu katkı sağlar Bir spor programına başlamadan önce doktora mutlaka danışılmalı; spor yapılan süreç içerisinde ne tip semptomların geliştiğini bilmek, doktorunuzun sizin için en iyi egzersiz planını yapması konusunda yardımcı olacaktır Örneğin; doktorunuz, egzersiz süreçlerinde yaşadığınız değişimlere göre ilaçlarınızı değiştirebilir ve ilaç alım zamanlamanıza karar verebilir

KLİMALARIN FİLTRELERİNE DİKKAT!

Düzenli bakımı yapılmayan araç ve kapalı alan klimalar; küf mantarlarının, bakterilerin ve tozların birikmesine bağlı olarak, astım hastalığının alevlenmesine neden olur Bu nedenle; cihazların periyodik filtre bakımlarının yapılması, astım hastaları için önem taşır