Böbrek Taşı Üzerine Bilgilendirme

*Böbrek Taşı Nedir? * *Böbrekler tarafından kandan süzülen vücut için
gereksiz fazla sıvı idrar şeklinde atılırken beraberinde atılan bazı katı
maddeler bazen idrar yollarının içinde çökerek böbrek taşlarını oluşturur

İdrarı oluşturan suyun az, beraberinde atılan maddelerin fazla olması
yanında idrar içinde bulunan taş oluşumunu engelleyici bazı maddelerin
azlığı da farklı kristallerin idrarda çökmesine neden olur

Çok değişik sayı, büyüklük ve yapıda taşlar görülmektedir*
* *

*Böbrek Taşları Neden Oluşur? *

*Taşların büyük bir kısmı kalsiyum içerikli olmasına rağmen çoğu zaman idrar
içindeki kalsiyum ve diğer bazı kimyasalların düzeyleri normal
sınırlardadır Aşırı eksersiz yapan, sıcak iklimlerde yaşayan, sıcak
ortamlarda çalışmak zorunda olan kişiler daha çok terleme ile sıvı
kaybettiklerinden idrar miktarları azalır Konsantre hale gelen idrar içinde
taşların oluşma olasılığı çok yükselir

Kalsiyum, oksalat, ürat, sistin gibi kimyasalların idrarda aşırı düzeylerde
bulunması taş oluşumunu kolaylaştırır

İdrar yollarında enfeksiyon varlığında, normal yapıda olmayan böbreklerde ve
ailesinde taş hastalığı öyküsü olanlarda taş oluşumu daha fazla görülür

Ayrıca, kullanılmakta olan mide asidini azaltıcı ilaçlar (antasidler),
kalsiyum, D vitamini, C vitamini, kortizon, bazı antibiyotik ve idrar
söktürücü ilaçlar da taş oluşumuna zemin hazırlayabilir *

*Böbrek Taşlarının Hepsi Aynı Yapıda mıdır? *

*İdrar yollarında çok farklı yapıda taşlar oluşabilir

Kalsiyum taşları en sık görülen taşlardır Sıklıkla kalsiyum oksalat bazen
de kalsiyum fosfat yapılarında oluşurlar Kalsiyum ve oksalat idrarda fazla
ise bu tür taşların oluşumuna neden olurlar Vücuttaki paratiroid hormonunun
fazlalığı, kanser, bazı böbrek hastalıkları bu tür taşlara zemin
hazırlayabilir

Enfeksiyon taşları genellikle iri böbrek taşları halinde karşımıza gelirler
Bazı mikroorganizmaların idrardaki üreyi parçalayan enzim salgılamasıyla
alkali hale gelen idrarda çöken taşlardır Kadınlarda daha sık görülür

Ürik asit taşları etten zengin diyetle beslenenlerde oluşan asit yapıdaki
idrarda çöken taşlardır Gut hastalığı ve bazı kemoterapiler oluşumunu
kolaylaştırır Direkt çekilen röntgen filmlerinde görünmeyen taşlardır
Ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi incelemeleri ile tanı konur

Sistin taşları sistin metabolizmasının bozuk olduğu durumlarda görülebilen
taşlardır Çok nadir görülür ancak sık nüks ederler*

*Böbrek Taşı Kimlerde Oluşur? *

*Erkeklerde 2-3 misli daha fazla görülür Taş öyküsü olan hastaların
yarısında sonraki on yıl içinde tekrar taş oluşumu görülmektedir

Diğer bazı risk faktörleri:
*
*20-40 yaş arasındakiler *
*Ailede taş öyküsü *
*Tek ya da anormal yapıdaki böbrekler *
*Sık idrar yolu enfeksiyonu geçirenler *
*Kullanılmakta olan ilaçlar (bazı idrar söktürücüler, antasidler, guatr
ilaçları) *
*Proteinden zengin beslenenler *
*Genellikle az su içenler *
*Fazla hareket etmeyenler, yatalak hastalar *
*Bazı ince barsak hastalıkları veya ameliyatları geçirmiş olanlar *
*İdrarda kalsiyum, oksalat, ürik asit gibi minerallerin yüksek düzeylerde
bulunması *
*İdrarda sitrat azlığı (sitratın taş oluşumunu önleyici etkisi vardır) *
*İdrar pH'ındaki değişiklikler (çok düşmesi ya da çok yükselmesi) *

*Böbrek Taşlarında Bulgular Nelerdir? *

*Böbrek içinde yerleşmiş olan taşlar eğer idrar akışını engellemiyorsa
şiddetli ağrıya neden olmaz Bel ve sırt bölgelerinde hafif adale ağrısı
benzeri yakınmalar olabilir Böbreğin tamamı taşla dolu olduğu halde hasta
hiç rahatsızlık hissetmeyebilir *

**

*Ağrı: İdrar yolu taş hastalığının en önemli bulgularından olan ağrı taşın
idrar yolunu tıkadığı durumlarda ortaya çıkar Tıkanmanın ani ve tama yakın
olması şiddetli taş sancısına neden olur Ağrının nedeni taşın gerisindeki
idrar yolu içinde basıncın artmasıdır Doğum sancısından bile kötü olduğu
şeklinde tariflenebilen ağrı sırasında sıklıkla bulantı, kusma gözlenir
Ağrı, taş böbrek çıkışını tıkıyorsa ya da üretere (böbrekle mesane
arasındaki kanal) yeni girmişse, genellikle böbrek üzerinde veya sırtın yan
tarafında hissedilir Taşın aşağıya doğru inmesiyle birlikte ağrı da
kasıklara doğru yer değiştirir *
*İdrarda kanama: İdrar yollarında taşı olan hastalarda görülebilen diğer bir
bulgu ise genellikle idrar renginin hafif pembeleşmesi şeklinde tariflenen
idrarda kanamadır Ayrıca idrarın bulanık ve tortulu gelmesi, kokulu idrar
yapma gibi bulgular da olabilir *
*Enfeksiyon: İdrar yolu taş hastalığına sıklıkla enfeksiyon eşlik eder
İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma gibi bulgular görülebilir
Enfeksiyonun böbrekleri etkilediği durumlarda yüksek ateş gözlenebilir*

**

**

* *
*Böbrek Taşlarında Nasıl Tanı Konur? *
* *
*Bazı böbrek taşları genel sağlık muayeneleri sırasında çekilen filmlerde
tesadüfen saptanır Daha sıklıkla şiddetli ağrı ve idrarda renk değişikliği
olan hastalarda yapılan idrar tahlili ve ultrasonografik görüntüleme ile
tanı konur Böbrek ve mesane arasındaki kanal (üreter) içine girmiş taşların
tanısında ultrasonografik inceleme yetersiz kalmakta, bilgisayarlı tomografi
ile net tanı konması mümkün olmaktadır Kontrast vererek çekilen görüntüleme
yöntemlerinde ise böbrek fonksiyonları yanında idrar yolları anatomisinin
değerlendirilmesi de mümkün olmaktadır*

*Böbrek Taşları Neye Yol Açar? *

*Böbrek taşları rahat düşürülebiliyorsa genellikle ciddi bir problem
oluşturmazlar Taşa bağlı tıkanıklık çok uzun süreli olmadığı sürece kalıcı
bir hasar yaratmaz Ancak farkına varılmadan tıkanıklık devam ederse
enfeksiyon ve kalıcı böbrek hasarları gözlenebilir Çok sık nüks eden
taşlarda, tıkama ile birlikte enfeksiyon varlığında, iri taşlı, sık ameliyat
geçiren hastalarda zaman içinde böbrek fonksiyonlarında değişim
gözlenebilir *

*Böbrek Taşları Önlenebilir mi? *

*Taş rahatsızlığı yaşayanların yaklaşık yarısı sonraki 10 yıl içinde tekrar
taş oluşumu ile ilgili problem yaşamaktadır Bazı şeylere dikkat ederek taş
oluşum riski en aza indirilebilir: *
*Günde yaklaşık 2 litre idrar çıkaracak kadar sıvı alınmalıdır (önemli kısmı
su olarak) *
*Taşların büyük kısmı kalsiyum içerikli olduğundan önceleri kalsiyumlu
gıdalar yasaklanırken günümüzde kalsiyumun taş oluşumunu önleyici etkisinin
bile olduğu saptanmıştır Ancak çok nadir durumlarda (barsaktan kalsiyum
emilimi aşırı olan, çok yüksek dozda kalsiyum tabletleri alan hastalar gibi)
kalsiyum, taş oluşum riskini arttırmaktadır *
*D vitamini takviyeli yiyecekler ve kalsiyum bazlı antasitlerden
kaçınılmalıdır *
*Hayvansal gıdalar aşırı tüketilmemelidir *
*Diyette tuz kısıtlanmalıdır *