İlaç İsrafının Sebepleri Nelerdir, Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Sabah gazetesinde yer alan ?Aile hekimliğine gözaltı? başlıklı haber özetle şöyle:

?Sağlık Bakanlığı ile ortak çalışma yürüttüklerini söyleyen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, doktorların reçete yazmasını azaltmak için fazla ilaç yazanlara negatif performans uygulanmasının gündemde olduğunu vurguladı Başka önlemlerde alacaklarını söyleyen Çelik, reçete başı, kutu başı ilaç yazımı ile ilgili bir çalışma yaptıklarını belirtti Çalışma Bakanı Çelik, daha önce reçete başına 4 ilaç yazımı sınırı getirdiklerini, Danıştay'ın bunu kaldırdığını hatırlattı

***

Altı ay önce yayınladığım ?İlaç israfının önlenmesi için SGK? ye bir tavsiye? isimli yazımda Bakan Çelik? in dile getirdiği fazla ilaç yazan doktora negatif performans uygulamasının bir benzerini ?pozitif performans? şeklinde tavsiye etmiştim Bence benim teklifim daha doğrudur

Yazımın ilgili paragrafı aynen şöyle:

?SGK doktorların reçetelerini takip ederek az sayıda, düşük dozda ve ucuz ilaç yazan hekimleri ödüllendirmelidir Bu sayede gereksiz ilaç kullanımı kontrol altına alınarak önemli ekonomik kazançlar elde edileceği gibi hastaların gereksiz ilaçlar yüzünden karşılaşacağı komplikasyonlar ve riskler de ortadan kalkacaktır?

İlaç israfının on mühim sebebi

SGK? nin ilaca ödediği para her sene katlanarak artıyor Ülkemizdeki ilaçların yüzde 90?a yakınını ödeyen kurumun geçen sene kasasından ilaç için çıkan paranın 16 milyarı geçtiğini biliyoruz

Türk Eczacıları Birliği Başkanı Erdoğan Çolak, Türkiye?de ilaç israfının önemli boyutlarda olduğunu ve reçeteye yazılan her iki ilaçtan birinin gereksiz şekilde reçetelendiğini düşündüklerini söylüyor

Hükümetin sokağa atılan milyarlarca liraya karşı tedbir almak için harekete geçmiş olması çok doğru; hatta geç kalındığı bile söylenebilir

Bu vesile ile ilaç israfının sebeplerini ve çözüm için tavsiyelerimi tekrarlamak istiyorum:

İsrafın başlıca sebepleri:

BİR: Tıp eğitimi yetersizdir Birçok pratisyen doktor gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olmadan diploma almaktadır ve bu açığını ilaç yazarak giderdiğini sanmaktadır Doktor mutlaka ilaç yazar beklentisi ortadan kaldırılmalıdır

İKİ: Tıp fakültelerindeki eğitim koruyucu hekimliğe değil tedavi edici hekimliğe önem verir İmtihanlarda koruyucu hekimlikle ilgili sorular yok denecek kadar azdır; düzen ?ilaç yazmak? üzerine kuruludur

ÜÇ: Tıp eğitimi ve öğretim üyeleri ilaç endüstrisinin hegemonyası altındadır; onlara karşı çıkmak her babayiğidin harcı değildir

DÖRT: Defansif tıptan kaynaklanan ilaç israfı da çok büyük boyutlardadır Bazen bilgi ve tecrübe eksikliğinden bazen zaman azlığından hastasına yeteri kadar zamana ayırması mümkün olmayan hekim ?Başıma bir iş gelmesin? diyerek çareyi bol ilaç yazmakta bulmaktadır

BEŞ: Hastalardan gelen ilaç yazdırma baskısı da gözden kaçırılmamalıdır Birçok hasta elinde ilaç listesi ile hekime giderek ?Bana bunları yaz? diyebilmekte ve isteği yerine gelmediğinde de ?Sen kim oluyorsun da bunları yazmıyorsun? diyerek olay çıkarmaktadır

ALTI: İlaç endüstrisinin pazarlama faaliyetleri de ilaç israfının mühim sebeplerindendir Hedef, her hasta hatta her sağlıklı insan için ömür boyu kullanması gereken ilaçlar olduğunu hekimlerin beynine kazımaktır

YEDİ: Hastaların değil laboratuar bulgularının tedavi edilmeye çalışılması da ilaç israfına yol açar Bu sayede kesinlikle gerekli olmadığı hâlde milyonlarca insan kolesterol, reflü, astım, osteoporoz ilaçları içmektedir

SEKİZ: Son senelerde iki veya daha fazla kimyasal maddenin bir arada bulunduğu ilaçlar (polypil) da ilaç israfının gözden kaçan sebeplerindendir

DOKUZ: İlaç ambalajlarında çok fazla ilaç bulunması da ilaç israfında önemlidir Yutulan ilk hap ciddi bir yan etki yarattığında kutunun tamamı ziyan olmaktadır

ON: Çeşitli hastalıklar için verilen sağlık kurulu raporlarının da ilaç israfında çok önemli bir yeri vardır Aslında bir iki reçete ile düzelmesi mümkün olan pek çok hastalık için ?ömür boyu ilaç kullanma dayatması? yapılmakta ve bu hastalar asla doğru dürüst de takip edilmemektedir

İlaç israfı nasıl önlenir?

İlaç israfı tüm dünya ülkelerini ilgilendiren 'küresel ekonomik' bir problemdir Çözümü de ülke bazında alınacak tıbbi veya polisiye tedbirlerle mümkün değil ama gene de yapılabilecek pek çok şey vardır

BİR: Her şeyden önce önleyici ve koruyucu hekimliğe önem verilmeli, birçok hastalığın ilaç kullanmadan hayat tarzı değişiklikleriyle düzeleceği gözden kaçırılmamalıdır

İKİ: Sağlık Kurulu raporlarıyla ilaç kullanımında, teşhislerin doğruluğu, tedavilerin gerekliliği, hastalar tarafından uygulanıp uygulanmadığı çok sıkı denetlenmelidir

ÜÇ: Sosyal Güvenlik Kurumu, eşdeğeri olan faz 4 ilaçları ve orijinal ilaçları ödeme kapsamına almamalıdır Yeni ilaçların her zaman en etkili ve en zararsız ilaç olmadıkları unutulmamalıdır

DÖRT: Tüm ilaçların parasız olması doğru değildir; bu ancak sınırlı sayıda ilaç için geçerli olabilir Az da olsa hastanın gelir durumuna göre katkı payı alınmalıdır

BEŞ: Bitkisel ilaçlar, besin destek ürünleri Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmalı ve sadece eczanelerde satılmalıdır

ALTI: Hastalarını az ve ucuz ilaçla tedavi eden doktorlar ödüllendirilmelidir

YEDİ: İlaçlar kutu ile değil, tane ile verilerek ilaç ve ambalaj tasarrufu yapılmalıdır

SEKİZ: Kullanılmayan ilaçlar mutlaka değerlendirilmeli; yan etki sebebiyle tüketilemeyen ilaçlar iade edilebilmelidir

DOKUZ: İlaçlar mutlaka reçete ile satın alınabilmeli ve eczane dışında ilaç satışına izin verilmemelidir

ON: Açık veya gizli ilaç reklâmı önlenmelidir