Kırık, Çıkık, Burkulmalarda İlk Yardım

KIRIK : Kemik dokusunun bütünlüğünün bozulmasıdır




Çeşitleri :


- Kapalı kırık; deri bütünlüğünün bozulmadığı, çevre dokuların çok fazla zarar görmediği kırıklardır


- Açık kırık; kırık kemik uçlarının görülebildiği, çevre dokuların zarar gördüğü kırıklardır




Kırıkta belirti ve bulgular :




- Ağrı,


- Morarma, çürük, şişlik


- Şekil bozukluğu (deformite), simetride bozulma,


- Hareket edememe, hareket kısıtlanması




Kırıkta İlkyardım :


* Kanama varsa kontrol altına alınır, yara varsa kapatılır


* Kırığın çevre dokulara zarar vermemesi için ekstremite (kol veya bacak) desteklenir


DESTEK (ATEL) : Kırığı tespit etmek ( hareket etmesini önlemek ) amacı ile kullanılan tahta parçası, mukavva, sert karton, yastık üçgen sargı bezi gibi malzemelere verilen genel ad




Desteklerken (Atellerken) Dikkat Edilecek Hususlar :




- Kırık parçalara kesinlikle dokunulmaz veya içeri yerleştirilmeye çalışılmaz


- Kırığın üstünde ve altında yer alan eklemler de desteklenir ( atele dahil edilir)


- Uçlara doğru (el ve ayaklar vücudun uç noktalarıdır) tüm eklemler desteklenir




* Şişlik ve ödemi önlemek üzere kol veya bacak yerçekiminden kurtarılır (kol ise kalp seviyesinde tutulur, bacak ise uzatılır)


* Ağrı şiddetli ise ve kişi kendi içebilecek durumdaysa ağrı kesici verilebilir




ÇIKIK : Eklemi oluşturan kemiklerden birinin yerinden ayrılmasıdır Ligament ve kapsül yaralanması gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir Eklem yüzeyleri birbirinden tamamen ayrılmış kemik uçları değişik pozisyonlarda kilitlenmiş olabilir Herhangi bir hareket hem çok güçtür hem de ağrılıdır




Çıkmaya en yatkın eklemler: parmak, omuz, dirsek, kalça, ayak bileği ve çene eklemleridir




Belirti ve bulgular :


- Şekil bozukluğu,


- Hareketle artan ağrı,


- Morarma, şişlik,


- Hareket kısıtlanması veya kaybı




Çıkıkta İlkyardım :


* Hareket etmemesi için desteklenir Desteklerken kıvrılma varsa ve açılmıyorsa zorlanmaz, bulunduğu halde tespit edilir


* Ağrı kesici verilebilir


* Hastaneye götürülür






BURKULMA: Eklemin normal hareket sınırının ötesine bükülmesi ve gerilmesi sonucu, kapsül ve ligamentlerin zedelenmesi veya yırtılmasıdır Daha ziyade diz, ayak ve el bileğinde meydana gelir




Bulguları :


- Hassasiyet, şişlik, morluk, ağrı, harekette kısıtlanma




Burkulmada İlkyardım :


* Ekstremite (kol veya bacak) hareket ettirilmez, dinlendirilir


* Yükseğe kaldırılır (yerçekiminden kurtarılır)


* Morarma ve şişliği önlemek üzere soğuk uygulama yapılır Olayın üzerinden birkaç saat geçmişse, soğuk uygulamanın yararı yoktur, bu durumda şişlik, morluk ve ağrıyı azaltmak üzere sıcak uygulama yapılabilir




Soğuk uygulama için : buz torbasına veya sağlam bir plastik torbaya buz parçaları konup, havluya ya da bir yastık kılıfına sarıldıktan sonra burkulan kısma yerleştirilir


Sıcak uygulama için : Derin bir kaba ılık-sıcak arası su konur ve burkulan kısım içinde 15 dakika kadar bekletilir Günde birkaç kez yapılacak bu uygulama iyileşene kadar tekrarlanabilir Ya da sıcak su içinde ıslatılmış sıkılmış havlu ile bölge sarılır hemen soğumaması için üzerine naylon örtülebilir