Ahlak Yasasını Nesnel(Objektif) Temelde Açıklayanlar

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-16-2012

1

SOKRATES
Sokratese göre akıl ve onunla elde edilmiş bilgi her şeyin üstünde başlı başına bir erdemdir

O’na göre bilgili insan aynı zamanda erdemli insandır

Hiç kinse bilerek kötülük yapmaz

Kötülükle bilgisizlik aynı ve bir şeylerdir

İyi belirli bir amaca mutluluğa hizmet der

Dolayısıyla hiç kimse isteyerek iyiden kaçmaz ;ancak bilme

diğinden kaçar

Ona göre kişi uruma göre davranarak ahlaklı olamaz

Durum ahlakı diye bir şey yoktur

Kişinin her zaman e her yerde uyması gereken evrensel ilke ve evrensel ahlak vardır

Bunlara ancak akıl ve bilgi aracılığıyla ulaşılabilir

2

PLATON
Ona göre evren “gölgeler” ve idealar olmak üzere ikiye ayrılır

Nesnel varlıklar birer gölgedir çünkü sürekli değişmektedirler

Hiçbir kalıcılıkları bulunmamaktadır

Aslolan varlıklar idealardır ve her ideanın bir gölgesi bulunmaktadır

Nesnel varlıklar alanında iyi dediğimiz şeylerin aslı “iyilik” ideasıdır

Ahlaklı olmak için bu ideaya akıl yoluyla ulaşmamız gerekmektedir

3

FARABİ
Farabi’ye göre iki türlü varlık bulunmaktadır

Birincisi özü tözü bir olan, karşıtı olmayan, herhangi bir belirlenimi bulunmayan, kendi kendinin nedeni olan zorunlu varlık

Tanrı

İkincisi ise zorunlu varlığın var ettiği mümkün varlıklar

İnsan ve diğer varlıklar

İyinin ne olduğu “Zorunlu Varlık”ın sahip olduğu etkin akıl tarafından bilindiği için, “mümkün varlık”, “ zorunlu varlık”ın etkin aklına kendi aklıyla ulaşıp bu evrensel ilkeleri öğrenmelidir

4

SPİNOZA
Spinoza’ya göre evren “Makro Kozmos” ve” Mikro Kosmos” olarak ikiye ayrılmıştır

Başlangıçta bir olan bu iki evren, insanın duygu ve tutkularının esiri olması yüzünden ayrışmıştır

Neyin iyi neyin kötü olduğu “makro kosmos”un doğasında belli ve gizlidir

”Mikro kosmos” olarak insan duygu ve tutkularının esiri olmaktan kurtularak “makro kosmos”un doğasına geri dönüp bu evrensel ilkelere sahip olmalıdır

5

KANT
Kant insan eyleminin amacının ne mutluluk ne de yarar olabileceğini söylemiştir

Ona göre insan Teorik Akıl ve Pratik Akıl olmak üzere iki ayrı akla sahiptir

Teorik akıl insanı duyusal dünyanın bilgisine ulaştıran Fenomenler aleminin bilgisini edindiğimiz aklımızdır

Öte yandan Pratik akıl ise numenler aleminin bilgisine ulaştıran aklımızdır

Kant’a göre insan pratik aklı aracılığıyla kendisine ödev edindiği bir takım ilkelere sahip olmalı ve ne pahasına olursa olsun bu ilkelere uygun davranmalıdır

Ancak o zaman ahlaklı olabilir

Örneğin: Doğru söyle!

(Güç durumda kalmamak için değil,ne olursa olsun,zarar görsen de,acı çeksen de, hatta hayatına mal olacak olsa da)
Kant’ın ödev ahlakının belli başlı ilkeleri şunlardır:
1

Öyle davran ki;eylemine ölçü olarak aldığın ilkeyi herkes için geçerli bir yasa olarak isteyebilesin!

2

Öyle davran ki,eylemlerinde insan basit bir araç değil başlı başına bir amaç olarak ortaya çıksın!

3

Öyle davran ki;insan istenci kendisini bir yasa koyucu gibi hissetsin!

(Yani herkes kendi kendinin yargıcı olsun!

)

Britannica

08-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ahlak Yasasını Nesnel(Objektif) Temelde Açıklayanlar 1SOKRATES Sokratese göre akıl ve onunla elde edilmiş bilgi her şeyin üstünde başlı başına bir erdemdirO’na göre bilgili insan aynı zamanda erdemli insandırHiç kinse bilerek kötülük yapmazKötülükle bilgisizlik aynı ve bir şeylerdirİyi belirli bir amaca mutluluğa hizmet derDolayısıyla hiç kimse isteyerek iyiden kaçmaz ;ancak bilmediğinden kaçarOna göre kişi uruma göre davranarak ahlaklı olamazDurum ahlakı diye bir şey yoktur Kişinin her zaman e her yerde uyması gereken evrensel ilke ve evrensel ahlak vardırBunlara ancak akıl ve bilgi aracılığıyla ulaşılabilir 2PLATON Ona göre evren “gölgeler” ve idealar olmak üzere ikiye ayrılırNesnel varlıklar birer gölgedir çünkü sürekli değişmektedirlerHiçbir kalıcılıkları bulunmamaktadırAslolan varlıklar idealardır ve her ideanın bir gölgesi bulunmaktadırNesnel varlıklar alanında iyi dediğimiz şeylerin aslı “iyilik” ideasıdırAhlaklı olmak için bu ideaya akıl yoluyla ulaşmamız gerekmektedir 3FARABİ Farabi’ye göre iki türlü varlık bulunmaktadırBirincisi özü tözü bir olan, karşıtı olmayan, herhangi bir belirlenimi bulunmayan, kendi kendinin nedeni olan zorunlu varlıkTanrı İkincisi ise zorunlu varlığın var ettiği mümkün varlıklarİnsan ve diğer varlıklarİyinin ne olduğu “Zorunlu Varlık”ın sahip olduğu etkin akıl tarafından bilindiği için, “mümkün varlık”, “ zorunlu varlık”ın etkin aklına kendi aklıyla ulaşıp bu evrensel ilkeleri öğrenmelidir 4SPİNOZA Spinoza’ya göre evren “Makro Kozmos” ve” Mikro Kosmos” olarak ikiye ayrılmıştırBaşlangıçta bir olan bu iki evren, insanın duygu ve tutkularının esiri olması yüzünden ayrışmıştırNeyin iyi neyin kötü olduğu “makro kosmos”un doğasında belli ve gizlidir”Mikro kosmos” olarak insan duygu ve tutkularının esiri olmaktan kurtularak “makro kosmos”un doğasına geri dönüp bu evrensel ilkelere sahip olmalıdır 5KANT Kant insan eyleminin amacının ne mutluluk ne de yarar olabileceğini söylemiştirOna göre insan Teorik Akıl ve Pratik Akıl olmak üzere iki ayrı akla sahiptirTeorik akıl insanı duyusal dünyanın bilgisine ulaştıran Fenomenler aleminin bilgisini edindiğimiz aklımızdırÖte yandan Pratik akıl ise numenler aleminin bilgisine ulaştıran aklımızdır Kant’a göre insan pratik aklı aracılığıyla kendisine ödev edindiği bir takım ilkelere sahip olmalı ve ne pahasına olursa olsun bu ilkelere uygun davranmalıdırAncak o zaman ahlaklı olabilir Örneğin: Doğru söyle!(Güç durumda kalmamak için değil,ne olursa olsun,zarar görsen de,acı çeksen de, hatta hayatına mal olacak olsa da) Kant’ın ödev ahlakının belli başlı ilkeleri şunlardır: 1Öyle davran ki;eylemine ölçü olarak aldığın ilkeyi herkes için geçerli bir yasa olarak isteyebilesin! 2Öyle davran ki,eylemlerinde insan basit bir araç değil başlı başına bir amaç olarak ortaya çıksın! 3Öyle davran ki;insan istenci kendisini bir yasa koyucu gibi hissetsin!(Yani herkes kendi kendinin yargıcı olsun!) Britannica