Taoizm

Lao-Tzu (604 BC)


"Yaşlı Filozof"






Pisagor'un Tanrı'ya giden yolu araştırdığı, Buda'nın Dharma'yı yaydığı dönemde, bir üçüncü usta da Çin'de aydınlanmaya hizmet etmekteydi: "Tao Te Ching" öğretisi ile Lao Tzu


İsminin kelime anlamı "yaşlı-genç" olan Lao-Tzu, "Yaşlı Filozof" olarak da bilinir


Lao-Tzu insanın doğası gereği "iyi" olduğunu, kötülüğün ise arzular, tatminsizlik ve hırs gibi sapmalara yol açan uyumsuz sosyal etkileşimler ve aktiviteler sonucunda ortaya çıktığını savunur İnsan doğasına ve yaşamın anlamına ilişkin öğretisi, ideal insanı simgeleyen "bilge"nin tanımlanmasına yöneliktir Lao-Tzu'nun "bilge"si gündelik konularda tarafsız kalır O, su gibidir, herşeyi besler ama onlarla çatışmaya girmez (Lao-Tzu öğretisinde, rekabetin ve hırsla çabalamanın yıkıcı etkisi her fırsatta vurgulanır ) Bilge, bebek gibidir -- tüm potansiyeli ile sade ve mütevazı O, erdemi temsil eder; dünyayı, insanı ve özdeki düzeni sever




Tanınmış bir Çin antropologa göre[2] “Çin dini, takipçilerinin sosyal panoramasına ayna tutar ve bakış açısının genişliği ölçüsünde farklı anlamlar içerir” Aynı şey Taoculuk veya Taoizm olarak anılan dağınık gelenek için de geçerlidir Taoculuk, izdeşlerinin tarihsel, sosyal veya kişisel konumlarını yansıtan pek çok farklı biçimde anlaşılmış ve uygulanmıştır Bu çeşitlilik, geleneğin dışındaki biri için akıl karıştırıcı olsa da, Taoculuğun Çin’deki yerine belli bir esneklik kazandırmıştır Bu sayede Taoculuk, yaşamın karmaşasının yol açtığı spiritüel boşlukları dolduracak yönde evrimleşme imkanı bulmuştur





Taoculuk için “öteki YOL” demek de mümkündür, çünkü Çin imparatorluğundaki kurumlar ve uygulamalar için etik ve dini bir temel teşkil etmiş olan Konfüçyus geleneğiyle kendi tarihi boyunca yan yana varolmuştur Taoculuk, kökten bir değişim yaratmasa da, Konfüçyuscu yaşam ve düşünce biçimine bir dizi alternatif sunmuştur Ancak bu alternatifler birbirini tümden dışlayan bir nitelik taşımıyordu Aslında Çinlilerin büyük bir çoğunluğu için Konfüçyusculuk ile Taoculuk arasında bir seçim söz konusu değildi Bir kısım pedantik Konfüçyus taraftarı ve bazı tutucu Taocular dışında, Çinli kadınlar ve erkekler kişiliklerinin ve zevklerinin paralelinde veya yaşamlarının farklı fazlarında her ikisini de uygulamayı yeğlemişlerdir




İlk Taocular doğal düzenle uyumlu yaşama sanatını öğretmeyi hedeflediler ‘Eylem’e yaklaşımlarını, doğayı gözlemle tasarladıkları ‘wuwei’ (eylemsizlik) kavramıyla ifade ettiler Taocu bilge, eğitimi ve etik anlayışıyla bir model teşkil eden Konfüçyuscu öğretmenden farklıydı Zhuangzi'nin bilgeleri çoğunlukla kasap veya marangoz gibi esnaf sınıfından oluşuyordu Alçakgönüllü esnaflar, sanatın gizini ve yaşama sanatını idrak etmişlerdi Ustalıklarını ve yaratıcılıklarını gereğince icra edebilmeleri için, içsel bir konsantrasyon geliştirmeleri ve maddi kazanç, ün, unvan gibi dışsal kaygılardan arınmış olmaları gerekiyordu Sanatsal süreç, tıpkı yaşam gibi, toplumun insani değerlerini değil doğanın yaratıcı yolunu takip ediyordu



Taocu fikirler ve imgeler, Çinlilerde güçlü bir doğa sevgisi, dinlenmek ve yenilenmek adına arada sırada günlük sıkıntılarından doğaya sığınma alışkanlığı yarattı Ama Taoculuk aynı zamanda sağlık, huzur, canlılık ve hatta ölümsüzlük gibi doğrudan fiziksel yaşamı olumlayan konularda da esin kaynağı oldu Laozi and Zhuangzi kadim doğaya tapınma kültürünü ve ezoterik sanatları yeniden yorumlamışlardı; ancak iş, Dao’nun bilgisini yaşamı besleme ve yaşam süresini uzatma gibi alanlarda kullanmaya gelince, geleneksel yöntemlere başvurmaktan çekinmediler Bazı Taocular “ölümsüzlük adası”nı aradılar, bitkiler veya kimyasal karışımlarda ölümsüzlüğün sırrını bulmaya çalıştılar Ama daha ziyade sağlıklı yaşam adına bitkisel ilaçlarla yaptıkları deneylerle eczacılık disiplininin gelişmesine büyük katkıları olmuştur Makrobiyotik beslenmenin ve diğer bazı sağlıklı diyetlerin prensiplerini buldular; bedeni genç ve güçlü tutmak adına jimnastik ve masaj yöntemleri geliştirdiler Taocular hem gizil ilimlerin, hem de ilkel bilimin takipçileriydiler ve Çin kültürünün doğayı en çok inceleyen ve doğayla deneyler yapan bir öğesi oldular


tao te ching den seçmeler


Tanımlanabilen Tao, mutlak Tao olamaz;


kelimelendirilen isim, mutlak bir isim olamaz


İsimsiz olan, gökyüzü ve yeryüzünün başlangıcı,


ismi olan ise, binbir türün anası




Hiç arzu taşımadan, çözülür sırlar,


sürekli arzularla ise, ancak tezahürler


İkisi de aynı kaynaktan,


salt isimleri farklı




Gerçek bu, karanlık gelir kişiye,


karanlık içinde karanlık,


tüm sırlara açılan kapı


***



Gökyüzünün altında,


herkes güzelliği güzellik olarak görür,


çünkü çirkinlik vardır


Herkes iyiyi iyi olarak bilir,


çünkü kötülük vardır




Bu nedenle sahip olmak


ve olmamak beraber gider


Zor ve kolay birbirini tamamlar


Uzun ve kısa birbirine karşı çıkarken,


yüksek ve alçak


bir diğerinin üzerinde uzanır


Ses ve söz bir ahenk içindeyken;


ön ve arka birbiri peşisıra yol alır




İşte bu nedenle,


bilge kişi edimsiz kalır,


suskunluktadır onun öğretisi




Binbir tür durmaksızın devinir


Yaratmak, ama sahiplenmemek,


çalışmak, ama karşılık beklemeden


Bir iş yapılır ve unutulursa,


sonsuza dek kalır


***



Yetenekli olanı yüceltmemek, tartışmaları,


değerli olanı biriktirmemek hırsızlığı önler;


arzulananları görmemek ise


kalbin karmaşasını


İşte bu nedenle bilge olan,


gönülleri boşaltıp


karınları doldurarak,


hırsları zayıflatıp


kemikleri güçlendirerek yönetir


Eğer kişinin bilgisi ve arzusu yoksa,


zeki olan ona dokunmaz


Eğer birşey yapılmazsa,


herşey mükemmel kalır


***



Tao boş bir kanaldır;


içinden akarsın


ama dolduramazsın


O ki, binbir türün,


derinliğine varılamıyan kaynağı!




Keskinliği körelt


Düğümü çöz


Parıltıyı gölgele


Toz, toprakla bir ol




O ki, derinlerde saklı,


ama hep var olan!


Nereden geldiğini bilmediğim


O ki, tüm tanrıların tanrısı


***


Gök sonsuzdur,


yeryüzü ölümsüz


Nasıl böyledir peki?


Kendileri için yaşamazlar çünkü


Bilge de bunun gibi en sona koyar kendini


ve en öncedir asıl yeri


Yüceltmez benliğini ve sonsuzlar varlığını


Bensizdir bilge ve dopdoludur bu alemde