Kent Sosyolojisi Araştırma Alanı

KENT SOSYOLOJİSİ


1 ARAŞTIRMA ALANININ TANITIMI


11 Coğrafi Konum


Aydın, Doğu Avrupa, orta Asya ve orta Doğu üçgeninin tam ortasında yer alan, Türkiye’nin tarım, sanayi, iç ve dış ticaret ile turizm faaliyetlerinin bir arada bulunduğu, ekonomisi en gelişmiş bölge olan Ege Bölgesi’nin orta yerindedir

Aydın ili Türkiye’nin güney batısında yer alır 37 ve 38 kuzey enlemleri ile 27 ve 29 doğu boylamları arasında yerleşmiştir Merkez ilçeyle beraber 17 ilçesi bulunmaktadır

Batı Ege Denizi’ne açılan aydın ili, kuzeyinde İzmir ve Manisa, doğusunda Denizli, güneyinde ise Muğla illeri ile komşudur İlin kuzeyi ve güneyi engebelidir Kuzeyde doğu batı doğrultusunda uzanan başlıca Hacettepe Tepesi, Karlıdede Tepesi, ve Aydın Dağları yer alır Güneyini Çine Çayı, Akçay, Dandalas Çayı ve kollarıyla yarılmış olan menteşe dağları kaplar Bu iki dağlık bölüm arasında, iki yandan faylarla sınırlanmış ve sonradan alüvyonlarla örtülmüş genç bir çöküntü alanı olan Büyük Menderes ovası uzanır İlin başlıca tarım alanı olan bu ova, zaman zaman özellikle batı yarısında daha çok olmak üzere, Büyük menderes ve kollarının taşkın sularıyla örtülür Ovada yer yer kopmuş menderesler, terk edilmiş çığırlar, sazlık v ebataklıklar vardır Antik çağlarda, taşkın tehlikesi nedeniyle önemli yerleşmeler, ovanın daha yüksek olan kenarlarında dağlardan inen derelerin çökelttiği birikinti konileri üzerinde kurulmuştur Birinci derecede deprem alanı olan bölge birçok kez yıkıcı depremlere sahne olmuştur Menderes ırmağı, taşıdığı alüvyonları çökelterek kendi oluşturduğu ovayı, tarih çağlarında da denize doğru ilerletmiştir Bunun sonucunda Latmos Körfezi günümüzdeki Bafa Gölü’ne dönüşmüş, Milet liman kenti ve Lade adası da kara içinde kalmıştır Verimli ovalar Akdeniz iklimi, kıyıdan Anadolu içlerine sokulmayı kolaylaştıran ve eskiden beri izlenen doğal yollar nedeniyle aydın ilinin yayıldığı alan, tarih boyunca gelişmiş zengin bir bölge olma özeliğini korumuştur Akdeniz ikliminin görülmesiyle, yazlar sıcak ve kurak, kışlar serin ve yağışlı geçmektedir Denize kıyısı olan ilçelerde yazın denizin serinletici etkisinden faydalanmaktadır Dağların kıyıya dik uzanmasıyla, ılıman iklimin iç bölgelere kadar girmesi sağlanır Soğuk ve karlı gün sayısı hemen hemen hiç görülmemektedir Bu olumlu iklim özelliklerinin görülmesi, sebze ve meyve yetiştiriciliğinin kaliteli ve yaygın olarak yapılmasında önemli bir etkeni oluşturmaktadır Bitki örtüsü olarak %39 ormanlar, %6 çayır ve meralardan oluşmaktadır


12 Tarihi


Büyük Menderes Vadisi ile Aydın Dağları arasındaki eğimli yamaçta eski çağlarda kurulmuştur Asya’dan gelen, Millet ve Efes limanına ulaşan ana yolun üzerinde bulunuşu nedeniyle kent, her dönemde önemli ve hareketli bir yerleşim olmuştur Antik yerleşimi, bugünkü kent merkezinin 1 km kuzey yamacında Topyatağı Mevkiindeki Tralleis’tir Kenti önceleri tepe üstünde akropol şeklinde kurulmuştur 11 yüzyılda Aydınoğulları döneminde, “Aşağı Kale” yada “Aydın Güzelhisar” olarak adlandırılan Ortaçağ yerleşimi, topografya koşullarının daha uygun olması, Büyük menderes ovasındaki verimli tarım toprakları ve Ege kıyılarını Orta Anadolu’ya bağlayan yolun buradan geçmesi nedeniyle ova yönünde yeniden kurulmuştur 13 yüzyılın sonlarında Menteşe Beyi’nin Bizans’tan aldığı kent, daha sonra Aydınoğulları Beyliği’nin kurucusu Mehmet Beyin ve Türkmenlerin önderliğinde egemenlik altına alındı Aydınoğulları’nın yükselişi Gazi Bahaüddin Umur Bey döneminde başlar Aydınoğulları’nın denizlerde üstün olduğu dönemdir İsa Bey döneminde (1360-1390) Aydınoğulları, Osmanlılarla dost ve müttefik olmuşlardır I Beyazıd 1390’da Aydın beyliğine egemen olur 1402’de Anadolu’daki Timur tehlikesiyle Aydınoğulları da tam etki altına alındı Fetret döneminden sonra 1413’de Çelebi Mehmet döneminde Osmanlı hakimiyetine girdi Zaman zaman Osmanlılardan kopmalar olmakla birlikte II Murat döneminde Aydın Eli Osmanlı birliğine katıldı ve Aydın Sancağı adı altında Anadolu Beylerbeyliği’ne bağlandı

1308 yılından itibaren yaklaşık bir yüzyıl kadar bu beyliğin yönetiminde, 15 yüzyıl başlarından itibaren de, beş yüz yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin egemenliğinde kaldı

17 yüzyılda Aydın Güzelhisar’ında, büyüklü, küçüklü, kiremit damlı, bağlı bahçeli 6770 ev ve saraylar, hanlar, hamam ve çeşmelerle bezenmiş 26 mahallesi bulunmaktaydı

I Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun itilâf devletlerine yenik düşmesi üzerine, 1919 yılında yunan ordusu tarafından iki defa işgal edilen Aydın, yangınlarla büyük ölçüde tahrip edildi Deprem kuşağında olması ve yangınlar nedeniyle çoğunluğu ahşap bağdadi olarak yapılmış olan konutların büyük bir bölümü yok olmuştur Eğimli yokuşlu mahalleler içine dağılmış cami, han, hamam ile çok sayıda mescit Aydın’ın 19 yüzyıl dönemini yansıtan tarihi özellikleridir Kentin 20 yüzyıldaki gelişmesi, ırmak boyundaki bataklıklardan uzak, sert ve soğuk kuzey rüzgarlarına kapalı, Büyük Menderes ırmağının 10 km kuzeyinde Aydın sıradağlarının güney eteklerinde olmuştur Kuzeyde yamaçlara yaslanmış bulunan kent, güney, doğu ve batıda bağ ve bahçe alanlarına açılmaktadır Kent, cumhuriyet döneminde planlı olarak gelişmiş olmasına karşın, özellikle eski mahallelerin yer aldığı orta ve kuzey kesimleri 19 yüzyıldaki yerleşme planına ait sokak ve odalar geleneksel düzenini korumaktadır Cumhuriyet döneminde çağdaş belediyecilik anlayışıyla yeniden imar edilerek düzenli hale getirilen Aydın, modern yapıları ve bulvarları ile çağdaş bir batı Anadolu kentidir


2 DEMOGRAFİK – SOSYAL – EKONOMİK GÖSTERGELER


21 Nüfus Büyüklüğü


? Türkiye'nin toplam nüfusu 67 803 927, şehirlerin (il ve ilçe merkezleri) nüfusu 44 006 274, köylerin nüfusu ise 23 797 653'tür


? 1927 yılında yaklaşık 13000600 olan nüfusumuz 73 yılda beş kat artmıştır


? Nüfusumuz 1927-1935 döneminde yılda ortalama 314 bin kişi artarken 1990-2000 döneminde yılda ortalama 1 milyon 133 bin kişi artış göstermiştir


22 Nüfus Artış Hızı


? Yıllık nüfus artış hızı 1940-1945 döneminde binde 106 ile en düşük seviyede iken 1955-1960 döneminde binde 285 ile en yüksek seviyeye ulaşmıştır


? Nüfusumuzun yıllık artış hızı 1960-1985 döneminde önemli bir değişim göstermemiş ancak 1985 yılından sonra hızla azalma sürecine girmiştir


? Yıllık nüfus artış hızı, 1980-1985 döneminde binde 249,1985-1990 döneminde binde 217 iken 1990-2000 döneminde binde 183'e düşmüştür


? 1945 yılından sonra ilk kez 1990-2000 döneminde nüfus artış hızı binde 20'nin altına düşmüştür


23 Şehir (İl ve İlçe Merkezleri) Nüfusu


? 1927-1950 döneminde şehirlerde bulunan nüfusun oranı önemli bir değişim göstermemiş, 1950 yılından sonra şehirlerde bulunan nüfusun oranı hızla artmıştır


? Ülkemizde şehirlerde bulunan nüfus, köylerde bulunan nüfusa göre çok büyük bir hızla artmaktadır 1990-2000 döneminde şehirlerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı binde 268 iken köylerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı binde 42'dir


? 1927-2000 dönemi dikkate alındığında, ülkemizde 1985 yılından sonra şehirlerde bulunan nüfusun köylerde bulunan nüfustan daha fazla olduğu bir dönemin başladığı görülmektedir


? Ülkemizde şehirlerde bulunan nüfusun oranı son on yılda önemli artış göstererek 1990 yılında yüzde 59 iken 2000 yılında yüzde 649'a yükselmiştir


24 Bölgesel Dağılım


? 1990-2000 döneminde yedi coğrafi bölgenin tamamının nüfusu artmaktadır Bölgeler arasında en yüksek artış hızı Marmara, en düşük artış hızı ise Karadeniz Bölgesinde gerçekleşmiştir 1990-2000 döneminde Marmara’da yıllık nüfus artış hızı binde 267, Karadeniz Bölgesinin yıllık nüfus artış hızı binde 36'dır


? Ülke genelindeki nüfusun %26'sının bulunduğu Marmara en fazla nüfusa sahipken, nüfusun %9'unun bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi en az nüfusa sahiptir


? Bölgeler arasında şehir nüfus oranı en fazla olan bölge Marmara Bölgesi iken en az olan bölge Karadeniz Bölgesidir Marmara Bölgesindeki nüfusun yüzde 79'u, Karadeniz Bölgesindeki nüfusun ise yüzde 49'u şehirlerde bulunmaktadır


25 İllerin Nüfus Büyüklüğü


? 81 ilden toplam nüfusu en fazla olan ilk üç il sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir'dir Bu illerden İstanbul ilinin toplam nüfusu 10018735, Ankara ilinin toplam nüfusu 4007860 ve İzmir ilinin toplam nüfusu 3 370 866'dır Bu illerin il merkezlerinin nüfusu, İstanbul 468, Ankara'nın 3203362 ve İzmir'in 2232265'dir


? İstanbul ilindeki nüfus, ülke toplamındaki nüfusun yüzde 15'ini kapsamaktadır Bir başka ifadeyle, ülkemizdeki her yüz kişiden 15'i İstanbul ilinde bulunmaktadır


? İstanbul, Ankara ve İzmir illerindeki nüfusun çoğunluğu il merkezinde bulunmaktadır İstanbul ilindeki nüfusun yüzde 88'i il merkezinde bulunmakta iken bu oran Ankara ilinde yüzde 80, İzmir ilinde ise yüzde 66'dır


? Nüfus büyüklüğü en az olan ilk üç il Tunceli, Bayburt ve Kilis illeridir Tunceli ilinin toplam nüfusu 93 584, Bayburt ilinin toplam nüfusu 97358 ve Kilis ilinin toplam nüfusu 114 724tür Bu illerin il merkezlerinin nüfusu sırasıyla Tunceli'nin 25 041, Bayburt'un 32285 ve Kilis'in 70670'dir Tunceli, Bayburt ve Kilis illeri toplam nüfus açısından son on yıl içinde nüfusları azalan iller arasında yer almaktadır


26 İllerin Nüfus Artışı


? Son on yılda 81 ilden 66'sının nüfusu artarken 15'inin nüfusu azalmıştır Nüfusu azalan iller Artvin, Çorum, Edime, Kars, Kastamonu, Kırşehir, Sinop, Sivas, Tunceli, Zonguldak, Bayburt, Bartın, Ardahan, Karabük ve Kilis'tir


? 81 il içinde nüfus artış hızı en yüksek olan ilk üç il sırasıyla Antalya, Şanlıurfa ve İstanbul'dur 1990-2000 döneminde Antalya'nın yıllık nüfus artış hızı binde 41 8, Şanlıurfa'nın yıllık nüfus artış hızı binde 366 ve İstanbul'un yıllık nüfus artış hızı ise binde 331 olarak, gerçekleşmiştir


? 81 il içinde nüfus artış hızı en düşük olan ilk üç il sırasıyla Tunceli, Ardahan ve Sinop'tur 1990-2000 döneminde Tunceli'nin yıllık nüfus artış hızı binde -356, Ardahan'ın yıllık nüfus artış hızı binde -202 ve Sinop'un yıllık nüfus artış hızı binde -162 olarak gerçekleşmiştir


27 İllerin Şehir Nüfus Oranı


? İllerin şehir nüfus oranlan arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır 81 ilin 55'inde nüfusun çoğunluğu şehirlerde bulunurken 26 ilde nüfusun çoğunluğu köylerde bulunmaktadır


? Şehir nüfusu en yüksek olan ilk üç il sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir'dir Bu illerin şehirlerinde bulunan nüfusun oranı, İstanbul ilinde yüzde 91, Ankara ilinde yüzde 88, İzmir ilinde ise yüzde 81'dir


? İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde şehirde bulunan nüfusun oranı diğer illerden daha yüksek olmasına rağmen bu illerin köylerindeki nüfusun artış hızları ülke ortalamasından daha yüksektir 1990-2000 döneminde köylerde bulunan nüfusun yıllık artış hızı İstanbul ilinde binde 81 , Ankara ilinde binde 16 iken İzmir ilinde binde olur


? Köy nüfus oranı en yüksek olan ilk üç il Bartın, Ardahan ve Muş illeridir Bu illerin köylerinde bulunan nüfus oranı, Bartın ilinde %74 Ardahan ilinde yüzde 70 ve Muş ilinde yüzde 65'tir


? Nüfusunun büyük bir kısmı köylerde bulunan Bartın ve Ardahan illerinin köylerdeki nüfusu son on yıl içinde azalmaktadır Bu illerin köylerindeki nüfusunun yıllık artış hızı Bartın ilinde binde 17, Ardahan ilinde ise binde 32'dir


? Veri kalitesine yönelik olarak yapılan istatistiksel çalışmalar 2000 Genel Nüfus Sayımında, önceki sayımlara göre daha güvenilir bilgi derlendiğini göstermiştir

Bugüne kadar yapılan nüfus sayımlarında sonu sıfır ve beş ile biten yaşlarda beyan hatası olduğu bilinmektedir Yanlış yaş bildiriminin ölçülmesi amacıyla Whippte indeksi uygulanmaktadır Bu indeks 100 ile 500 arasında değişim göstermekte ve 100'e yaklaştığı ölçüde veri güvenilir bulunmaktadır, il bazında ve cinsiyet ayrımında uygulanan bu indeks sonuçlarının göre 2000 Genel Nüfus Sayımında derlenen bilgi önceki sayım sonuçlarından daha güvenilirdir


? Bugüne kadar il yayınları tamamlanan 72 il için yapılan analizlere göre;

(Whipple indeks)


Erkek Kadın

1980 Sayımı 1350 1784

1985 Sayımı 1337 1653

1990 Sayımı 1289 1508

2000 Sayımı 1239 1290


? Birleşmiş Milletler tarafından veri kalitesinin ölçülmesi amacıyla önerilen bir diğer indeks de "Yaş ve Cinsiyet Tutarlılık indeksidir Bu indeks yaş ve cinsiyet yapısındaki tutarlılığı ölçmekte ve sıfıra yaklaşması beklenmektedir, il yayınları tamamlanan 72 il üzerinden yapılan analizlere göre;


Yaş ve Cinsiyet Tutarlılık indeksi


1980 Sayımı 314

1985 Sayımı 208

1990 Sayımı 215

2000 Sayımı 182


28 Sayım Sonuçlarının Yayınlanması


2000 Genel Nüfus Sayımının sonuçlan her il için ayrı bir yayın halinde hazırlanarak kutlamaya sunulmaktadır Bu yayınlar, farklı kullanıcı kesimlerine hitap edebilecek şekilde hazırlanmıştır Yayında, 2000 Genel Nüfus Sayımında derlenen tüm değişkenlerin bilgileri ayrıntılı olarak verilmektedir Bununla birlikte, nüfus sayımında derlenen bilgilere dayalı olarak nüfus artış hızı, şehir nüfus oranı, yaş ve cinsiyet yapısı, özürlülük, eğitim, doğurganlık, bebek ölümleri, işgücü, işsizlik, istihdamdaki nüfusun faaliyet kolu ve işteki durumu ile hane halkı büyüklüğü ve konutun niteliklerine ilişkin göstergelere de yer verilmiştir Nüfus sayımı yayınlarında ilk kez her ilin tarihsel gelişimini yansıtacak şekilde tüm göstergeler yorumlanmış ve ilde zaman içinde oluşan önemli gelişimler kullanıcıya sunulmuştur Böylece kullanıcı kitlesinin büyük bir kısmı nüfus sayımının bulgularına ek bir çalışma yapmadan ulaşabilmektedir


Yayında yer alan bilgilerin dışında daha ayrıntılı bilgilere ihtiyaç duyulduğu takdirde Devlet istatistik Enstitüsü tarafından bu bilgiler hazırlanarak kullanıcıya verilmektedir

2000 Genel Nüfus Sayımının ayrıntılı sonuçlarını içeren "2000 Genel Nüfus Sayımı Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri" yayını 72 il için tamamlanmıştır Diğer illerin yayın çalışması Eylül ayının sonuna kadar tamamlanacaktır


29 Nüfusun İstatistiksel Gösterimi




3 EKONOMİ


Aydın ili, topografik yapı itibarıyla polikültür tarıma uygun illerimiz arasındadır Tarımın hemen her dalında faaliyet gösterilen ilde, sanayi bitkileri, tarla, bağ ve bahçe ürünleri yetiştirilen işletmeler ağırlıkta olup, hayvancılık ikinci derecede gelir kaynağıdır

Aydın’ın ana ürünleri pamuk, zeytin, incir ve kestanedir Zeytin, incir, kestane üretiminde Türkiye genelinde 1 sırada, pamuk üretiminde Adana’dan sonra 2 sırada, mısır üretiminde 3 sırada yer almaktadır Süt hayvancılığında sap ve melez sığır varlığı en fazla olan illerdendir


4 TARIM


41 İncir


Aydın iline özgü bir meyve olan incir; ilin simgesi haline gelmiştir Yerel olarak yemiş de denilen incirin antik ve egzotik bir yapısı vardır Eski çağlardan eri incir ve incir yaprağı gücün ve barışın simgesi olmuş, incir kutsal niteliğini korumuştur Noel zamanı ve öncesi batıdaki Hıristiyan ülkelere ihraç edilen incir, bahar aylarında da Müslüman ülkelere ihraç edilmektedir Aydın’da yetiştirilen incirin özelliklerine başka bölgelerde rastlanmamaktadır İl topraklarının verimli olması, havasının uygunluğu, rutubetin istenilen düzeyde oluşu ve rüzgarların, özellikle incirin olgunlaşmasındaki olumlu etkisi, Aydın incirinin yüksek nitelikli olmasını sağlamaktadır


42 Zeytin


Aydın ilinde, 19600000 adet zeytin ağacı olup, Türkiye zeytin ağacı sayısının %23’ünü oluşturmaktadır Bu ağaçlardan ülke üretiminin %47’sini oluşturan 356670 ton zeytin üretilmiştir Aynı zamanda Aydın’daki üretim tesislerinde pres ve kuru sistem metotlarıyla sıkılan zeytinden yüksek asitli zeytinyağı üretilmekte ve bu ürün kısa sürede bozulmaktadır Bunun nedeni genelde zeytin toplama tekniğinin yeteri kadar bilinmemesi şeklinde değerlendirilmektedir


43 Pamuk


Pamuk, elyafının yanısıra yağından ve küspesinden de yararlanılan bir sanayi bitkisidir Bu nedenle, pamuk ekimine Aydın’da önem verilmiş ve üretimi yıllar ilerledikçe artmıştır

Pamuğa verilen önemde, Aydın’ın pamuk bitkisinde aranılan tüm iklim ve toprak özelliklerine sahip olmasından ötürü, verimin çok yüksek olmasının etkisi büyüktür Tekstil sanayiinin hammaddesi ve birinci derecede dışsatım ürünlerinden olan pamuk üretimi, 1950’de 35000 tonu aşmış ve 1960’ların başında 60000 ton, 1960-1970’lerin başları arasındaki hızlı artışla 1970’lerin ilk yıllarında 108000 ton dolayına çıkmış ve 1970’lerin sonlarında 110000 tonu aşmıştır 1960’lardan sonraki bu gelişmede, pamuk ekiminde ıslah istasyonlarının etkisiyle yeni tohumların ekimine başlanmasının etkisi vardır


44 Kestane


Aydın için büyük bir potansiyel üretim olan kestane, gittikçe önem kazanmıştır İlde Türkiye yıllık üretiminin %42’si yani 35000 ton kestane üretilmektedir Bu üretimin yalnızca 111 tonu ihraç edilebilmiş, geri kalan miktarı iç tüketimde başka iller tarafından işlenmiştir


45 Diğer Sanayi Bitkileri


Zeytin, incir, pamuk ve kestane dışında ekimi yapılan sanayi bitkileri tütün, ayçiçeği, mısır, susam, patates ve yerfıstığı sayılabilir Ayçiçeği ekimine 1970’lerin ikinci yarısından sonra başlanmıştır


46 Hayvancılık


Aydın ilinde tarımın ayrılmaz bir parçası olan hayvancılık da önemli bir geçim kaynağıdır İlde hayvan varlığı sayısal olarak çok yoğun olmamakla birlikte, hayvan başına düşen verim Türkiye ortalamasının üzerindedir

Ülkemizin polikültür tarım yapılan Ege Bölgesi’nde hayvancılık oldukça yaygındır


Ege Bölgesi’nde büyükbaş hayvan varlığı açısından Aydın ili 3 durumdadır Küçükbaş hayvan sayısı bakımından ise 8 konumda, bitkisel üretim ve hayvancılığı birlikte yürüten işletme sayısı bakımından Aydın ili 54252 adet ile 6, sadece hayvancılık ile uğraşan işletmeler yönünden incelediğimizde ise 2058 adet ile 4 durumdadır Bunun başlıca nedeni, 1950’li yıllardan sonra tarıma açılan alanların genişletilmesi, meraların tarlaya dönüştürülmesi olmuştur


İlin hayvan varlığı yoğunluk olarak az olmasına rağmen, verim yönüyle ortalamaların çok üzerindedir İzmir gibi büyük bir tüketim merkezine yakınlık, çevre illerde kurulu et kombinaları, İzmir, Manisa, Burdur’da pınar ve Et Süt Fabrikaları; İzmir ve Yatağan’da Sek ve Pınar Süt, Dünya Bankası ve Ziraat Bankası kredileri ile kurulan modern hayvancılık işletmeleri, 1949 yılından beri sürdürülen suni tanımlama çalışmaları ve son yıllarda Bakanlıkça uygulamaya konulan dış kaynaklı hayvancılık projeleri, çiftçiyi, hayvancılık yatırımlarına yöneltmek amacıyla uygulanmakta olan Kaynak Kullanım Destekleme Fonu çalışmaları, hayvancılığın gelecek yıllarda daha çok gelişmesini sağlayacaktır


47 Ormancılık


Aydın’a ait Orman İşletme Müdürlüğü’ne bağlı 8 adet orman İşletme Şefliği mevcuttur Aydın’da merkez ilçe ve diğer ilçeler bakımından ormanlık alanları şu sıralamayı izlemektedir Çine, Söke, Koçarlı, Merkez, Karpuzlu, Kuşadası ve Akçova

Orman İşletme Müdürlüğü’nün ormanları asli olarak kızılçam ve karaçam türlerinden oluşmaktadır Bu ormanların devamlılığını sağlamak, verimi artırmak, amenejman ve silvikültür planlarına göre gençleştirme çalışmaları yapılmaktadır


48 Maden


İlde varolan, maden kaynaklarından işletilenlerin başlıcaları seramik sanayii hammaddeleri, kömür ve zımpara taşıdır Zımpara taşı, öteden beri önemli bir ihraç malı olarak batı ülkelerine satılmaktadır Gelişmiş ülkelerde duyarlı optik aletlerin merceklerinin parlatılmasında kullanılan zımpara taşı, ayrıca özel çimento yapımının da önemli bir maddesidir Aydın, Türkiye zımpara taşı rezervleri içinde ise %20’lik bir paya sahiptir İnşaat sektörünün gelişmesine paralel olarak yoğunlaşan seramik sanayiinin ihtiyacı olan kuvars, talk, kuvarsit gibi temel hammadde üretimi, Aydın’da gederek önemli bir madencilik dalını oluşturmuştur


5 TURİZM


Aydın ili kültürel ve doğal değerlere sahip olmasının yanında turizm faaliyetlerinin en yoğun olduğu Batı Anadolu’nun ortasında yer almaktadır Aydın’ın Ege Denizi’ne açılan batısında Kuşadası ve Yenihisar gibi önemli turizm merkezleri yer alır Öyle ki bu konuda geleceğe dönük yatırımlar bu bölgede yoğunlaşmıştır

Aydın ilinin İzmir gibi metropol bir şehre yakın olması ve bunun doğrudan etki alanı içinde olması önemini artırmaktadır Aydın, İzmir’e otoyol bağlantısı ile 100 km uzaklıktadır Deniz ulaşımı Kuşadası Limanı’ndan sağlanmakta, demiryolunda ise Denizli-Aydın-İzmir hattının yanısıra Türkiye’nin ilk demiryolu hattı olan Söke uzantısı da il içerisinden geçmektedir Aydın-İzmir otoyolu üzerinde bulunan menderes havaalanı İzmir ile birlikte Aydın ve dolayısıyla Kuşadası, Didim’e de hizmet etmektedir

Aydın ilinde iklimin uygunluğu ve uzun bir turizm sezonuna olanak sağlanması turizm faaliyetleri açısından teşvik edici etmenlerden biridir Sıcak ayların çoğunlukta olduğu Akdeniz iklimin hakim olduğu Aydın’da Mayıs-Ekim arasında deniz suyu sıcaklığı su sporları ve yüzme için olanak sağlamaktadır Aydın ilinin doğu ve batısı turizm sektörü açısından oldukça farklıdır Batıda iç ve dış turizme uygun olanakların ve potansiyelin bulunması burayı daha yoğun bir turizm yöresi haline getirmiştir Doğuda ise daha çok iç turizme yönelik hizmetler vardır Bunun yanında “Aphrodisias” ve “Pamukkale” yi kapsayan tur güzergahları nedeniyle dış turizm için doğu bölgesi de kullanılmaktadır

Kıyı bölgesi dışında sağlık turizmi (termal), tarihi ve mimari eserler, ören yerleri, müzeler, geleneksel el sanatları, yöresel festivaller, deve güreşleri gibi kültür turizmi, doğa yürüyüşleri, atlı doğa gezileri, golf, dalma, deniz ve kara avcılığı, yüzme, yelken gibi sportif turizm ildeki geliştirilebilecek potansiyele sahip etkinliklerdir


51 Kültürel Turizm


Aydın ili arkeolojik sit alanları yönünden Türkiye’nin en zengin yörelerinden biridir MÖ: 4000 yıllarından günümüze kadar Hitit, İon, Lidya, Roma, Bizans, Anadolu Selçukluları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları ve Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok medeniyetin parçası olan il bu birikimin sonucu olarak sahip olduğu antik kentler ve müzelerle iç ve özellikle dış turizm açısından büyük bir potansiyele sahiptir

Batıda kıyı kesiminde yeralan antik yerleşimlerden Milet, Didyma, Priene; orta güneyde Alinda, Alabanda; kuzeyde Tralles, Nyssa ve doğuda Aphrodisias ve kuzey yakınında İzmir, Efes ve Meryemana evi, doğuda Denizli’de Hierapolis (Pamukkale), güneyde Muğla’da Labranda, İasos ve Halikarnassos antik kentleri, tarihi ve arkeolojik gezi alanları oldukça yoğun turizm talebi oluşturmaktadır Ayrıca kent merkezlerindeki camiler, medreseler, türbeler ve kaleler gibi Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait olan yapıların restorasyonlarının yapılması, tanıtımlarına ağırlık verilmesi ve turistik ziyaretlere teşvik edilmesi il turizmine yeni bir perspektif kazandırabilecektir

İlin kendine has kentsel dokuları, özellikler tarihi yöresel yapıları, festivalleri, otantik kırsal yerleşimleri de turizm talebi oluşturabilecek diğer dikkat çekici öğelerdir

Kuşadası yakınındaki Kirazlı köyü mimari dokusu, halıcılık ve dokuma aaagahları, yakınında bulunan Aslan mağarası ile turist çekmektedir Çine ve Bozdoğan gibi ilçelerde turizm faaliyetleri açısından ilgi çekici yöreler arasınadır


6 EĞİTİM


19 yüzyıl sonlarında Aydın ilinde 50 kadar medrese bulunmaktaydı Aydın ilinde ilk teknik okul olan Aydın Sanat Enstitüsü, Aydın İdadisi adı altında yine bu yıllarda açılmıştır 20 yüzyılın başlarında Vali Hüsnü Bey zamanında Kenzul-İrfan, yeni ismiyle 7 Eylül, Teslihiye sonradan Güzelhisar, Rabia hanım ve Erbeyli Köyü ilkokulları açıldı

Yeni Türkiye Cumhuriyeti sınırlı olanaklarına rağmen, özellikle, ilk ve orta öğretimde Osmanlı yönetiminin ilkel medreselerinin faaliyetlerine son vermiş, yerine modern eğitim ve öğretim seferberliğini başlatmıştır Aydın ilinde geniş bir alana yayılan Milli Eğitim hizmetleri, klasik eğitimin yanısıra çok çeşitli meslek dallarında hizmet vererek büyük gelişmeler göstermiştir İlde 168 adet okul öncesi sınıfı, 447 adet ilköğretim, 36 mesleki teknik lise, 2 adet özel eğitim okulu olmak üzere toplam 737 okulda eğitim hizmeti verilmektedir Bunun yanında Adnan Menderes Üniversitesi, akademik personeli ve teknik donanımıyla nitelikli insan yetiştirme, kalite ve uluslar arası standartlara yükselme konusunda Aydın ilindeki potansiyelin gelişmesi yönünde öncülük yapacak bir eğitim kurumudur


7 SAĞLIK


Cumhuriyet dönemi öncesinde Aydın’da sağlık hizmetleri, geleneksel halk hekimliği şeklinde yürütülüyordu “Ocaklı” ve “Hoca” denilen eğitimsiz kişilerle bir kısım sıhhiye erleri, terhisten sonra edindikleri deneyimlerle sağlık hizmeti vermekteydiler Bilimsel anlamda sağlık hizmetleri ise çok az sayıda ve merkezde bulunan çoğunluğu gayrimüslim hekimler tarafından yürütülmekteydi Cumhuriyetten sonra sağlık örgütlenmesinin Aydın’a da ulaşmasıyla, geleneksel hekimli çözülmeye başladı Sağlık ve Sosyal Yardım Müdürlüğü Aydın’da 1924’de kuruldu Yine aynı yıl içinde ilçelerde Hükümet Tabiblikleri kurulmuş, ancak doktor olmadığından buralara sağlık memurları atanamamıştır


Daha sonra giderek gelişen sağlık alt yapısı ve hizmetleri, özellikle yakın bir geçmişte kalite ve kandite yönünden önemli gelişmeler göstererek, modern sağlık kuruluşları hizmete sunulmuştur


71 Aydında Hizmet Veren Sağlık Kuruluşları


Devlet Hastanesi, Doğum Evi, AGS-AP Merkezi, Verem Savaş Dispanseri, Sağlık Ocağı, Köy Sağlık Evi, Mahalle Sağlıkevi, Sağlık Meslek Lisesi, Halk Sağlığı Laboratuarı, SSK Hastanesi ve Özel Hastane bulunmaktadır


8 HAYATİ İSTATİSTİKLERLERİ


9 ADALET İSTATİSTİKLERİ