Tarikatlar/Kültler/Mezhepler - Hariciler

HARİCİLİK


Havaric sözcüğü "haric"in çoğuludur; dışa çıkanlar, dışta kalanlar demektir Gerçek anlamı Sünnilik'le Şiilik'ten ayrılanlardır Bu mezhebin, ortaya çıkışı Sıffın Savaşı'nda görülür Sıffın Savaşı'nda Ali üstün durumdaydı, bunu istemeyenler olayı yatıştırmak, karşı yanı yenilgiden kurtarmak için barış yapılmasının daha uygun olduğunu ileri sürerek işin içinden sıyrılmaya çalıştılar Bu nedenle, durumu incelemek için birer yargıcı (hakem) seçtiler, Ali de bu görüşü benimsedi Üstün durumdayken, barış yaparak olayı yatıştırma yanlısı olmayanlar, Ali'nin bu eğilimine karşı çıktılar, onu gerçekçi olmamakla iki yanlı davranmakla suçlayarak karşıt bir tutum takındılar Ali'nin inancından kuşkuya düşerek, onu inan yenilemesi için baskı altına almaya kalktılar İstekleri yerine gelmeyince Ali'den, onun topluluğundan ayrıldılar İşte bu olay nedeniyle kendilerine "ayrılanlar" anlamında "Havariç" dendi

Hariciler (Havarie) çöllerde yaşayan, konar-göçer bağımsız topluluklardı, İmamlık yüzünden savaş istemiyorlardı Bu nedenle, imamlık uğruna savaşan Ali ile Muaviye'ye karşı çıktılar, onları ağır bir dille yerdiler, kötülediler Bu mezhebe göre savaş gereksizdir, inanç, için kan dökmenin dine yararı yoktur İslam dinini savaşla yaymaya kalkışmak, imamlık sorununu bir savaş nedeni durumuna getirmek, islam inançlarının özüyle bağdaşmaz, bu yüzden savaş yanlış bir yoldur Böyle yanlış bir yola girdikten sonra, üstün durumdayken, karşı yanın isteğine uyarak uzlaşma yapmak, barış sağlamak ise inancın köksüzlüğünden, yüzeyselliğinden dolayıdır

Havaric mezhebinin, özde bir, görünüşte ayrı kolları vardır Bu kolların hepsi de Ali'ye karşıdır, onun da, soyunun da İslam inançlarına yürekten bağlı olmadığı kanısındadır Bu kollar şunlardır ;

1- Acarade kolu Kendi içinde Etrafilik (Etrafiye), Hamzavilik (Hamzaviye), Hazmilik (Hazmiye), Hulefilik (Hıılefiye) , Malumilik (Malumiye), MechulilikMeymunilik (Meymuniye), Mukrimilik (Mukrimiye), SealibilikSealibe-i Mabe diye, Şibanilik (Şibaniye), Şeibilik (Şeibiye) gibi kolları vardır Kurucularının adlarıyla anılan bu kollara göre Ali' de, soyu da iyi insanlar değildir, yanlış yoldadır Bir doğru insan imam olabilir, imamlığın bir yada birkaç kişinin tekelinde bulunması İslam dininin özüyle bağdaşmaz İş karşılığı çıkar sağlamak (rüşvet) en aşağılayıcı davranıştır

2- Bikesilik kolu Bu kola göre inanç dille açıklanırsa yeter, başka neden aramanın gereği yoktur Çocuklar suç (küfr) ile inançta babaları gibidir

3- Esferilik (Esferiye), tapım (namaz, oruç) gereksizdir, dahası suçtur, dinden ayrılmadır

4- Ezrakilik (Ezrakiye) koluna göre Ali'yi öldüren iyi bir iş yapmıştır, inancın gereğini yerine getirmiştir İlk dört halife, kadınları, yandaşları kötü, çıkarcı, yalancı kimselerdir İman dille açıklanırsa yeter, birtakım tapım kurumlarını oluşturma gereği yoktur

5-İbazilik (ibaziye kolu) (Mehıliye), (Sealibiye), kendinden olmayanları dinsiz sayar, Ali yalancıdır, çıkarcıdır Bu kolun da Hafisilik (Hafisiye), Harsilik (Harsiye), Raiba, Yezidilik

6- Muhme koluna göre de Ali suçludur, yanlış yoldadır, yandaşları dinsizdir

Bu kollar Kuzey Afrika dolaylarında, Irak'ta, Zengibar' da yaygındır Bu durum da, inançla yaşama biçimi arasındaki bağlantıyı gösterir (Yezidiye) gibi yan-kolları vardır