Müzik Aleti Kanun Hakkında Bilgi

Kanun'un bazı kaynaklara göre büyük Türk bilginlerinden Farabi (870-950) tarafından icat edildiği söylenmektedir, aynı kaynaklar FARABİ'nin Kanunüzerinde çeşitli değişiklikler yaptığını da öne sürmektedir Ancak, antik çağda Mısır ve Sümerliler tarafından kullanıldığını gösteren bazı tarihi belgelerden başka eski bir Arap rivayetine göre de Kanun'u, İbn-i Hallegan'ın icat ettiği ve bu bilginin Horasanlı Bermek ailesinden olup Musul'un Türklerle meskun İrbil şehrinde doğduğu söylenmektedir


15 asırda yaşamış bir Türk alimi olan Ahmet oğlu Şükrullah, IV Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid'in Şehzadelerinden İsa Çelebi'ye ithaf ettiği kitabında Eski Türklerin "Çalav" ismini verdikleri çalgıları hakkında geniş bilgi vardır Ahmet oğlu Şükrullah bu kitabında yapılış ve çalınış tarzları ile birlikte bu çalgıları "Kamil Çalgılar" ve "Eksik Çalgılar" diye iki grupta incelemiştir Eksik çalgılardan olduğunu bildirdiği Kanunhakkındaki bilgiye göre, o zaman ki Kanun'un şekil ve tel düzeni bakımından bugünkü Kanundan esaslı bir farkı olmadığı anlaşılıyor Kanundaki deri kısmından bahsetmediğine göre, mandal tertibatı gibi bu kısmında Kanuna sonradan ilave edildiğini düşünebiliriz


Kanuneğik kenarı uzun bir yamuk şeklindedir, bu şekilde yapılmasının amacı, tellerinin boyunun ayarlanmasındandır Akort yapmaya yarayan burguların konduğu bu sol tarafa daha sonra mandallar eklenmiştir Şekil yönünden kalınlığı az olan tahta bir kutuya benzer Teller göğüs üzerine birbirine paralel olarak üçer üçer gerilmiştir Kanunboyu 95-100 cm , eni 38-40 cm ve kalınlığı 4-6 cm arasında sağ tarafı iki dik açılı bir yamuk şeklindedir Genellikle yapımında Köknar veya Ladin, Çınar(göğüs tahtası olarak), Ihlamur, Gürgen ve Kayın v b ağaçlar kullanılır Sağ tarafta ise teller eşik denilen bir köprü üzerinden Geçer ve bu köprünün altında rezonansı sağlayan deri bulunur, bu deriler de oğlak veya balık derisi kullanılır Tellerin geriliminden dolayı deri üstünde oluşan yük, Ortalama olarak 1 ton vivarındadır Yaklaşık 3 5 oktavlık ses alanı ve çeşitli çalgılar arasında kendine özgü gösterişli ve ahenkli sesiyle yer eden, her türlü duyguyu zengin bir şekilde ifade etmeye uygun Kanun, bütün parmaklar kullanılarak ve Arp , Gitar tekniğine yakın bir teknikle çok sesli çalışmalara da en açık bir çalgı olarak Türk Mûsikîsinin piyano'su olarak adlandırılabilir


Ayrıca mızraplı çalgılarımızdan en fazla ses yoğunluğuna sahip olan çalgı olarak karşımıza çıkar Laboratuar ortamında yapılan ölçümlerde "Tanbur"un orta oktav ses yoğunluğu -6 66 desibel, "Ud"un orta oktav ses yoğunluğu -13 70 desibel iken Kanun'un orta oktav ses yoğunluğu ise +2 21 desibeldir Bu da şunu göstermektedir, bu üç çalgıyı beraber bir eserin icrasında kullanırsak, "Ud"un sesi tamamen kaybolacak, Kanun her iki çalgıdan daha güçlü olarak işitilecektir Müziğimizin en büyük sorunlarından biri de çalgılarımızın yerleşim düzenidir, çalgılar yerleştirilirken ses sahalarına dikkat edilmelidir ayrıca çalgıların armonik ve melodik yapılarına göre de yerleşim düzeninde kullanılmaları bir başka önemli konudur