Sakarya Sanayi

Sakarya Sanayi

Sakarya, Cumhuriyetin ilk yıllarında kamu yatırımları ile başlayan sanayileşme sürecini, özel sektör yatırımları ve organize sanayi bölgeleri devam ettiren bir ildir Sakarya son yıllarda kurulan büyük ölçekli sanayi kuruluşları ile ülke sanayinin gözde yatırım bölgelerinden birisi olma özelliğini kazanmıştır Sakarya, tarım temelli ekonomiden sanayi temelli ekonomiye hızlı ve sağlıklı geçişin modeli konumundadır

İnsan ihtiyaçlarının sonsuz olması, sanayinin gelişmesine, hızlanmasına ve modernleşmesine sebep olmuştur İhtiyacın büyük emek gücüyle karşılanması, bunun sonucunda maliyetin pahalıya mal olmasına nedendir İnsan emeğinin az harcandığı sanayi bugün inanılmaz boyutlara ulaşmıştır

Gerek yerleşim yeri üstünlüğü, gerek alt yapı imkanlarının varlığı ve gerekse İstanbul gibi büyük bir kentin varlığı sanayi yatırımlarının Marmara Bölgesi'nde ve özellikle İstanbul'da yoğunlaşmasını sağlamıştır Ancak sanayi yatırımlarının bölgesel yoğunlaşması olumsuz etkiler yaratmakta ve üretim maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır İstanbul, çevre sorunlarının artması, enerji sıkıntısı, alt yapı ve arazi maliyetlerinin giderek artması sonucu çekiciliğini kaybetmiştir Yeni yatırımlar alt yapı ve pazarın gelişmiş bulunduğu çevre illere Bursa, Kocaeli, Tekirdağ ve Sakarya'ya kaymaya başlamıştır

Sakarya, çeşitli iklim şartları, ucuz arazi varlığı, elektrik enerjisinin toplaşım yeri, kara ve demir yolları ağına dahil oluşu, nüfus yoğunluğunun sağladığı iş kolu imkanları ile sanayi kuruluşlarını kendine cezbetmektedir Sakarya, Cumhuriyet öncesinde ve 1940'lı yıllara kadar çok zengin ormanlık alanlara sahip bir vilayetti Bu nedenle, bölgede sanayinin ilk adımlarının ağaç işleriyle atıldığı görülür 1900 yılında Türkiye'nin ilk demir yolları yapılırken ray döşemesi için kullanılan traverslerin, 1Dünya Savaşı'nda ordumuza yapılan arabaların ve tüfek kundakları için gereken ağaç ihtiyaçlarının Sakarya'daki ormanlık alanlardan sağlandığı bilinmektedir Sonraki yıllarda adı Türkiye Zirai Donatım Kurumu olan, Demir Tahta Fabrikası (DA-TA) Adapazarı'nda 1917 yılında kurulmuştur Bu yıllarda, ağaç sandalye ve ev eşyası imalatı yaygındır

1Dünya Savaşı öncesinde, Adapazarı'nda yaşayan azınlıklar içinde Rumlar ipekböcekçiliğini geliştirmişler, 16 ham ipek atölyesi işletmişlerdir Adapazarı Cumhuriyet Döneminde büyük gelişme göstermiş, şehirde 1935 yıllarında birçok ipek fabrikası kurulmuştur Bu işletmeler varlıklarını suni ipek yaygınlaşıncaya kadar sürdürmüşlerdir Bu arada bölgenin tarıma elverişli olması nedeniyle, Adapazarı'nda bir un fabrikası kurulmuş Adapazarı-Hendek yolu üzerinde de, halkın "Ateş Değirmenleri" diye nitelendirdiği un değirmenleri varmış

Tarıma elverişi olan Adapazarı topraklarının kiremit yapımına uygun olduğu 1900'lü yıllarda bilinmektedir Bugün hemen her çatıda görmeye alıştığımız "Marsilya Tipi Kiremit” 1900'lü yıllarda Adapazarı'nda üretilmeye başlanmıştır Marsilya tipi Kiremitten önce, Adapazarı'nda,"Alaturka" denilen, yarım ay biçiminde iç içe geçme kiremitler kullanılırdı Tanin Gazetesi'nde 1909 yılında yayınlanan araştırmaya göre, makineleşmemiş 7 kiremit ocağının sadece ikisinde yerli işçiler çalışırken, beşinde Ermeni işçiler olduğu tespit edilmiş

Adapazarı'nda sanayi gerçek atılımını 1940-1950'li yıllarda ve 1 Aralık 1954 tarihinde il olduktan sonra yapmıştır Bu yıllarda büyük sanayi kamu kuruluşları ile gelmiştir Türkiye Zirai Donatım Kurumu'nun çiftçilerimize tarım aletlerini yapan fabrikası 1943 yılında kurulmuştur Askeri Ağır Bakım Fabrikası 1943, yılında Çorlu'dan Adapazarı'na nakledilmiş, TCDD Vagon Fabrikası 1951 yılında işletmeye açılmıştır Adapazarı Şeker fabrikası ise 1953 yılında işletmeye açılmıştır Bölgede sanayinin ve sanayi işletmeciliğinin oluşmasını sağlayan kamu kuruluşlarından sonra, Sakarya'da sanayi yatırımlarının hemen hemen tamamı özel sektör tarafından yapılmıştır Sözü edilecek tek kamu yatırımı 1973 yılında işletmeye açılan, halkın Tank-Palet ismiyle tanıdığı 1010 Ordu Donatım Ana Tamir Fabrikası olmuştur

1950'li yıllardan günümüze kadar Uniroyal Lastik Fabrikası (Daha sonra Good- Year olmuştur), Satüdaş, Paksan Kireç Sanayi, Alüminyum Alaşımları Anonim Şirketi, Lucas Elektrik Sanayi, Doğan Gıda, Freuhauf, Otoyol Sanayi AŞ Gibi sanayi kuruluşları Adapazarı'nda faaliyetleriyle öne çıkmıştır Günümüzde küçük imalat sanayi kent içinde ( şeker, yağ, sabun, bisküvi, gazoz, kolonya, el sanatları vs) binaların alt katlarına bunun yanısıra kent içinde faaliyet gösteren torna, tesviye, marangoz aletleri, ısı cihaz ve alet-makina sanayileri kent dışına çıkmıştır Kent dışına çıkan bu kuruluşlar toplu haldedir Örneğin Marangozlar sitesinde Marangozlar, Dörtyol sanayi çarşısında otomotiv sanayisine yönelik faaliyetler toplanmıştır Kent içinde ise dağınık şekildedirler Fabrikaların çoğu eski konumuna göre kent dışında iken nüfus artışı ve yerleşme neticesinde kent çekirdeğinin içerisinde kalmıştır

Sakarya, 1987-1998 yılları arasında Türkiye'nin refah düzeyi artan illeri içinde yer almıştır Kaldı ki bu gelişme istatistikleri Sakarya'da her yıl üretilen, Gayri Safi Milli Hasıla'yı tam anlamıyla yansıtmamaktadır Sakarya'da faaliyet gösteren ve büyük çaptaki firmalarımız Türkiye'nin en büyük 500 kuruluşu içinde yer almaktadır İlimizde üretim yapan dev kuruluşların (Otoyol, Toprak Grubu, Pilsa, Yazakisa, Goodyear, Noksel) yönetim merkezleri Sakarya'da olmadığından, ürettikleri GSMH’lar İlin yıllık üretim değerleri içinde görülmemektedir

Günümüzde sanayi yatırımlarını teşvik, düzenli şehirleşme ve istihdam sorunlarını çözümlemeye yönelik etkili bir kalkınma aracı olarak görülen Organize Sanayi Bölgesi kurulması çalışmaları 1976 yılından itibaren Sakarya'da devam eden Organize Sanayi Bölgesi 1993 yılında nihayet bulmuştur Sakarya’da son yıllarda özellikle otomotiv, tekstil ve gıda sektörlerinde büyük gelişmeler yaşanmıştır Bu sektörlerde önümüzdeki yıllarda da hızlı bir büyüme beklemekteyiz Otomotiv devi olan Toyota, Otoyol, Otokar ve Tırsan firmalarının önemli yatırımlarını İlimizde yapmaları, beraberinde otomotiv yan sanayi üreticilerinin de hızla büyümelerini sağlayacaktır

Gıda sektöründe özellikle Süt ürünleri ve Tavukçuluk alanında önemli yatırımlar gerçekleşmiştir Ülker grubunun Pamukova ve Akyazı ilçelerinde, Şenpiliç AŞ Geyve ilçesinde, Köy-tür AŞ Kaynarca ilçesinde yapmış olduğu yatırımlar Sakarya'da mevcut diğer üreticiler için de bir ivme kazandırmıştır

Tekstil sektöründe de son yıllarda önemli yatırımlar gerçekleşmiştir Bunun en önemli sebeplerinin başında Sakarya’nın Tekstilin önemli merkezleri olan İstanbul ve Bursa illerine olan yakınlığıdır

Sakarya, otomotiv ve yan sanayi, tekstil, gıda, orman ürünleri, elektrik-elektronik, yapı-inşaat malzemeleri, süs bitkiciliği gibi alanlarda yatırıma uygun konumu ile Türkiye’nin önemli bir yatırım merkezidir

Sakarya’nın çeşitli bölgelerinde değişik sektörlerde üretim yapan yaklaşık 700 KOBİ‘de 20000 civarında kişi istihdam edilmektedir