Tekirdağ Adetleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-14-2012

SEDENKA

Köy kadınlarının kendilerine mahsus eğlencelerindendir Sedenka kelimesi Bulgarca’dan geçmiştir Sedenka üç çeşit yapılmaktadır Birincisi konu komşunun toplandığı bir gecedir Bir nevi yardımlaşmadır Bulgur çekilir, pazı açılır, sohbet edilir Kızlar darbuka çalıp şarkı söylerler özellikle kabak ve mısır yenilir ikincisi söz kesimi için toplanıldığında kızın ailesinden söz alınırsa damat adayına kızdan alınan mendil götürülür Eğlence yapılır üçüncüsü ise harman zamanı yapılan sedenkadır Ayçiçeği veya mısır dövülüp soyulurken toplanılır

KOLADA GECESİ

Kış yarısına 28 gün kala yapılır Bir çok köylerde l8 Ocak gecesi yapılır O akşam her evde kabak pişirilir Büyükler kabak yemeyen evin kaçaklarını karakaçanlar sırtına biner diye korkuturlar O gece fala bakmak adettir Kolada gecesi kabak pişmeyen evde domuz eti pişeceği inancı yaygındır

DELİMOLU

Bayram geceleri on, onbeş yaş arası erkek çocuklar köydeki bütün evleri gezerek para, hediye ve yiyecek toplarlar Bu gezmede çocuklar ev sahiplerini dışarıya çıkarmak için maniler söylerler Hediye vermeyen olursa

Ak taş kara taş,

Vermeyen kurtsuz baş,

Diyerek kızdırırlar

CEMAL (CEMEL)

Köylerde mahsul ekimi sonunda bol ve bereketli ürün dileğiyle tertiplenir Köy gençleri pösteki ve minderlerde deve kılığına girerler Bellerine ve diğer kısımlarına çanlar takarlar Gizli olarak tertiplenen bu eğlence gece yapılır Gençler cemali bağrışa çağrışa ev ev dolaşırlarHer evden para veya buğday alırlar Vermekte ısrar edenleri o gece uyutmazlar ıki ayrı köy cemalleri karşılaşınca kan şarttır çok kez kavgaların ölümle sonuçlandığı görülmüştür Bazı köylerde cemal mezarlıklarına rastlanır Tekirdağ'ın 10 km dışındaki Kaynarca çeşmesi yanında bile bir cemal mezarlığı vardır Bu mezarlıkta, çarpışarak ölen Güveçli Köyü ile Nusratlı Köyü cemalleri yatmaktadır Aynı şekilde Ferhedanlı köyünde de bir cemal mezarlığı vardır

TAVUK GECESİ

Senenin belli günlerinde tavuk geceleri düzenlenir Tavuk gecesinde komşular birbirlerini çağırıp mısır pişirirler Kimin çok misafiri gelirse o sene o evin tavuğunun çok olacağına inanılır Diğer bir inanca göre de tavuk gecesinin sabahı ilk olarak kapıyı kadın açarsa o sene evin bütün civcivleri tavuk, erkek açarsa horoz olacağı inancı yaygındır

ÖRFENE

Hafta veya onbeş günde bir yapılır Lokma yapılıp kabak pişirilir Kış eğlencelerindendir Maniler, türküler söylenir Kadınlar arasında olur

BOCUK GECESİ

Bu adet Hıristiyan adetidir Balkanlardan gelen muhacirler bu adeti getirmişlerdir Bocuk gecelerinde toplanır, mısır, kabak pişirilip yenilir eğlenilir

Eski Kasımın sekizinden altmış bir gün sonra olan bu gece de Hıristiyanlar besledikleri domuzları öldürürlermiş

Bocuk gecesi, önceden yapılan baklava dama konurmuş inanışa göre bocuk dede gelecek ve baklavanın kenarından yiyecekmiş

Bocuk dedenin baklavayı yemesi için üç defa:

- Al Bocuk dede saralia (Baklava) diye seslenirlermiş

KIRK UÇURMA

Bebek otuzyedi günlük olunca bir bakır su ısıtılır Kaymamış suyun içine bir altın atılır Bir yumurtanın tepesi delinip içi çıkarılır Sonra bu tepesi delik yumurtanın içine su doldurularak, bakırdaki suyun içine kırk kez boşaltılır

Kırkı kırkladım

Kırkbirinde pakladım

deyip bebek o su ile yıkanır Bebeğin annesi de aynı şekilde yapılan sudan yıkanır Akşam üzeri veya öğleden sonra bebek uzak yerlere gezmeğe götürülür Uzak yerlere gidince bebeğin sesinin güzel olacağı inancı yaygındır

DİL DEĞDİRME

Hastalıklı olan kimselere kefaret için yapılır Bu kefaret şöyle yapılmaktadır Bir tasa su doldurulur Bu tas içindeki su okunur Sonra tastaki okunan suya kırk bir kişinin dili değdirilir Yanlışlık olmasın diye her dilini değdiren suyun içine bir mısır tanesi atar Kırk bir kişi dil değdirdikten sonra mısırlar çıkartılır Hasta olan kişi bu su ile yıkanır

ADIM PEKSİMETİ - ÇÖREĞİ

Henüz adım atmaya başlayan çocuklar için yapılan bir adettir çocuk adım atmağa başladığı zaman annesi çevrede geçerli ne ise, peksimet, çörek yada susamlı, nohutlu küçük ekmekler yapar Yapılan peksimetlerden birinin içine para koyarlar Bu peksimetler komşulara dağıtılır içinde para olan peksimet kime çıkarsa o çocuğa bir hediye alır Bazı yerlerde buna adım çöreği, adım turtası, adım papası da denmektedir Yapılmazsa çocuğun düzgün yürüyemeyeceğine inanılır

DİŞ BUĞDAYI

Yeni dişleri çıkmaya başlayan bebekler için yapılır Buğday kaynatılır Gece komşular çağrılır Bir çok ikramlarda bulunulur Bunların yanı sıra kaynamış buğdaylar tabak tabak ikram edilir Tabağa konan buğdayların birine para konur Para kimin tabağında çıkarsa, o bebeğe hediye alır Otuz iki tane buğday ipe dizilir ipe dizilmiş buğdaylar bebeğin omzuna asılır Bebeğin omzundaki buğdayı görenler bir tane kırıp başından aşağı atar inanışa göre bu adet yapılırsa bebeğin dişleri sağlam olurmuş

KİRAZ EĞLENCELERİ

Kiraz zamanı bağı olanlar bağlarına, bağı olmayanlar ise ağaçlık yerlere kirazları ile giderler, yemek yiyip eğlenirlerBağlarda salıncak kurulur Türküler maniler söyleyerek eğlenceler yapılır çocuklar kirazdan küpeler yapıp, birbirlerine kirazla boyayıp şakalaşırlar Bu eğlenceler son senelerde kiraz festivaline dönüştürülmüştür Tekirdağ Kiraz Festivali, her yıl artan bir ilgiyle izlenmektedir

TEKİRDAĞ KİRAZ FESTİVALİ

KİRAZ YAYLASI

şu gördüklerin Kiraz ağaçlarıdır

Ki, böyle çıplak kalmazlar

Günü gelir uzun olur yeşilin ömrü

Zannedersin solmazlar

Bizim buralarda

Kiraza çıkmayan kızı almazlar

Arif Nihat Asya

Tekirdağ denilince akla hiç kuşkusuz yurt ekonomisine katkısı olan tarımı, özellikle buğday ve ay çiçek üretimi geliyor Ama kirazı da unutmamak gerekiyorGörünümü, lezzeti ve adına düzenlenen festivali ile kirazın Tekirdağ'da ayrı bir önemi var

Yaklaşık yarım asra damgasını vuran ve o zamandan bu yana festivallerin simgesi olan kiraz Tekirdağlıların ve festivalin baş tacıdır

Ozanlar baş tacı olan kirazın üzerine anlamlı yazılar yazmışlar, şiirler üretmişler, rengini ise genç kızların dudağına benzetmişler

Tekirdağlılar da kirazın üzerine önce cümbüş hazırladılar Daha sonra cümbüşün adını festivale dönüştürdüler

Cümbüşle festivalin kısa öyküsü de şöyle

İlk Kiraz Cümbüşü 1961 yılında Naip Köyü'ndeki büyük çınar ağaçları altında başladı 4 gün süren Cümbüş Naip Köyü kavakları altında sona erdi 1968 yılına kadar Cümbüş olarak kutlanan Kiraz Bayramı, 1964 yılında o zamanın Valisi Kadir DEMİREL zamanında Festival olarak kutlanmaya başlandı Kiraz Festivali günümüze kadar arlıklı olarak devam etti Son yıllarda Tekirdağ Belediyesi'nin bir etkinliği haline dönüşen Tekirdağ Kiraz Festivali'nin adına “Geleneksel” dendi

GELİN ORUCU

Düğün adetlerindendir Gelin adayı düğünden bir gün önce oruç tutar

BAĞ BOZUMU

Eylülde üzümler toplanacak hale gelince konu komşu toplanarak bağlara gidilir Yemekler yenir, eğlenilir Bağdaki üzümler toplanır

SANDIK KALKMAZ

Gelin çeyizini almağa gelen erkek tarafı çeyizi götüreceği zaman, kız tarafından bir çocuk sandığın üzerine oturur Gerekli bahşişi almayan çocuk kalkmaz istediği para verilince çeyiz gider

YAĞMUR ÇÖREĞİ

Yağmur yağmadığı zaman meydanda ateş yakılır Saçta pişirilen çörekler fakirlere dağıtılır

MART İPLİĞİ

Genç kızlar Mart ayında ellerine kırmızı ve beyaz renkli ip bağlarlar Bu ipi bir ay çıkarmazlar Sonra bir taşın altına koyarlar Taş kaldırıldığında karınca görülürse, gideceği yerin zengin olacağına ait bir inanç vardır

MECİ (İMECE)

Bir komşunun diğer komşuları yardıma çağırmasıdır Koyun yapağılarının temizlenmesi, mısır soyulması için yardım edilir Ev sahibi ikramlarda bulunur Geceyi sohbet ederek, türkü, mani söyleyerek eğlenceli bir şekilde geçirirler

08-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tekirdağ Adetleri SEDENKA Köy kadınlarının kendilerine mahsus eğlencelerindendir Sedenka kelimesi Bulgarca’dan geçmiştir Sedenka üç çeşit yapılmaktadır Birincisi konu komşunun toplandığı bir gecedir Bir nevi yardımlaşmadır Bulgur çekilir, pazı açılır, sohbet edilir Kızlar darbuka çalıp şarkı söylerler özellikle kabak ve mısır yenilir ikincisi söz kesimi için toplanıldığında kızın ailesinden söz alınırsa damat adayına kızdan alınan mendil götürülür Eğlence yapılır üçüncüsü ise harman zamanı yapılan sedenkadır Ayçiçeği veya mısır dövülüp soyulurken toplanılır KOLADA GECESİ Kış yarısına 28 gün kala yapılır Bir çok köylerde l8 Ocak gecesi yapılır O akşam her evde kabak pişirilir Büyükler kabak yemeyen evin kaçaklarını karakaçanlar sırtına biner diye korkuturlar O gece fala bakmak adettir Kolada gecesi kabak pişmeyen evde domuz eti pişeceği inancı yaygındır DELİMOLU Bayram geceleri on, onbeş yaş arası erkek çocuklar köydeki bütün evleri gezerek para, hediye ve yiyecek toplarlar Bu gezmede çocuklar ev sahiplerini dışarıya çıkarmak için maniler söylerler Hediye vermeyen olursa Ak taş kara taş, Vermeyen kurtsuz baş, Diyerek kızdırırlar CEMAL (CEMEL) Köylerde mahsul ekimi sonunda bol ve bereketli ürün dileğiyle tertiplenir Köy gençleri pösteki ve minderlerde deve kılığına girerler Bellerine ve diğer kısımlarına çanlar takarlar Gizli olarak tertiplenen bu eğlence gece yapılır Gençler cemali bağrışa çağrışa ev ev dolaşırlarHer evden para veya buğday alırlar Vermekte ısrar edenleri o gece uyutmazlar ıki ayrı köy cemalleri karşılaşınca kan şarttır çok kez kavgaların ölümle sonuçlandığı görülmüştür Bazı köylerde cemal mezarlıklarına rastlanır Tekirdağ'ın 10 km dışındaki Kaynarca çeşmesi yanında bile bir cemal mezarlığı vardır Bu mezarlıkta, çarpışarak ölen Güveçli Köyü ile Nusratlı Köyü cemalleri yatmaktadır Aynı şekilde Ferhedanlı köyünde de bir cemal mezarlığı vardır TAVUK GECESİ Senenin belli günlerinde tavuk geceleri düzenlenir Tavuk gecesinde komşular birbirlerini çağırıp mısır pişirirler Kimin çok misafiri gelirse o sene o evin tavuğunun çok olacağına inanılır Diğer bir inanca göre de tavuk gecesinin sabahı ilk olarak kapıyı kadın açarsa o sene evin bütün civcivleri tavuk, erkek açarsa horoz olacağı inancı yaygındır ÖRFENE Hafta veya onbeş günde bir yapılır Lokma yapılıp kabak pişirilir Kış eğlencelerindendir Maniler, türküler söylenir Kadınlar arasında olur BOCUK GECESİ Bu adet Hıristiyan adetidir Balkanlardan gelen muhacirler bu adeti getirmişlerdir Bocuk gecelerinde toplanır, mısır, kabak pişirilip yenilir eğlenilir Eski Kasımın sekizinden altmış bir gün sonra olan bu gece de Hıristiyanlar besledikleri domuzları öldürürlermiş Bocuk gecesi, önceden yapılan baklava dama konurmuş inanışa göre bocuk dede gelecek ve baklavanın kenarından yiyecekmiş Bocuk dedenin baklavayı yemesi için üç defa: - Al Bocuk dede saralia (Baklava) diye seslenirlermiş KIRK UÇURMA Bebek otuzyedi günlük olunca bir bakır su ısıtılır Kaymamış suyun içine bir altın atılır Bir yumurtanın tepesi delinip içi çıkarılır Sonra bu tepesi delik yumurtanın içine su doldurularak, bakırdaki suyun içine kırk kez boşaltılır Kırkı kırkladım Kırkbirinde pakladım deyip bebek o su ile yıkanır Bebeğin annesi de aynı şekilde yapılan sudan yıkanır Akşam üzeri veya öğleden sonra bebek uzak yerlere gezmeğe götürülür Uzak yerlere gidince bebeğin sesinin güzel olacağı inancı yaygındır DİL DEĞDİRME Hastalıklı olan kimselere kefaret için yapılır Bu kefaret şöyle yapılmaktadır Bir tasa su doldurulur Bu tas içindeki su okunur Sonra tastaki okunan suya kırk bir kişinin dili değdirilir Yanlışlık olmasın diye her dilini değdiren suyun içine bir mısır tanesi atar Kırk bir kişi dil değdirdikten sonra mısırlar çıkartılır Hasta olan kişi bu su ile yıkanır ADIM PEKSİMETİ - ÇÖREĞİ Henüz adım atmaya başlayan çocuklar için yapılan bir adettir çocuk adım atmağa başladığı zaman annesi çevrede geçerli ne ise, peksimet, çörek yada susamlı, nohutlu küçük ekmekler yapar Yapılan peksimetlerden birinin içine para koyarlar Bu peksimetler komşulara dağıtılır içinde para olan peksimet kime çıkarsa o çocuğa bir hediye alır Bazı yerlerde buna adım çöreği, adım turtası, adım papası da denmektedir Yapılmazsa çocuğun düzgün yürüyemeyeceğine inanılır DİŞ BUĞDAYI Yeni dişleri çıkmaya başlayan bebekler için yapılır Buğday kaynatılır Gece komşular çağrılır Bir çok ikramlarda bulunulur Bunların yanı sıra kaynamış buğdaylar tabak tabak ikram edilir Tabağa konan buğdayların birine para konur Para kimin tabağında çıkarsa, o bebeğe hediye alır Otuz iki tane buğday ipe dizilir ipe dizilmiş buğdaylar bebeğin omzuna asılır Bebeğin omzundaki buğdayı görenler bir tane kırıp başından aşağı atar inanışa göre bu adet yapılırsa bebeğin dişleri sağlam olurmuş KİRAZ EĞLENCELERİ Kiraz zamanı bağı olanlar bağlarına, bağı olmayanlar ise ağaçlık yerlere kirazları ile giderler, yemek yiyip eğlenirlerBağlarda salıncak kurulur Türküler maniler söyleyerek eğlenceler yapılır çocuklar kirazdan küpeler yapıp, birbirlerine kirazla boyayıp şakalaşırlar Bu eğlenceler son senelerde kiraz festivaline dönüştürülmüştür Tekirdağ Kiraz Festivali, her yıl artan bir ilgiyle izlenmektedir TEKİRDAĞ KİRAZ FESTİVALİ KİRAZ YAYLASI şu gördüklerin Kiraz ağaçlarıdır Ki, böyle çıplak kalmazlar Günü gelir uzun olur yeşilin ömrü Zannedersin solmazlar Bizim buralarda Kiraza çıkmayan kızı almazlar Arif Nihat Asya Tekirdağ denilince akla hiç kuşkusuz yurt ekonomisine katkısı olan tarımı, özellikle buğday ve ay çiçek üretimi geliyor Ama kirazı da unutmamak gerekiyorGörünümü, lezzeti ve adına düzenlenen festivali ile kirazın Tekirdağ'da ayrı bir önemi var Yaklaşık yarım asra damgasını vuran ve o zamandan bu yana festivallerin simgesi olan kiraz Tekirdağlıların ve festivalin baş tacıdır Ozanlar baş tacı olan kirazın üzerine anlamlı yazılar yazmışlar, şiirler üretmişler, rengini ise genç kızların dudağına benzetmişler Tekirdağlılar da kirazın üzerine önce cümbüş hazırladılar Daha sonra cümbüşün adını festivale dönüştürdüler Cümbüşle festivalin kısa öyküsü de şöyle İlk Kiraz Cümbüşü 1961 yılında Naip Köyü'ndeki büyük çınar ağaçları altında başladı 4 gün süren Cümbüş Naip Köyü kavakları altında sona erdi 1968 yılına kadar Cümbüş olarak kutlanan Kiraz Bayramı, 1964 yılında o zamanın Valisi Kadir DEMİREL zamanında Festival olarak kutlanmaya başlandı Kiraz Festivali günümüze kadar arlıklı olarak devam etti Son yıllarda Tekirdağ Belediyesi'nin bir etkinliği haline dönüşen Tekirdağ Kiraz Festivali'nin adına “Geleneksel” dendi GELİN ORUCU Düğün adetlerindendir Gelin adayı düğünden bir gün önce oruç tutar BAĞ BOZUMU Eylülde üzümler toplanacak hale gelince konu komşu toplanarak bağlara gidilir Yemekler yenir, eğlenilir Bağdaki üzümler toplanır SANDIK KALKMAZ Gelin çeyizini almağa gelen erkek tarafı çeyizi götüreceği zaman, kız tarafından bir çocuk sandığın üzerine oturur Gerekli bahşişi almayan çocuk kalkmaz istediği para verilince çeyiz gider YAĞMUR ÇÖREĞİ Yağmur yağmadığı zaman meydanda ateş yakılır Saçta pişirilen çörekler fakirlere dağıtılır MART İPLİĞİ Genç kızlar Mart ayında ellerine kırmızı ve beyaz renkli ip bağlarlar Bu ipi bir ay çıkarmazlar Sonra bir taşın altına koyarlar Taş kaldırıldığında karınca görülürse, gideceği yerin zengin olacağına ait bir inanç vardır MECİ (İMECE) Bir komşunun diğer komşuları yardıma çağırmasıdır Koyun yapağılarının temizlenmesi, mısır soyulması için yardım edilir Ev sahibi ikramlarda bulunur Geceyi sohbet ederek, türkü, mani söyleyerek eğlenceli bir şekilde geçirirler