Elazığ Halk Oyunlarında Kullanılan Giysiler Nelerdir ?

Elazığ Halk Oyunlarında Kullanılan Giysiler Nelerdir ?

Halk Oyunlarında Kullanılan Giysiler :

“Halk oyunları giysileri genellikle yöreseldir" Kumaşları, şekil ve giyiniş tarzıyla yöreye has özellikler göstermektedir Giysilere verilen isimler de farklıdır Her yöre, belki de şekil ve kumaş olarak, aynı olan giysilere ayrı isim verir Giysilerde belirli bir otantik şekil aramak çok güç ve yanlış bir iştir Çünkü, kültürün değişkenliği ilkesi çerçevesinde, bir kültür öğesi olan giysiler de sürekli değişmekte ve belli bir zaman kesitinde mevcut şekli tespit etmek mümkün olsa bile, o giyside ısrar etmek, oyunlarda o giysileri kullanmak hatalı olur görüşündeyiz Tüm halk oyunlarında olduğu gibi Elazığ Halk Oyunlarında da giysilerde bir otantiklik aramak boşuna emek sarf etmekten başka hiçbir şey olmayacaktır Ancak, oyun giysileri giyilirken, belirli bir giysi, birbiriyle uyum sağlayacak şekilde giyilmeli ve o giysiye uygun aksesuar kullanılmalıdır Örneğin, alta yazlık, üste kışlık bir giysi giyilmemelidir Ya da, bir zıbının üstüne yelek giyilmemelidir Kültürün diğer unsurlarında olduğu gibi, maddi kültür unsuru olan Elazığ Halk Oyunları giysilerinde de bir değişkenlik görülmektedir


Günümüzde kullanılan halk oyunları giysilerini üç safhada ele alarak inceleyebiliriz

1 Evre Erkek Giyimi :

Başa fes takılır, astane mendil büyüklüğünde "Puşu" takılır Yaşlılar yazma bağlarlar Paçaları dar, üst kısmı geniş, beli uçkur ile büzülen çuha şalvar giyilir Düz beyaz veya siyah-beyaz renkte çizgili, pamuklu kumaştan, içlik veya giyme adı verilen bir iç gömlek giyilir Bu gömlek kollu, yakasız veya hâkim yakadır Gömleğin üzerine şalvarın kumaşından "avcı yeleği" denilen bir yelek giyilir Bele beyaz ipek veya şa1 adı verilen "acem kuşağı" bağlanır Ayağa poçikli çarık ve yün örme çorap giyilir

1 Evre Kadın Giyimi :

Harput kadınının en eski giysi tipidir Bu tip giysiyi bugün dahi dağ köylerinde görmek mümkündür Yaklaşık 150-200 sene öncesinde bu tip giysi hakimdi Bu giysi üç parçadan meydana gelmiştir

a)- Şalvar

İpekli veya pamuklu kumaştan yapılmakta ve iç kısmı astarlanmaktaydı Şalvarın boyu oldukça uzun olup bilek kısımlarına kaytan geçirilmekte ve diz altından bağlanmaktadır Böylece şalvar bir etek görünümünde dökümlü olarak ayak bileklerine inmektedir Şalvarın bel kısmı da uçkurla büzülmektedir


b)- İçlik

İpekli veya pamuklu kumaştan yapılmaktaydı Yakası yuvarlak, önü açık, kopça ile iliklenmektedir İçliğin yanları yırtmaçlıdır

c)- Üçetek

Sim işlemeli, kalın ipekli kumaştan veya kadifeden yapılmaktadır Kolları uzun, bilezikli, çok az yırtmaçlıdır Yırtmaçlı kısım kopçayla tutturulmuştur Yakası bele kadar açık,"V" şeklindedir Belde iki kopça ile "birit" ilikle iliklenmektedir Belden aşağıya doğru genişleyen eteğin önü tamamen açıktır Yanları ise kalça altından yırtmaçlıdır Böylece etek üç parça görünümünü almaktadır Bele "belbağı" bağlanmaktadır(Belbağı, üç-dört cm eninde, tığ işi veya kumaş üzerine işlenmiş kuşaktır) Ayakkabı olarak postal, çorap olarak yazın iplik, kışın ise yün çorap giyilmektedir

Baş süslemesi ise şöyledir: Uzun saçlar ortadan ayrılmakta, arkada küçük parçalara bölünerek örülmektedir Yanlarda birer tutam saç, kulak hizasında kesilip, zülüf bırakılmaktadır Saç uçlarına "Humpul" denilen saç süslemesi takılmaktadır Başa bordo çuhadan fes, fesin üzerine gümüş tepelik konulmaktadır Fese tutturulmuş uzun saç görünümünde ipek saçlık mevcuttur Fesin alk üzerine oyalı krep bağlanır Buna yörede "Kıntik" adı verilir Bunların üzerine oyalı yazma veya tülbent örtülür

Oyun giysilerinde kullanılan takılar şunlardır: Göğüs üzerine çaprazlama dizilen beşibirlik dizisi, camdan bilezik "Şeve" gümüş veya altın küpe ile yüzük kullanılır

2 Evre Erkek Giyimi

Birinci safhadaki gibidir Birinci safhadan farklı olarak ayağa yemeni giyilir

2 Evre Kadın Giyimi

Bu safhada da birinci safhadaki giysileri görüyoruz Birinci safhadaki giysilerden farklı olarak, şalvar üzerine kadifeden, üzeri simli cepken giyilir Bu safhada üçetek yoktur, ipek kuşak takılır

3 Evre Erkek Giyimi

Bu safhada ayağa poçikli kundura giyilir Cepkende düğme iliğine geçirilmiş köstekli saat bulunabilir Mendil olarak düz, beyaz, ipek mendil kullanılır

3 Evre Kadın Giyimi

Diğer safhalardan farklı olarak, Harput ve Elazığ Fabrikalarında dokunan ve genellikle simli, ipekli kumaştan entari ve ayağa ise "Kaloş Potin" giyilir