Eskişehir Jeolojik Yapı

Vadiler

İldeki önemli vadiler Sakarya ve Porsuk vadileridir Sakarya Vadisi'nin denizden yüksekliği yaklaşık 250 metre kadardır, dolayısıyla bu vadide Eskişehir geneline göre dahi ılıman bir iklim hüküm sürer Bu da beraberinde farklı ürün türlerinin yetişmesini getirir Sakarya Vadi'sinde fıstık, pamuk vb gibi Eskişehir ve İç Anadolu'da yetişmeyen ürünlerin ekimi yapılır Diğer vadi ise Porsuk Vadisi'dir, Porsuk Vadisi'nin geniş tabanında, yukarıda sözü edilen Porsuk ve Sarısu ovaları yer alır

Başlıca Dağlar
Eskişehir il alanı, Sakarya Irmağı ile Porsuk ve Sarısu Çayları havzalarını kaplamaktadır Havzaların denize doğru eğimleri fazla değildir Bu nedenle akarsular, havzaların yüksek bölümlerinden taşıdıkları maddeleri, alçak kesimlere yığarak çok geniş düzlükler oluşturmuştur Ovaların, il toplam alanı içindeki payı %26 dolayındadır Eskişehir'de ovalar, ovaların çevrelerini kuşatan dağlar ve platolardan oluşan normal bir topografya görülür

Porsuk Ovası, Kütahya il sınırından başlar, Porsuk Çayı'nın yatağı boyunca kuzeydoğu yönünde uzanır Eskişehir il merkezinden sonra, doğuya yönelir ve Ankara il sınırına dek sokulur
Porsuk Ovası; kuzeyden Bozdağ ve Sündiken Dağları, güneyden Sivrihisar Dağlan ve Türkmen Dağı'nın doğu uzantılarıyla çevrilir Ova, Kütahya il sınırından Eskişehir il merkezine dek oldukça eğimli, dar bir vadi şeklindedir "Porsuk Çukurluğu" olarak adlandırılan bu bölüm, il merkezine yaklaştıkça genişlemeye başlar Ovanın, Muttalip ve Sultandere köyleri arasında yaklaşık 13 km ye ulaşan genişliği, doğuda Çavlum Köyü yakınlarında daralır ve l kmye dek iner Bu boğazdan sonra yeniden genişler ve en geniş durumunu burada Kazanır Ovanın genişliği, bu yöredeki Sepetçi ve Fevziye Köyleri arasında 21 km ye ulaşır Daha sonra yeniden daralmaya başlar Ova, özellikle Refahiye Köyü'nden sonra dar bir vadiye dönüşür
Batı-doğu yönünde eğimli olan Porsuk Ovası'nda eğim fazla değildir Ovanın denizden yüksekliği, Sultandere Köyü yöresinde 836 m, Söğütönü yöresinde ise 835 mdir Porsuk Çayı'nın Sakarya Irmağı'na karıştığı yerde, ovanın yüksekliği 650-700 m arasında değişmektedir Yani, ovadaki en büyük yükselti farkı yaklaşık 125 m dir
Kalın alüvyal bir toprak tabakası ile kapalı olan Porsuk Ovası, çok verimlidir Ovada buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır, pirinç ve şeker pancarı ekimi yapılır
Porsuk Ovası'nın batı uzantısı, "Sarısu Ovası" olarak adlandırılan bir ovada noktalanır Sarısu Çayı'nın her iki yanında kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanır
Kuzeyde Bozdağ, güneyde Küçük Türkmen Dağı ile çevrili olan ovanın denizden yüksekliği 840 mdir İnönü'nün kuzeyinden başlayan ova, doğu yönüne akışlıdır ve fazla eğimli değildir Sarısu Ovası'nın en geniş yeri İnönü ile İstasyon arasındadır Burada yaklaşık 4 km genişliğe ulaşır Doğuya gidildikçe yavaş yavaş daralır Sarısu Ovası, Okubalı yöresinde bir boğazı aştıktan sonra yeniden genişler Ova, Eskişehir il merkezi yakınlarındaki Karagözler Köyü'nün batısında Porsuk Ovası ile birleşir Kalın alüvyal topraklarla kaplı Sarısu Ovası'nda buğday, arpa, çavdar, mısır, pirinç ve şeker pancarı ekimi yapılır
İlin güneybatısında yer alan Yukarı Sakarya Ovası, Porsuk Ovası'ndan sonra Eskişehir'in en geniş düzlüğüdür Yukarı Sakarya Ovası; kuzeyden Sivrihisar Dağları ve Türkmen Dağı'nın kuzey uzantıları, batıdan Türkmen Dağı'nın doğu uzantıları, güneyden ise Emirdağ'la çevrilidir Bu geniş düzlüğün denizden yüksekliği 800-1000 m arasındadır
Yukarı Sakarya Ovası, doğudaki Yağverviran ve Gerenli Köyleri yöresinden, Sivrihisar ilçe merkezine doğru sokulur Ovanın başlangıçta 14 km olan genişliği, Sivrihisar'ın kuzeyinde 4 km ye düşer
Yukarı Sakarya Ovası, Porsuk Ovası gibi tam düz değildir Ovadaki en belirgin kabartı, Mahmudiye İlçesi'nin batısındaki 1301 m yüksekliğindeki "Kırgız Dağı" dır Yine aynı yörede Congerçalı ve Çerkezçalı tepeleri bulunmaktadır Çifteler ilçe merkezinin güneydoğusunda en yüksek noktasına ulaşan Çal Kütlesi, uzantıları ile çok geniş bir alanı kaplar

Yukarı Sakarya Ovası'nın en geniş yeri Aksaklı ve Yukarı Kepen Köyleri arasındadır Bu kesimde genişliği 76 kmye yaklaşır
Yer yer kalın bir toprak tabakası ile kaplı olan ova, Sarısu ve Porsuk Ovaları kadar verimli değildir Yukarı Sakarya Ovası'nda genellikle buğday, arpa, çavdar, mısır, susam, ayçiçeği ve şeker pancar ekimi yapılmaktadır
Eskişehir ilinde yaylalık alanlar Türkmen Dağı'nın doğu uzantıları ile Bozdağ, Sündiken Dağları üzerindedir Porsuk ve Sakarya Havzalarını birbirinden ayıran Sivrihisar Dağları üzerinde de yaylalık alanlar bulunmaktadır
Eskişehir il alanı daha çok platolar ve dağlarla kaplıdır Yaylalar, il topraklarının %06 gibi çok küçük bir bölümünü kaplar
Eskişehir ilinin genel coğrafi yapısı; Sakarya ve Porsuk havzaları ile bu havzaları çevreleyen dağlardan oluşur Bu nedenle, il toprakları ana vadiler ve bu vadilerle birleşen çok sayıda küçük vadilerce parçalanmış durumdadır Havzanın sularını toplayan Sakarya Irmağı'nın aktığı vadi, "Sakarya Vadisi" adını alır Bu vadi Sakarya Irmağı'nın ilk kaynak alanlarında, yani Türkmen Dağı kütlesinin doğu uzantıları üzerinde dar ve derindir Seyitgazi yöresinden sonra, vadi tabanı genişler ve doğuda Ankara il sınırına dek uzanır Bu bölümde, vadinin geniş tabanı üzerinde Yukarı Sakarya Ovası yer alır Sakaya Vadisi, Ankara il sının yakınından kuzeye döner ve Porsuk Çayı ile birleşir Vadinin bu kesimine "Orta Sakarya Vadisi" denir