Ahtapot Annelik Nedir..?

Uzmanlar, inisiyatif alamayan ahtapot annelerin çocuklarında genelde tipik ya da atipik depresif tablolar, kaygı, duygu durum ve uyum bozukluklarının görüldüğünü belirtiyor…


Çocuk yetiştirmek çok zor bir süreç Bu dönemde aslında ebeveyn de kendini geliştirmiş olur aslında Burada en önemli olan şey annenin gelişmeye ne kadar açık olduğu ve kendisini değiştirmeye ne kadar istekli olduğudur Çoğu anneler işgalcidir İyi duygularla da olsa bu işgalci anneler baskıcı ve kontrolcü olurlar Adeta bir ahtapot gibi çocu sararlar Bu kuşatıcılık çocukta ne gibi etkiler yapar

Bu süreçten çocuk ne kadar hasar görür? Özgüven zedelenmelerini nasıl tamir eder? Kendini gerçekleştirebilir mi? İlişki başlatıp bitirebilir mi? Sosyal çevresi ile iletişimi nasıldır? Akademik başarısı ne durumdur? Buna benzer işgalci ahtapot anneler ve çocukları konusundaki sorularımızı Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi`nden Uzman Ergen Psikologu Orhan
Gümüşel cevaplandırdı

Röportaj: Uğur İlyas Canbolat

Annelik tamamen içgüdesel midir, yoksa öğrenilmeli midir?

İçgüdüsel demek yanlış olur Zaten insanda içgüdüler yoktur Dürtüler vardır Annelik kadınsı duygulardan biridir Genetik ve hormonal özellikleri olduğu gibi sosyal rollerin öğrenilmesi içinde de yeri vardır Çocukluk dönemindeki oyunlardan tutun, yetişkin olana kadar ki gözlemler ve analizlerle de yapılanır Hatta anne olduktan sonra da öğrenilmeye devam eden bir süreçtir

Evlilik içinde aynı şey söylenebilir mi? Ya da evliliği öğrenenler daha sağlıklı annelik yapar diyebilir miyiz?

Kesinlikle diyebiliriz Çünkü bir taraftan bakıldığında ikisi de öğrenilmiş rollerin başka bir rolle yürüttüğü bir ortaklık ilişkisidir


İçgüdüsel annelik yaklaşımı ne gibi hatalar yaptırır?

Ortaklık ilişkisini zedeler bir kere Karşılıklılık ilkesini tek yönlü bir ilişki düzeyine indirir ve ilişkinin sınırlarını kaybetmesine neden olarak çatışma ortamını oluşturabilir

Baskılayıcı ve kontrolcü annelerin temel davranış biçimleri nelerdir?

Baskılayıcı annelerde bir yönetme anlayışı hâkimdir Çocuğun davranışlarının kendi kurgusu doğrultusunda gerçekleşmesi beklentisi vardır ve bu yönde sıkı bir denetim ve ikaz mekanizması işletir Kesinlikle inisiyatif bırakmaz İlişki hem katı hem de tek yönlüdür Esneme becerisine sahip değildir Beklentilerinin dışındaki gelişmelere hatta eğilimlere karşı direnç ve mücadele ile yaklaşır

Kontrolcü anneler neden kendilerini bundan alıkoymakta zorlanırlar?

Kişilik özelliklerinden kaynaklanır daha çok Kontrolü kaybetme kaygısı ile hareket ederler Bu yüzden de çevrelerindeki her şeyi kendi güvenlik alanlarının bir parçası olarak değerlendirir ve öyle davranırlar

Bu davranışlarını kendileri bir sorumluluk şeklinde mi algılıyorlar dersiniz?

Böyle de denilebilir Bir tür görev yönetimi olarak da düşünebilirler Değişen durumlara uyum sağlamakta zorlandıkları için kendi beklentileri doğrultusunda stabil bir ortam yaratma çabasında olabilirler

Ahtapot anneler ile baskılayıcı ve kontrolcü annelerin temel davranışları aynı mıdır?

Çocuklarının inisiyatif alanlarına müdahaleler benzerlikler gösterse de işgalin ortaya çıkış nedeni farklılıklar gösterir Ahtapot annelerde temelde yatan güvensizlik kaygısı karşıdakini koruma baskıcı annelerde ise kendi benliğini koruma şeklinde gelişebilir Ahtapot anneler davranış olarak kendisini çocuğun güvenlik çemberi içinde bir role sokarken baskıcı annelerde çocuk annenin güvenlik çemberinde bir figürdür

Ahtapot annelerin hangi yaklaşımları çocukları bunaltır?

Sürekli kaygılı hallerinin getirdiği işgal can sıkar Çocuğun merakla davranmaya eğilimini bloke etmesi çocukta bir engellenme duygusu yaratabilir Bu da anneyi çocuğun gözünde kendisini engelleyen figür haline ya da hizmetkâr ama her şeye burnunu sokan ve haddini aşan bir hizmetkâr görünümüne sokabilir

Neler yaparlar örneğin?

Pazarlık yapar Ders başarısı kaygısı olan ve ders çalışması konusunda baskı kuran anneye Çalışırım ama şunu isterim yok o olmazsa bunu isterim der Anne de Önce çalış sonra gibi akılcı bir cevap verdiğini düşünürken kontra hamleyi yapar çalışmamı istiyorsan önce sen benim istediğimi yap şeklinde Bazen hemen bazen de uzayıp giden tartışma sonrasında istediğini elde eder

Ahtapot anneler çocuklarının bunaldığının farkında olurlar mı?

Genelde olmazlar olsalar da yaptıklarının çocuğun faydasına olduğuna inandıkları için ısrarcı davranırlar

Bu çocuklar özgüven sorunları da yaşarlar mı?

En başat sorunlarıdır Temeldeki güvensizlik ya öğrenilmiş çaresizlik olarak karakterize olur ya da güvensizliği yadsır ve tam tersi aşırı güvenli görünme şovlarına girerek yönetemeyeceği riskler alabilirler

Ahtapot annelerin çocukları itaatkar mı olurlar isyankar mı?

Biraz da kişilik özelliklerine ve yaşam aktivitelerine bağlı olarak biri ağılıklı olabileceği gibi duruma göre her iki özelliği de sergileyebilirler

Ahtapot annelerin çocukları çevreyle temasta olurlar mı? Nasıl bir iletişim dili geliştirirler?

Genellikle olurlar ancak kaygıları ve güven problemleri öne çıkar Bu yüzden ilişki başlatma ve devam ettirmede çekinik ya da atılgan eğilimlerine göre sorunlar yaşabilirler

Ergenlik dönemlerinde bu çocukların fırtına beklenmeli midir?

Tabii ki beklenebilir Hatta ergenlik sonrasında da beklenebilir Ergenlikte baskılanan özellikleri yetişkin hayata geçip güçlenme ile beraber başkaldırıya dönüşebilir Fırtınayı sosyal ilişkilerinde yaşayabileceği gibi iç dünyasında da çok sert yaşabilir Dile getiren de olur davranışları ile göstermeye çalışanda Sonuçta bir şekilde işgale karşı bir duruşu olur Belki edilgen belki de etken!

Evlilikte başarılı mıdırlar?

Burada da eşi ile arasındaki hukuk öne çıkar Birbirlerini tamamlayıcı karakterler olurlarsa birbirlerinin farklı yönlerini kompanse edebilirlerse neden başarılı olmasınlar Asıl iş anne babalıkta düşünün bir ahtapot anne ve bir ahtapot baba Allah onların çocuğuna sabır versin!!!

Öncelikle psikolojik yardım kime yapılmalıdır? Anneye mi, çocuğa mı?

Burada eklektik bir yaklaşım gerekir Yani farklı disiplinlerin bir ortaklığı Belirtiler üzerinden çalışırken bireysel nedenler üzerinde çalışırken ailesel kurgular yapılabilir Duyguların farkına varma gibi içgörüye yönelik çalışmaların yanı sıra sınır eğitimleri gibi bilişsel davranışçı yöntemlerde kullanılır Gerektiği durumlarda ilaç tedavileri de tercih edilir

Tedavisi konusunda neler yapılmalıdır?

Erken dönemlerde davranmak her zaman en sağlıklısıdır Tabii bir de esnek ve değişime açık olabilmek Sonuçta bu kişisel olarak problemlere neden olan bir iletişim sorunudur da

alintidir