&Quot;Ruh Sağlığımızın Profilini Çizemiyoruz&Quot;

İSTANBUL - Çünkü Türkiye'de epidemiyolojik alan araştırmaları psikiyatrinin gündeminde neredeyse hiç yer almıyor dolayısıyla ruh sağlığımızla ilgili güncel veri bulunmuyor

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre dünyada 500 milyon insan ruh sağlığı sorunları yaşıyor 70 milyon alkol bağımlısı 24 milyon şizofreni hastası var 120 milyon kişi depresyonda

Türkiye Psikiyatri Derneği MYK Üyesi Doç Dr Burhanettin Kaya ülkemizde durumun dünyaya göre biraz daha kötü olduğunu söylüyor ama "Türkiye'nin ruh sağlığı gerçekte ne kadar bozuk?" sorusuna ancak 10 yıl öncesinin verilerine dayanarak cevap verebiliyor

"Türkiye’nin ruh sağlığı konusunda ne yazık ki elimizde yeni ve güncel veri yok Ülkeye genellenebilen tek yaygınlık araştırması 1998 yılında Sağlık Bakanlığı'nın 'Erişkin Ruh Sağlığı Profili' araştırmasıdır 1995-1996'da Sivas il merkezinde epidemiyolojik bir çalışma 1994’de uluslararası çok merkezli bir çalışmanın Türkiye ayağı olarak Ankara Çubuk merkezli araştırma ve 2001'de Mamak bölgesini kapsayan alkol bağımlılığına ilişkin bir alan çalışması var Bir de İzmir'de şizofreni ve psikotik yaşantılarla ilgili sürmekte olan bir TÜBİTAK projesi yürütülüyor Bu araştırmaların verileri çok değerli olmakla birlikte günümüzün sorularına yanıt verebilecek yöntembilimsel ve veri tabanı olarak yeterliliğe sahip durumda değildir

10 YILDIR ARAŞTIRMA YAPILMIYOR
Yani son 10 yılda Türkiye'de ruh sağlığının nasıl bir seyir gösterdiği ruhsal bozuklukların yaygınlığı risk ve koruyucu etkenlerin neler olduğu ve nasıl etkilediği sorularına açıklık getiren hastalık üzerinde etkisi olan değişkenlerin saflaştırıldığı ve yöntemsel düzenlemenin yapıldığı araştırma yapılmadı ve böyle bir çalışmaya acilen ihtiyaç var"


Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Başkanı Prof Dr Kemal Arıkan da aynı görüşte Arıkan en büyük sorunun kayıt sistemi olduğunu vurguladı

"Gerçekten de elimizde yeterince data yok 10 yıl önceki bakanlık çalışması var Ondan sonra değişik kentlerdeki hastanelere bakılarak küçük çaplı çalışmalar yapıldı tezler hatta kitaplar yazıldı ancak bunlar sağlıklı sonuçlar değil Yani ruh sağlığımızı ortaya koyacak uluslararası standartlarda bir alan çalışması yapılmadı Sadece uluslararası çalışmalara dayanarak ortalama bir fikir ileri sürüyoruz

Türkiye’nin bu konudaki en büyük sorunu kayıt sistemi Kayıt sistemi olmadığından sağıklı veri toplanamıyor Avrupa'de bu ciddi bir süreç onlarda kayıtlama sistemi 1800’lü yıllarda başlamış dolayısıyla onlar geriye dönük araştırma yapabiliyorlar Bizde böyle bir kayıtlama sistemi olmadığı için doğru dürüst bir çalışma yapamıyor ne yazıki ki ruh sağlığımızın profilini çizemiyoruz"

TÜRK HALKI DEPRESYON KISKACINDA
"Araştırmalar ve istatistiki veriler olmasa da son yıllarda yaşanan olaylara baktığımızda ruh sağlığımızın iyi olduğunu söyleyemeyiz" diyen Doç Kaya'ya göre Türkiye'nin canını en çok sıkan psikolojik sorunlar depresyon anksiyete bozuklukları panik bozukluğu sosyal fobi ve şizofreni


Verilere dayanmadan profesyonel gözüyle bir şey söylemenin zor olduğunu belirten Prof Arıkan da "Günlük yaşamda karşılaştığımız olaylar ve bize gelen vakalara bakarak depresyonun çok fazla olduğunu söyleyebilirim" dedi

KADIN CİNSEL VE FİZİKSEL ŞİDDET MAĞDURU
Doç Kaya ruhsal sorunların kadın erkek ve çocuklara dağılımını dağılımı etkileyen faktörleri değerlendirdi "Oran kadınlarda daha yüksek özellikle depresyon kadınlarda çok yaygın" dedi
"Erkek egemen toplum yapının sonucu olarak çeşitli boyutlardaki aile içi ve kadına yönelik sözel cinsel ve fiziksel şiddet ruh sağlığındaki en önemli değişkenlerden Depresyon sosyoekonomik ve eğitim düzeyi düşük olanlarda daha çok görülüyor ve yaşla birlikte artıyor Erkeklerde özellikle 18-24 yaş grubunda yaygınlık artış eğiliminde

ŞİZOFRENİ ERKEKLERDE DAHA AĞIR
Hipokondriazis yani kendi sağlığı ile ilgili aşırı endişe duyma ile takıntı saplantı ve zorlantı şeklindeki yineleyici davranışlar yani obsesif kompulsif bozuklukta ve şizofrenide cinsiyet farkı genellikle görülmüyor Ama klinik seyir açısından şizofreninin erkeklerde daha olumsuz seyrettiğini söyleyebiliriz

DOĞUYA GİTTİKÇE YAYGINLIK ARTIYOR
Coğrafi dağılım açısından da açıklayıcı veri yok ama çalışmalarda genel olarak ülkenin doğusuna gidildikçe ruhsal bozukluk yaygınlığının arttığını gözlüyoruz Özellikle somatizasyon bozukluğu olarak adlandırılan yeterli tıbbi açıklamanın getirilemediği fiziksel belirtilerle kendini gösteren hastalıkların yaygınlığı kırsal ve yarı kırsal bölgelerde daha çok Şizofreninin görülme sıklığı ise kentsel alanlarda daha fazla"
Ekonomik nedenler mi işsizlik mi cinsel sorunlar mı sosyal ilişkiler mi iş ortamı mı ya da realiteye husumet mi? Hangisi Türk insanının ruh sağlığını daha çok bozan faktör? Doç Kaya'nın yorumu:

İŞSİZLİK VE YOKSULLUK EN ÖNEMLİ FAKTÖR
"Bu konuyu bir kaç başlık altında sıralayabiliriz Bence ruh sağlığının bozulmasında ana eksen toplumsal ve ekonomik değişkenler Bireye özgün bireyin fiziksel ve ruhsal yapısındaki değişimlerde bu ana etkenden bağımsız değil onun bir yansıması olarak yaşanıyor Türk insanın ruh sağlığında son yıllarda işsizlik ve yoksulluğun iz bırakan en belirleyici etkenler olduğunu söyleyebilirim


İŞYERİNDE TÜKENMİŞLİK VE MOBBİNG
İş ortamı ise son yılların üzerine çalışılacak en önemli araştırma alanlarından biri İş stresi ve iş kazaları tükenmişlik ve mobbing eşdeyişle işyerinde ruhsal taciz ve yıldırma giderek daha görünür hale gelen sorunlar Genel olarak toplumda hem birey hem de kurum olarak sorun çözme becerilerinde bir aksama olduğu bilinen bir gerçek Bu nedenle de her düzeyde şiddet özgün bir davranış biçimi olarak artıyor ve kendi hukukunu yaratma eğilimi yaygın kabul gören bir düzeye evriliyor
Sağlık sistemine ulaşma zorlukları ve sağlığın bir hak olmaktan çıkması da ruhsal sorunların yaygınlığını etkileyen önemli faktörlerden"


YÜZ BİN KİŞİYE BİR UZMAN DÜŞÜYOR
Ruhsal hastalıklar tedavi edilmediğinde bireysel toplumsal ve maddi kayba neden oluyor Türkiye ruh sağlığı hizmetlerine ayrılmış yatak sayısı bakımından Avrupa ülkelerinin çok gerisinde Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ülkemizdeki ruh sağlığı yatağı olması gerekenin onda biri kadar yüz bin kişiye düşen ruh sağlığı uzmanı sayısı 16 Rakam dünya ortalamasının yarısı Avrupa ortalamasının ise altıda biri

RUHSAL SORUNLAR YETİ YİTİMİNE NEDEN OLUYOR
Ruhsal sorunlar kişinin kendine bakabilme işlevlerini yitirip üretici niteliğini ve sosyalliğini kaybetmesi anl gelen yeti yitimine yol açıyor DSÖ araştırmasına göre dünyada yeti yitimine en çok yol açan 10 hastalıktan beşini depresyon alkol kullanımı bipolar bozukluk obsessif kompulsif bozukluk ve şizofreni oluşturuyor Tedavi edilemediğinde bireysel ve toplumsal maliyet ağırlaşıyor

ntv