İlk Yardım Bilgileri Mutlaka Okuyun

zehirlenmelerde ilkyardım

zehirlenme nedir?

vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler
zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?
ø sindirim sistemi bozuklukları: bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal
ø sinir sistemi bozuklukları: bilinç kaybı, havale, rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk
ø solunum sistemi bozuklukları: nefes darlığı, morarma, solunum durması
ø dolaşım sistemi bozuklukları: nabız bozukluğu, kalp durması
zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?
zehirlenme yolları üç grupta toplanır
ø sindirim yoluyla: en sık rastlanan zehirlenme yoludur sindirim yoluyla alınan zehirler genellikle ev yada bahçede kullanılan kimyasal maddeler, ıehirli mantarlar, bozuk besinler, ilaç ve aşırı alkoldür
ø solunum yoluyla: zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur genellikle karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben, bütan gaz sobaları), lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri gibi maddeler ile oluşur
ø cilt yoluyla: zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer bu yolla olan zehirlenmeler böcek sokmaları, hayvan ısırıkları, ilaç enjeksiyonları, saç boyaları, zirai ilaçlar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile oluşur
sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø bilinç kontrolü yapılır,
ø ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır, zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır,
ø yaşam bulguları değerlendirilir,
ø kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir,
ø kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz,
ø bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir,
ø üstü örtülür,
ø tıbbi yardım istenir (112),
ø olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir ;
-zehirli maddenin türü nedir?
-ilaç yada uyuşturucu alıyor mu?
-hasta saat kaçta bulundu?
-evde ne tip ilaçlar var?
solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø hasta temiz havaya çıkarılır yada cam ve kapı açılarak ortam havalandırılır,
ø yaşamsal belirtiler değerlendirilir (abc),
ø yarı oturur pozisyonda tutulur,
ø bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir,
ø tıbbi yardım istenir (112),
ø ilkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır,
ø solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanılır,
ø elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmaz,
ø yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır,
ø derhal itfaiyeye haber verilir (110)
cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø yaşam bulguları değerlendirilir,
ø ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir,
ø zehir bulaşmış giysiler çıkartılır,
ø 15-20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır,
ø tıbbi yardım istenir (112)
zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir?
ø zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklaştırmak (kirli madde vücuttan ne kadar çabuk uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir)
ø hayati fonksiyonların devamının sağlanması
ø sağlık kuruluşuna bildirme (112)

yanık nedir?


herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi yada radyasyon nedeni ile de oluşabilir
kaç çeşit yanık vardır?
fiziksel yanıklar:
ısı ile oluşan yanıklar
elektrik nedeni ile oluşan yanıklar
ışın ile oluşan yanıklar
sürtünme ile oluşan yanıklar
donma sonucu oluşan yanıklar
kimyasal yanıklar:
asit alkali madde ile oluşan yanıklar
yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?
derinlik
yaygınlık
bölge
enfeksiyon riski
yaş
solunum yoluyla görülen zarar
önceden var olan hastalıklar
yanıklar nasıl derecelendirilir?
1 derece yanık: deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır yaklaşık 48 saatte iyileşir
2 derece yanık: deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır ağrılıdır derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir
3 derece yanık: derinin tüm tabakaları etkilenmiştir özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur
yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir?
yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur
ısı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nedir?
ø kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir,
ø hasta/yaralının üzeri battaniye yada bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,
ø yaşam belirtileri değerlendirilir (abc),
ø solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir,
ø yanık bölge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez),
ø ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,
ø yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır,
ø takılan yerler varsa kesilir,
ø hijyen ve temizliğe dikkat edilir,
ø su toplamış yerler patlatılmaz,
ø yanık üzerine ilaç yada yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,
ø yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,
ø hasta/yaralı battaniye ile örtülür,
ø yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,
ø yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı (1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımı) verilerek sıvı kaybı önlenir,
ø tıbbi yardım istenir (112)
kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?
deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir,
bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,
giysiler çıkarılmalıdır,
hasta/yaralı örtülmelidir,
tıbbi yardım istenmelidir (112)
elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,
hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,
hasta/yaralının abc’si değerlendirilmelidir,
hasta/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir,
hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,
hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir,
tıbbi yardım istenmelidir (112)
sıcak çarpması belirtileri nelerdir?
yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır:
adale krampları
güçsüzlük, yorgunluk
baş dönmesi
davranış bozukluğu, sinirlilik
solgun ve sıcak deri
bol terleme (daha sonra azalır)
mide krampları, kusma, bulantı
bilinç kaybı, hayal görme
hızlı nabız
sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
hasta serin ve havadar bir yere alınır,
giysiler çıkarılır,
sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir,
bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için 1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımı sıvı yada soda içirilir
sıcak çarpmasında risk grupları var mıdır?
sıcak çarpması için özel bir risk grubu bulunmamakla beraber, diğer hastalık yada yaralanmalar için hassas olan kişiler, sıcaktan da diğer kişilere göre daha çok etkilenirler bu kişiler;
ø kalp hastaları
ø tansiyon hastaları
ø diyabet hastaları
ø kanser hastaları
ø normal kilosunun çok altında ve çok üzerinde olanlar
ø psikolojik yada psikiyatrik rahatsızlığı olanlar
ø böbrek hastaları
ø 65 yaş üzeri kişiler
ø 5 yaş altı çocuklar
ø hamileler
ø sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar
ø yeterli miktarda su içmeyenler
sıcak yaz günlerinde sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir?
ø özellikle şapka, güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,
ø mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,
ø bol miktarda sıvı tüketilmelidir,
ø vücut temiz tutulmalıdır,
ø her öğünde yeteri miktarda gıda alınmalıdır,
ø gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,
ø direk güneş ışığında kalınmamalıdır,
ø kapalı mekanların düzenli aralıklarla havalandırılmasına özen gösterilmelidir
donuk belirtileri nelerdir?
aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur donuklar şu şekilde derecelendirilir
birinci derece: en hafif şeklidir erken müdahale edilirse hızla iyileşir
ø deride solukluk, soğukluk hissi olur,
ø uyuşukluk ve halsizlik görülür,
ø daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur
ikinci derece: soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir
ø zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,
ø ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir,
ø su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür
üçüncü derece: dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır
ø canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur
donukta ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir,
ø sakinleştirilir, kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,
ø kuru giysiler giydirilir,
ø sıcak içecekler verilir,
ø su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu bölgelerin üstü örtülür,
ø donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır,
ø el ve ayak doğal pozisyonda tutulur,
ø ısınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır,
ø el ve ayaklar yukarı kaldırılır,
ø tıbbi yardım istenir (112)

kırık nedir?

kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır kırıklar darbe sonucu yada kendiliğinden oluşabilir yaşlılık ile birlikte kendiliğinden kırık oluşma riski de artar
kaç çeşit kırık vardır?
kapalı kırık: kemik bütünlüğü bozulmuştur ancak deri sağlamdır
açık kırık: deri bütünlüğü bozulmuştur kırık uçları dışarı çıkabilir beraberinde kanama ve enfeksiyon tehlikesi taşırlar
kırık belirtileri neler olabilir?
ø hareket ile artan ağrı
ø şekil bozukluğu
ø hareket kaybı
ø ödem ve kanama nedeniyle morarma
ağrılı bölgelerin tespiti için elle muayene gereklidir
kırığın yol açabileceği olumsuz durumlar nelerdir?
ø kırık yakınındaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve sıkışma (kırık bölgede nabız alınamaması, solukluk, soğukluk)
ø parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok
kırıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø hayatı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir,
ø hasta/yaralı hareket ettirilmez, sıcak tutulur,
ø kol etkilenmişse yüzük ve saat gibi eşyalar çıkarılır (aksi takdirde gelişebilecek öden doku hasarına yol açacaktır,)
ø tespit ve sargı yapılırken parmaklar görünecek şekilde açıkta bırakılır böylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarlılık kontrol edilir),
ø kırık şüphesi olan bölge, ani hareketlerden kaçınılarak bir alt ve bir üst eklemleri de içine alacak şekilde tespit edilir tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yapılmış olmalı ve kırık kemiğin alt ve üst eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalıdır,
ø açık kırıklarda, tespitten önce yara temiz bir bezle kapatılmalıdır,
ø kırık bölgede sık aralıklarla nabız, derinin rengi ve ısısı kontrol edilir,
ø kol ve bacaklar yukarıda tutulur,
ø tıbbi yardım istenir (112)
burkulma nedir?
eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır zorlamalar sonucu oluşur
burkulma belirtileri nelerdir?
ø burkulan bölgede ağrı
ø kızarma, şişlik
ø işlev kaybı
burkulmada ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,
ø şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır,
ø hareket ettirilmez,
ø tıbbi yardım istenir (112)
çıkık nedir?
eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır kendiliğinden normal konumuna dönemez
çıkık belirtileri nelerdir?
ø yoğun ağrı
ø şişlik ve kızarıklık
ø işlev kaybı
çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir,
ø kırık yerine oturtulmaya çalışılmaz,
ø hasta / yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez,
ø bölgede nabız, deri rengi ve ısısı kontrol edilir,
ø tıbbi yardım istenir (112)
kırık çıkık ve burkulmalarda tespit nasıl olmalıdır?
tespit için ilkyardımcı elde olan malzemeleri kullanır bunlar üçgen sargı, rulo sargı, battaniye, hırka, eşarp, kravat, vb tahta, karton vb malzemeler olabilir
tespit sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
ø tespit yapılırken yaralı bölge sabit tutulmalıdır,
ø yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır,
ø tespit edilecek bölge önce yumuşak malzeme ile kaplanmalıdır,
ø yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir, düzeltilmeye çalışılmamalıdır,
ø tespit kırık, çıkık ve burkulmanın üstündeki ve altında kalan eklemleri de içerecek şekilde yapılmalıdır
tespit yöntemleri nelerdir?
kol ve köprücük kemiği kırığı tespiti:
ø koltuk altına yumuşak malzeme yerleştirilir,
ø kol askısı yerleştirilir,
ø üçgen bandaj yaralının gövdesinin üzerinde, üçgenin tepesi dirsek tarafına, tabanı gövdeyle aynı hizada olacak şekilde yerleştirilir,
ø el dirsek hizasında bükülü olarak göğsün alt kısmına yerleştirilir üçgen bandajın iki ucu yaralının boynuna düğümlenir, tespit edilen elin parmakları görülebilir şekilde olmalıdır,
ø kol askısı desteği, göğüs boşluğu ve yaralı kol üzerine yerleştirilir (geniş dış bandajda yerleştirilebilir), böylelikle vücuda yapışık bir şekilde yaralı kol ve omuz eklemi sabitlenmiş olur
pazı kemiği kırığı tespiti:
ø sert tespit malzemesiyle yapılır,
ø kırık kemiği tespit edecek olan malzemeler yerleştirilmeden önce, kolun altına (koltuk boşluğundan yararlanılarak) iki şerit yerleştirilir,
ø malzemelerden kısa olanı koltuk altından itibaren dirseği içine alacak şekilde yerleştirilir,
ø uzun olanı omuzla dirseği içine alacak şekilde yerleştirilir,
ø daha önceden yerleştirilen şeritlerle bağlanarak tespit edilir şeritler çok kısa bağlanmamalıdır,
ø dirseği tespit için kol askısı takılır,
ø omur tespiti için, göğüs ve yaralı kol üzerinden geniş kumaş şerit veya üçgen bandaj uygulanır
dirsek kırığı tespiti:
ø kol gergin vaziyette bulunduysa, hastanın vücudu boyunca gergin ve deri ile arası yumuşak malzemeyle doldurulmuş tespit malzemeleri yardımıyla tespit edilir,
ø eğer bükülmüş vaziyette bulunduysa, bir kol askısı desteği yardımıyla tespit edilir
kol askısıyla ön kol, bilek ve el tespiti:
ø kırık dirsek ve bilek ekleminin hareketini önlemek için yaralı ön kolun altına üçgen kol askısı yerleştirilir hasta/yaralının boynunun arkasına üçgenin iki ucu düğümlenir,
ø aşırı hareket etmesini engellemek için geniş bir bandaj yardımıyla, gövdeye bağlanır
dirsek kemiği ve/veya ön kol kemiği kırığında sert malzemelerle tespit:
ø ön kolun altına 2 şerit yerleştirilir,
ø yumuşak maddeyle desteklenmiş sert tespit malzemelerinden biri parmak diplerinden dirseğe kadar içe, diğeri elin dış yüzünden dirseğe gelecek şekilde dışa konarak tespit edilir,
ø daha önceden yerleştirilen şeritlerle bağlanır, fazla sıkılmamalıdır,
ø dirsek eklemini tespit için kol askısı takılır,
ø bilek kemiklerinde veya el tarak kemiğinde, bölgeyi bir kol askısı ile tespit yeterlidir,
ø parmak kemiği kırıkları ile çıkığı ayırt etmek zordur tespit için, bir tespit malzemesi ile, yaralı parmak, yanındaki sağlıklı parmakla bandaj yapılabilir
pelvis kemiği kırığı tespiti:
ø her iki bacak arasına bir dolgu malzemesi konur,
ø sekiz şeklindeki bir bandajla bilekler tespitlenir,
ø doğal boşlukların altından (dizler ve bilekler) bandajları kaydırmak ve iki tanesi kalça ve dizler arasında diğer ikisi dizler ve bilekler arasında olacak şekilde düğümlenerek tespit edilir bütün düğümler aynı tarafta olmalıdır
uyluk kemiği kırığının tespiti:
sert tespit malzemesi ve sağlam bacağı (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespit etme:
ø bir el ayağın üst kısmına, diğeri bileğe konularak yaralı bacak tutulur ve sağlam bacakla bir hizaya getirmek için yavaşça çekilir aynı zamanda hafif bir döndürmede uygulanır,
ø her iki bacak arasına (dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur,
ø sekiz şeklinde bir bandajla bilekler sabitlenir,
ø yaralının vücudunun altından, kımıldatmaksızın doğal boşlukları kullanarak bel, diz ve bileklerin arkasına 7 kumaş şerit (veya benzeri) geçirilir,
ø yumuşak malzemeyle desteklenmiş sert tespit malzemesi, koltuk altından ayağa kadar yerleştirilir ve ayaklardan yukarı doğru bağlanır,
ø düğümler tespit malzemesi üzerine atılarak bandajlar bağlanır,
ø bilek hizasındaki bandaj öncekinin üzerine sekiz şeklinde bağlanır,
ø sert tespit malzemesi bulunmaması halinde, sağlam bacağı tek destek olarak kullanarak, geniş bandajlarla tespit edilir
diz kapağı kırığı tespiti:
ø geniş bandajlar yardımı ile iki bacağı birleştirerek dizkapağı tespit edilir dizin üst ve altında kalan bandajları sıkarken dikkatli olunmalıdır,
ø geniş ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa, kalçadan ayağa kadar yaralı bacağın altına yerleştirilir ve iki tane kalça ve diz arasında, iki tanede diz ile bilek arasında olmak üzere geniş bandajlarla bağlanabilir bunun üzerine eklemi sabitlemek amacıyla, sekiz şeklinde bir bandaj sarılır
kaval kemiğinin tespiti:
uyluk kemiği kırığı tespitindeki gibidir,
ø bacaklar tutulur ve yavaşça çekilir,
ø doğal boşluklar kullanılarak (dizlerin altı, bileklerin altı) yaralı bacağın altından kumaş şeritler geçirilir,
ø uygun bir şekilde yumuşak dolgu malzemesiyle desteklenmiş tespit malzemelerinden biri iç tarafta kasıktan ayağa kadar, diğer tarafta kalçadan ayağa kadar yerleştirilir,
ø ayaklardan başlanarak şeritler dış tespit malzemesi üzerinde düğümlenerek bağlanır bilek hizasındaki bandaj ayak tabanı üzerine sekiz şeklinde düğümlenir
bileğin / ayağın tespiti:
ø yaralının ayakkabıları çıkarılmadan bağları çözülür,
ø bilek seviyesinde sarılmış sekiz şeklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir ve yumuşak malzemelerle iyice kaplanmış (rulo yapılmış bir battaniye) bir yüzeye dayamak suretiyle bacakları yukarıda tutmak gerekir

hayvan ısırmalarında ilkyardım

hayvan ısırmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø hasta/yaralı yaşamsal bulgular yönünden değerlendirilir (abc),
ø hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır,
ø yaranın üstü temiz bir bezle kapatılır,
ø ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır,
ø derhal tıbbi yardım istenmeli (112),
ø hasta kuduz ve/veya tetanos aşısı için uyarılmalıdır,
arı sokmalarının belirtileri nelerdir?
belirtiler kısa sürer acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur arı birkaç yerden soktuysa, nefes borusuna yakın bir yerden soktuysa yada kişi alerjik bünyeli ise tehlikeli olabilir
arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø yaralı bölge yıkanır,
ø derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır,
ø soğuk uygulama yapılır,
ø eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır,
ø ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlarda tıbbi yardım istenir (112)
akrep sokmalarının belirtileri nelerdir?
kuvvetli bir lokal reaksiyon oluşturur
ø ağrı
ø ödem
ø iltihaplanma, kızarma, morarma
ø adale krampları, titreme ve karıncalanma
ø huzursuzluk, havale gözlenebilir
akrep sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez,
ø yatar pozisyonda tutulur,
ø yaraya soğuk uygulama yapılır,
ø kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır,
ø yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz
yılan sokmalarının belirtileri nelerdir?
lokal ve genel belirtiler verir :
ø bölgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta sürer)
ø kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim bozuklukları
ø aşırı susuzluk
ø şok,kanama
ø psikolojik bozukluklar
ø kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum düzensizliği
yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır,
ø yara su ile yıkanır,
ø yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb) çıkarılır,
ø yasa baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır,
ø kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (turnike uygulanmaz),
ø soğuk uygulama yapılır,
ø yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez),
ø yaşamsal bulgular izlenir,
ø tıbbi yardım istenir (112)
deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir?
çok ciddi değildir lokal ve genel belirtiler görülür :
ø kızarma
ø şişme
ø iltihaplanma
ø sıkıntı hissi
ø huzursuzluk
ø havale
ø baş ağrısı
deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
ø yaralı bölge hareket ettirilmez,
ø batan diken varsa ve görünüyorsa çıkartılır,
ø etkilenen bölge ovulmamalıdır

şoklarda ilk yardım

şok nedir?
kelime anlamı sarsılma demektir dolaşım sistemindeki kanın çeşitli nedenlerle azalması, hücrelere yeterli oksijenin gelmemesi sonucu ortaya çıkar

belirtileri:
kaza yerinde sessiz, sakin, hiç hareket etmeyen bir yaralının şuuru genelde yerinde olmayabilir
rengi soluk, vücudu soğuk ve terli, gözleri göz çukuruna batmış şekilde, sanki burnu sivrilmiş gibidir
nabız zayıftır ve hızlıdır solunum hızlanmıştır

yapılması gerekenler:
- uygun bir yere sırt üstü yatırınız
- etrafındaki kalabalığı dağıtınız
- az hareket ettirmeye çalışınız
- beynin kan dolaşımını ve çalışmasını kolaylaştırmak için, başta kanama yoksa başı aşağı getirip, ayak ucunu kaldırınız
- yakasını, kemerini, gömleğini gevşetiniz
- solunum yolu tıkanıklığı varsa gideriniz
- gerekirse yapay solunum ve kalp masajı yapınız
- kanaması varsa kanamayı durduracak önlemi alınız
- kırık varsa tahta parçası ile tespit yapınız
- soluk almakta güçlük çekiyorsa baş ve göğüs kısmını hafifçe yükseltiniz
- ihtiyaç durumunda dudakları ve dili birkaç damla su ile ıslatınız
yaralanmalarda ilk yardım


yara nedir?
çeşitli nedenlerle vücut dokularının bütünlüğünün bozulması yada bir kısmının kaybına yara denir yaralar 2 şekilde görülebilir:
açık yaralar, kapalı yaralar

açık yaralar:
deri yüzeyinde görülebilen yaralara açık yaralar denir
sıyrık şeklindeki yaralar
kesik şeklindeki yaralar
delici yaralar
ezici yaralar
yırtılma şeklindeki yaralar
ateşli silah yaraları
ısırma yaraları
yanık yaraları

kapalı yaralar:
deri yüzeyinden görülmeyen, deri altı doku yaralanmalarına kapalı yara denir

yaralanmalarda ilkyardım:

yapılması gerekenler:
yaralıyı emniyetli bir yere alarak oturtunuz veya yatırınız
varsa önce kanamayı durdurunuz
ellerinizi sabunlu su ile yıkayınız
yara üzerindeki varsa giysileri dikiş yerinden sökünüz veya kesiniz
yara çevresinde varsa kılları temizleyiniz
yara üzerine pansuman koyduktan sonra yara etrafını sabunlu su ile temizleyiniz ve yaraya değmeyecek şekilde tentürdiyot sürünüz
yara kirli ise pansumanı kaldırıp, yarayı merkezden dış çevreye doğru ılık sabunlu su ile yıkayınız
yara üzerine pansuman koyup, sargı bezi ile sarınız
yaralı kısmın altına kalın karton vb koyup sararak tespit ediniz, dinlendiriniz
ağrıyı, şişliği ve morluğu önlemek için o bölgeye havluya sarılı buz koyunuz
yara içinde batık cisimler varsa, simitçik yapıp koyunuz ve sargı bezi ile sarınız

yapılmaması gerekenler:
yara üzerine tentürdiyot ve benzeri antiseptik sürmeyiniz
yara üzerine yara tozu, pudra, merhem, kül, tütün vb şeyler koymayınız
yara üzerine pamuk koymayınız
batmış olan cisimleri çıkartmayınız
yaraya ve pansuman malzemesine el sürmeyiniz

burkulmalarda ilk yardım

burkulma nedir?
bir eklemin etrafındaki bağların, eklem kapsülü ve diğer yumuşak doku yapılarının; eklemin normal hareket genişliğinin ötesinde zorlanmasına burkulma denir eklemde şişlik, ağrı, morluk olur bu yapılar normalden fazla gerilebilir hatta yırtılabilir hareketler ağrılıdır
burkulmuş eklemi hareket ettirmeyiniz
o eklem üzerine yarım saat havluya sarılı buz torbası koyunuz
burkulmuş ayağın üzerine basılmaz koltuk değneği kullanınız
burkulmuş ayağın altına 4-5 yastık koyarak kalp seviyesinin üzerine kaldırınız burkulmuş yeri sarkıtmayınız şişlik, kanama ve ağrı olabilir
burkulma kolda ise, kolu kalp seviyesi üzerinde olacak şekilde tülbentle kolu boyuna asınız kesinlikle sıcak havlu yada termofor uygulamayınız şişliğin artmasına yol açacaktır burkulan eklemi ovmayınız dinlendiriniz
elastik sargı ile sıkmayacak şekilde sarınız
parmaklarınızı oynatarak kaslarınızı çalıştırınız
böylece kasların pompalayıcı etkisi ile şişliğin azalmasına çalışınız
her burkulmanın altından bir kırık, çıkık ya da eklem bağı yırtığı çıkabileceğini unutmayınız
bir ortopedi ve travmatoloji kliniğine götürünüz

kanamalarda ilk yardım

kanama nedir?
çeşitli nedenlerle kanın damar dışına çıkmasına kanama denir yetişkin bir insanda 5-6 kg kan vardır 1-15 kg kan kaybeden bir insanın hayatı tehlikeye girer
o halde kanamaları hemen durdurmak gerekir

iç kanamalar:
iç organlardaki dokuları besleyen kan damarlarının yırtılması ,zedelenmesi sonucu kanın damarlardan vücut boşluklarına akmasıdır
iç kanamalar 2 şekilde olur
gözle görülebilen : akciğer, mide, bağırsaklar, böbrekler vb kanamalar
gözle görülmeyen: karaciğer, dalak, pankreas vb kanamalar
iç kanamalar kişiyi ölüme götürebilir
bulguları:
- baygınlık hali, baş dönmesi vardır
- huzursuzluk vardır
- yüzde, dudaklarda ve parmak uçlarında solukluk vardır
- deri, nemli ve soğuktur
- susama hissi vardır
- nabız hızlı ve zayıftır güçlükle hissedilir
- solunum hızlıdır
- sanki hava alamıyormuş gibi his (hava açlığı) olur
- şuur azalır ve en sonunda şuur kaybolur

yapılacak ilkyardım:

- yaralı sırt üstü yatırılır
- baş yana çevrilir
- şoka karşı tedbir alınır
- ağızdan içecek madde verilmez
- sarsmadan ambulans veya sedye ile hastaneye götürülür

dış kanamalar:
kanın damardan vücut dışına çıkmasıdır genellikle yaralanmalar sonucu olur atardamar, toplardamar, kılcal damar kanamaları şeklindedir

dış kanamaları durdurucu yöntemler:
parmakla basınç yapma : yara ufak ve kanama az ise, yara üzerine temiz bir bez ya da pansumanla bastırın
kalp krizi ve ilk yardımı
kalp krizi yaşamı tehdit eden acil bir durumdur kalbi besleyen ana damarların daralması veya tıkanmasına bağlı olarak kalbin bir bölümüne yeterli kan ve oksijen gitmemesi sonucu oluşur eğer bu kan ve oksijen yetersizliği uzun sürerse kalp kaslarının bir bölümü ölür
kalp krizi belirtileri, aşağıdakilerden birkaçını ya da hepsini içerebilir santral göğüs bölgesinde aniden gelen ve ezici bir basınçla hissedilen, sabit, 20 dakika veya daha uzun süren, kola, omuza, boyuna, çeneye, sırt ortası ve mideye vuran göğüs ağrısı, aşırı terleme, bulantı, kusma, yoğun halsizlik, akıntı, korku, soluk mavimsi gri deri rengi, mavi tırnaklar ve nefes darlığı kalp ağrısı hazımsızlıkla karıştırılabilir eğer ağrınızın sebebinden emin değilseniz güvende olmak için kalp krizi gibi ele alın en yakın acil sağlık kuruluşunu arayın ve aşağıda verilen ilkyardım talimatlarını uygulayın
kalp krizi tedavisi, hastanın bilincinin kapalı ya da açık olmasına göre değişir
a)bilinci kapalı, nefes almayan hasta:
en yakın acil sağlık kuruluşunu arayın, daha sonra müdahaleye başlayın kişiyi sert, rahat bir yere sırtüstü yatırın elinizi hastanın çenesine koyup yukarı kaldırırken diğer elinizi hastanın alnına koyup aşağı bastırarak başını arkaya yatırın
hastanın alnındaki elinizin baş parmağınız ve işaret parmağınızla hastanın burun deliklerini kapatın derin bir nefes alın ağzınızı hastanın ağzı üzerine sıkıca bastırın ve iki yavaş, derin nefes verin arada tekrar derin bir nefes alın ki hastaya taze hava verebilesiniz göğüs kafesinin yükseldiğini görene dek hava üflemeye devam edin
hastanın göğsü yükseldiğinde hava vermeyi durdurun ağzınızı çekin ve başınızı hastanın göğsüne doğru çevirin böylece kulağınız hastanın ağzının üzerinde olacaktır hastanın akciğerlerinden hava çıkışını kulağınızla hissedin ve dinleyin ayrıca göğsün alçaldığını gözlemleyin bu solunum işlemini her 5 saniyede 1 nefes vererek sürdürün
kişinin bilek ya da boyun atardamarını 5-10 saniye boyunca nabız için kontrol edin eğer nabız yoksa, kalp masajı eğitimi aldıysanız kalp masajına başlayın suni solunum kalp masajı sırasında da sürdürülmelidir bu işlemi tıbbi yardım gelinceye ya da hasta nefes almaya başlayıncaya kadar sürdürün
bilinci açık hasta:
en yakın acil sağlık kurumunu arayın, ilgiliye olası bir kalp krizini ve oksijen ihtiyacını iletin
hastayı nazikçe oturtun ya da yan oturur pozisyona getirin yatmak nefes almayı zorlaştırır
özellikle boyun çevresindekiler olmak üzere giysileri gevşetin hastayı bir battaniye ya da palto ile sararak sıcak tutun
hastayı sakinleştirin ve rahatlatın ama herhangi bir şey yedirip içirmeyin
eğer ambulans bulunamıyorsa hastayı en yakın hastanenin acil servisine götürün
bilinçsiz hasta kendine gelirse ve solunumu başlarsa yukardaki adımları izleyebilirsiniz
boğulmalarda ilkyardım
boğulmalar
solunum yolunun yabancı cisim ile tıkanması sonucu olurbu yutulamayan bir yemek parçası olabildiği gibi, suda, göçük altında vb boğulmalarda olabilir
yapılması gerekenler:
solunum yollarına kaçan yabancı cismi çıkarmak gerekir
heimlich manevrası: solunum yollarına kaçan cismi çıkarmak için yapılan manevradır
şuuru kapalı hastada: hasta sırt üstü yatırılarak çenesi yukarı kaldırılır elin ayası göbek çukurunun üstüne konarak art arda beş kez basınç uygulanır hastanın çenesi sağ elle açılarak sol el işaret parmağı ile yabancı cisim araştırılır çıktıysa dışarı alınır hasta soluk almaya başlamazsa suni solunuma geçilir eğer yabancı cisim çıkmadıysa aynı manevra tekrarlanır yardım gelinceye kadar canlandırma işlemine devam edilir
şuuru açık, hareket halindeki hastada: hastanın arkasına geçip iki kol hastanın karnında birleştirilir art arda hastanın karnına basınç uygulanır
bebeklerde: bebek sağ kolun üstüne yüzü koyun ve baş aşağıya yatırılır sırtına art arda vurulur, cisim çıkmazsa bu kez sol kolun üstüne sırt üstü ve baş aşağıya yatırılır, sağ elin baş ve orta parmağı ile göğüs kemiğinin üstüne art arda basınç uygulanır bu işlem cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır solunum kendiliğinden dönmezse canlandırma işlemine başlanır ve yardım gelinceye kadar devam edilir suda boğulmalarda hasta yan yatırılır, ağzındaki kum, yosun gibi yabancı cisimler temizlenir ve yaşam bulguları kontrol edilir gerekiyorsa canlandırma başlatılır
böcek ve sürüngen sokmaları halinde ilkyardım
türkiye`nin kuzeydoğusunda da bulunan kafkas engereği gibi çok zehirli birkaç tür dışında ısırıkları ölümcül olabilecek yılan pek yoktur gene güney ve güneydoğu anadolu dışındaki akrep, çıyan gibi sürüngenler soktukları zaman çok acı vermelerine karşın tropikal bölgedeki akrabaları kadar tehlikeli değildir
sanıldığının aksine, zehirli haşarat arasında arılar `anaflaksi` dediğimiz çok şiddetli allerjik reaksiyona yol açmaları dolayısıyla yılan ve akreplerden daha tehlikelidir özellikle bahar ve yaz aylarında birden çok yabanarısının sokması, doğru yaklaşımda bulunulmadığında ölümcül olabilir bu tür haşarat sokmalarında ölüm tehlikesi küçük ve ileri yaş gruplarında daha fazladır
her türlü zehirli hayvan ısırığı veya sokmasında ilk ve en önemli yaklaşım çok süratli bir şekilde zehrin yayılmasını engellemek için ısırılan bölgenin üstüne, gövdeye yakın kısmına turnike dediğimiz boğma işlemi uygulamak ve ısırılan bölgeyi kanatmaktır
yılan sokmalarında 5-10 mm, akrep sokmalarında 3-5 mm, yabanarısı sokmalarında 2-3 mm diklemesine uzvun eksenine paralel vaziyette cilde batırılan bistüri bol kanamaya neden olur bu sayede zehir süratle vücuttan atılır bu kesi sonucu oluşan kanama basit, yüzeysel baskıyla kolaylıkla durur şayet kanatmada gecikilmişse zehirli kan ekstaktör (vakumlu enjektör) ile çekilmelidir bu tür aparattan yoksunsanız eskilerin adale ağrılarında kullandığı ``şişe, bardak çekme`` denen yöntemden de yararlanabilirsiniz bir çay bardağının içine atılan alkollü pamuk yakılır, hemen ardından bardak ısırık bölgesinin üzerine kapatılır birkaç saniye içinde bardaktaki oksijenin tükenmesiyle oluşan vakum, çizilen ısırık bölgesini kanatmak suretiyle zehrin uzaklaştırılmasını sağlar bu yönteme yılan ısırıkları dışında pek gerek duyulmaz zira diğer haşarat sokmalarında bistüriyle kesi sonucu oluşturulan kanama yeterlidir ısırık bölgesi asla emilmelidir, çünkü zehir ağızdan geçerek emen kişiyi de kolaylıkla etkiler
zehrin vücuttaki etkisi kişiden kişiye ve bağışıklık sistemine göre değişir bazı kişilerde ısırık-sokma bölgesiyle sınırlı kalır tüm vücudu etkileyen ağrı, kızarıklık, kaşıntı, şişme ve his azalmasına, bir başkasında arı sokmasında bile solunum güçlüğü, tüm vücudu etkileyen kızarıklık, çarpıntı, tansiyon düşmesi, gözlerde kızarma ve şişme, bulantı, kusma ve karın ağrısına yol açabilir bazen de bu tablo larinks ödemine (gırtlağın şişip daralması) bağlı solunum yollarında tıkanma sonrası ölüme kadar gidebilir
yapılması gerekenler:
*ısırılan ya da sokulan kişi ıstirahate alınmalıdır (hareketle zehir yayılır)
*sokulan veya ısırılan uzuv kalp hizasının altında tutulur (alt uzuvdaysa kişi ayakta tutulur veya ayakları boşluğa sallandırılarak oturtulur)
*kanatma işlemine geçilinceye kadar,ısırığın üstüne,vücuda yakın kısımdan turnike uygulanır
*sokulan ve ısırılan bölge antiseptik bir madde veya sabunla temizlenir
*kanatma işleminde kesi uzvun eksenine paralel gerçekleştirilir
*ağrıdaki azalmayla beraber zehrin de vücuttan uzaklaştığı anlaşılabilir
*küçük kesilerde (özellikle balarısı sokmalarında) kanamayı artırmak için sıvazlama,sıkma uygulanmamalıdır zira iğnenin ucundaki kese patlatılabilir önce kese bir cımbız ucuyla uzaklaştırılır
*balarılarının ``tek atımlık kurşunları``vardırsokmayla beraber zehir keselerini de vücutta bırakırlardolayısıyla ince bir cımbız kullanarak iğne ve kesenin uzaklaştırılması gerekir
*yabanarısı birkaç yerden sokabilir her biri minik minik bistüri batırılarak kanatılıp,gerekirse hafifçe sıkılmalıdır
*imkan varsa ağrıyı azaltmak için ısırık veya kesi bölgesine buz tatbik edilebilir
*son aşamada kesi bölgesi yara bandıyla kapatılmalıdır
elektrik çarpmalarında ilkyardım
elektrik çarpması basit cilt yanığından kalp durmasına kadar giden olaylara neden olabilir
yapılması gerekenler :
- hastada sadece yanık mevcutsa normal yanık işlemleri yapılır ve hastaneye ulaştırılır
hasta elektrik çarpması sonucu hareketsiz halde yatıyorsa :
*sigortaları kapatıp elektriği kesin
*yardım çağırın
*lastik tabanlı ayakkabı terlik gibi bir şey giyin lastik eldiven takın, eldiven yoksa iletken olmayan naylon torba gibi bir şeyle ellerinizi koruyun
*elektrik çarpan kişinin yanında kablo gibi iletkenleri tahta vs bir yalıtkanla uzaklaştırın
*mümkünse hastayı giysilerinden çekerek bölgeden uzaklaştırın
*hastanın yaşam bulgularını kontrol edin
*canlandırma gerekiyorsa süratle başlayın ve yardım gelene kadar sürdürün
*asla kendinizi güvenceye almadan ve elektriği kesmeden hastaya dokunmayın, siz de aynı akibete uğrayabilirsiniz
dikkat: uygulamalı ilk yardım eğitimi almamış kişilerin kalp ve akciğer canlandırması yapmaları sakıncalıdır!
genel ilk yardım bilgileri
herhangi bir kaza veya hayatı tehlikeye düşüren bir durum karşısında sağlık personelinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması yada durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla ilaçsız olarak yapılan uygulamalara ilkyardım denir
ilkyardımcı kişiler aldıkları eğitimlerle sağlık mesleğine mensup kişilerin yetki ve sorumluluklarını kazanmadıklarını bilmelidirler ilkyardım eğitimi kişilere sağlık personelinin yetkisinde bulunan bazı uygulamaları yapabilme yetkisi vermeyecektir
ilkyardımcı uygulamalarda kesin karar verme yetkisinin sağlık personelinde olduğunu bilmelidir onun yardımcısı durumunda hareket etmeli ve tartışmamalıdır hasta en yakındaki sağlık kuruluşuna götürülmeli uzak hastanelere götürülmeye çalışılmamalıdır
ilkyardım yapan kişinin özellikleri:
sakin olmalıdır, telaşa kapılmamalıdır hasta ile onu rahatlatacak tonda konuşmalıdır hiçbir zaman kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalıdır kendi can güvenliğini aldıktan sonra müdahale etmelidir çevrede bulunanları organize etmeli (polis, itfaiye, ambulans çağırma konusunda) hastaya müdahalede önem sırasını iyi bilmeli örneğin nefes almayan bir hastanın ayağında kanayan bir yara ile uğraşmamalıdır
ilkyardım ilkeleri ve öncelikler:
öncelikli amaç yaralı kişinin hayatının korunması ve mevcut sağlık durumunun daha kötüleşmesini önlemektir kanaması olan bir hastanın kan kaybı devam ettikçe mevcut durumu da kötüleşecektir kanama durdurulursa mevcut durum korunmuş olur ve sıra iyileşmeyi kolaylaştırıcı önlemlere gelir örneğin yara su ve sabunla yıkanır ise enfeksiyon oluşma riski azalır ve iyileşme hızlanmış olur
hastanın boynunu sıkan kravat düğme vs gibi şeyler gevşetilir solunum kontrol edilir durmuş ise yapay solunum yapılır hastanın kalbi kontrol edilir eğer kalp atımı yok ise gecikmeden kalp masajı uygulanır kanama kontrolü yapılır kanama varsa daha sonra anlatılacak olan tekniklerle durdurulur
çevredekilerin hastanın başına toplanıp onu huzursuz edecek biçimde konuşmaları engellenir kazazede kendine gelse, kendini iyi hissetse bile durumundan emin olunmadan ayağa kalkmasına izin verilmemelidir bilici kapalı hastalara ağızdan hiçbir yiyecek yada içecek verilmez hastanın üzerine bir battaniye örtülerek ısıtılması gereklidir kaza ortam koşullarına bağlı ise hemen ortamdan uzaklaştırılmalıdır (örneğin gaz zehirlenmesi) ancak böyle bir neden yoksa hastanın yerinden kıpırdatılmaması esastır kırık varsa kırık bölgesi hareketsiz bırakılır şok var ise şokla savaşılır bilinci açık ise sakinleştirilir hastanın ağzında toz toprak kırık diş vs olabileceği akla getirilmeli ve temizlenmelidir hastaya turnike uygulanmış ise bu bildirilmelidir ilkyardımcının kaza yerinde kalmasını gerektirecek bir neden yoksa hastaneye kadar yaralı ile birlikte gitmelidir
ilkyardımın a b c si:
a: hava yolunun açılması
b: solunumun düzenlenmesi
c: dolaşımın sağlanması
hastaya saplanmış herhangi bir şey varsa bunlar çıkartılmazçıkartılmaya çalışılırsa hasta ölebilir ameliyatla hastanede çıkartılır mümkünse kesilir veya sökülür elbiselerin çıkartılmasında hırpalayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır önce sağlam kol ve bacak çıkartılır hırpalanma olacaksa kesilip çıkartılmalıdır yanık olan bölgelerde elbiseler kesinlikle sıyrılmamalı kesilip çıkartılmalıdır
hastanın veya ilkyardımcının hayatını tehdit eden bir durum yoksa hastanın durumu kontrol altında değilse hareket ettirilmemelidir taşımaya en elverişi araç sedyedir
bilinç kaybı ve koma:
bilinç kapalı kişilerde 5 duyu ile algılama ortadan kalkar ileri derecede komada ise ağrılı uyaranlara cevap veremezbilinci kapalı kişiler
1- yardım isteyemez
2- dikkatli değerlendirilemez ise ölü sanılabilirler
3- nedene yönelin tahmin hayat kurtarabilir
4- kolayca zarar görebilirler
5- solunum yolu tıkanmış olabilir
6- hasta kusabilir kusmuk solunum yollarına kaçabilir
7- refleksler ortadan kalkmıştır
en ileri bilinç kaybına koma denir çeşitli nedenlerle oluşabilir ilk olarak hava yolu açılır soluk alıyor ise koma duruşuna getirilir soluk almıyor ise yapay solunum başlanır nabız kontrol edilir kalp durmuş ise yapay solunumla birlikte kalp masajı ile birlikte yapay solum devam ettirilir kalp ve solunum geri döndükten sonra koma duruşuna getirilerek hastaneye nakledilir
kafa travmalarına bağlı komalar:
beyin sarsıntısı, zedelenme, kanama koma nedeni olabilir kaza sonrası kulaktan veya burundan kan veya beyaz bir sıvı gelmesi kırık riskini ve ileri derecede beyin sarsıntısını gösterir kafa travmasına uğrayan kişinin muayenesi normal olsa bile 24 saat süre ile yalnız kalmamalıdır derin uykuya dalar ve uyanmazsa, fışkırır tarzda kusarsa en yakın hastaneye götürülmelidir bu süre içinde ağrı kesici ve uyku ilacı verilmemelidir

ölüm:
çevre ile anlamlı iletişim kurma yeteneği kaybolur bilinç kaybı ve hava yolu tıkanıklığı bunu izler dil kökü geriye kayarak soluk borusunun ağzını kapatır daha sonra solunum durur solunum ile sağlanan oksijenin kesilmesinin 1-2 dk ardından kalpte durur kalbin durmasına klinik ölüm denir kalbin durması ile bütün hücrelere oksijen gitmesi engellenir oksijensizliğe en duyarlı hücreler beyin hücreleridir 4-6 dk sonra beyinde geri dönüşü olmayan doku ölümü olur beyin hücreleri öldükten sonra kalp çalışacak olursa kişi bitkisel hayata girer soğukta beyin ölümü gecikebilir ilkyardımcı kişinin ölüp ölmediğini değerlendirmelidir nabız alınmıyorsa (boyundan, bilekten, kasıktan) kulak göğse dayanıp dinlendiğinde ses duyulmuyorsa soluk almıyorsa, gözler mat bulanık ve kaymış durumda ise her iki gözbebeği de ileri derecede genişlemişse vücut gittikçe soğuyorsa ölmüş demektir görüldüğünden daha önemli olan durumlar:
bilinç kaybı
iç kanama olasılığı kuşkusu
püskürür tarzda kusma kafaya darbe geldikten sonra veya darbe ile birlikte bilinç kaybı olması
delici yaralar
eklemlere yakın yaralanmalar
kırık olasılığı
göz yaralanmaları
elektirik çarpması
etkeni bilinmeyen zehirlenmeler
hava yolu tıkanıklığı:
oksijen olmazsa hücreler kaçınılmaz olarak ölürler beyin hücreleri oksijene en duyarlı olanlardır genellikle oksijensizliğe 3 dk dayanabildiği kabul edilir kalp hücreleri oksijensizliğe 20-30 dk dayanabilirler deri ve tırnaktaki hücreler oksijensizliğe en çok dayanan hücrelerdir solunum dakikada 12-20 kez olur ve beyin sapı tarafından kontrol edilir solunum yolu tıkanırsa 2 dk içinde bilinç kaybı olur 5-10 dk içinde kalp durur hava yolu tıkanıklığına dilin geri kaçması, yabancı cisimler nefes borusunun şişlikleri ve ödemi neden olur
dil tabanının geriye sarkmasına bağlı tıkanıklıklarda hava yolu birkaç yöntemle açılabilir sırtüstü yatırılır baş geri bükülür boyun desteklenerek kaldırılır boyun kırığı riski varsa yapılmamalıdır bebekler dede uygulanabilir
baş bükülürken çene kaldırılması buda boyun kırığı riski varsa yapılmamalıdır
üçlü havayolu manevrası: baş geri bükülürken çene öne çekilir alt dudak aşağı itilir
çeneye baskı yöntemi hasta sırtüstü yatarken çene öne çekilir baş nötral durumda kalır boyun kırığı riskinde uygulanabilir
koma duruşu: hasta sol yana çevrilirsol bacak ve kalça içe bükülür baş kol üzerinde yarı yüzüstü durumudur boyun kırığı tehlikesi varsa kullanılmaz
yabancı cisim :
hasta birdenbire konuşamaz hale gelir soluk alamadığını belirten işaretler yapar hastanın öksürükle yabancı cismi çıkarabilmesi için akciğerlere kısmen hava girmesi gereklidir
sırta darbe yöntemi ile kürek kemiklerinin arasına el tabanı ile 4 kez sert darbe vurulur göğüsten desteklenmelidir
elle bası: karnın üst kısmına veya göğse bası yaparak adeta yapay öksürük oluşturma durumudur çocuk ve bebeklerde karna baskı uygulanmamalı sırta darbe ve göğse baskı uygulanmalıdır
parmakla sıvazlama bu yöntemler etkisiz kaldı ise çene ve dil başparmak ve parmaklarla yukarı çekilir nefes borusunun ağzı görülür bu uygulama ile öksürük refleksi uyarılır elin işaret parmağı ile boğaza yakın cisimler çıkartılır başka bir cisim sokulmalıdır
solunumun durması:
solunumu durmuş kişilerde vakit kaybetmeden yapay solunuma geçilmeli buda ağızdan ağza veya ağızdan buruna hava verilerek yapılmalıdır çoğu zaman suda boğulmalarda hastanın midesindeki ve akciğerindeki suyu çıkartmak için gereksiz yere zaman kaybedilmektedir oysaki midedeki suyun herhangi bir zararı yoktur akciğerdeki suyunda çıkarılması mümkün değildir
hasta sert bir zemine sırt üstü yatırılır ağız içi sıvazlanarak içinde kusmuk, toprak, yosun, kırık diş, takma diş vs varsa çıkartılır çene yukarı çekilirken baş hafif geri yatırılır ağızdan solunum yapılacaksa burun burundan yapılacaksa ağız kapatılır derin nefes alınır çapraz olarak ağız ağza yerleştirilir göğsün kabarmasına yetecek kadar nefes verilmelidir baş yana çevrilerek yeniden nefes alınır bu işlem 3-4 sn de bir tekrarlanır hastanın kendi solunumu gelene kadar tekrarlanır
kalp durması:
kalp durmasında hastanın bilincinin kapalı olduğunu kalp atımlarının nabız hissedilmediğini görürüz boyunda şah damarı kalp atımlarının en kolay hissedildiği yerdir
kalp masajı: kesinlikle kalp durduğundan emin olduktan sonra yapılmalıdır hasta sert bir zemine sırt üstü yatırılır hastanın ayaklarının altına bir yastık konur kalbe kanın dönüşü kolaylaşır göğüs kemiğinin 1/3 alt kısmına gelecek şekilde el ayası altta diğer el ayası alttaki elin üstünde olacak şekilde baskı uygulanır parmaklar göğse değmemelidir kollar dirsekten bükülmeden baskı uygulanır normal bir erişkinde göğüsün 4-5 cm aşağı inmesi yeterlidir dakikada 80-100 kez masaj yapılır her 5 kalp masajından sonra 1 kez yapay solunum yaptırılır eğer tek kişi var ise her 15 kalp masajından sonra 2 kez yapay solunum yaptırılır
suda boğulma:
ister tuzlu suda ister tatlı suda boğulma olsun yapılacaklar aynıdır boğulma sırasında soluk borusunun kasılmasına bağlı olarak çok az miktarda su akciğere gider soğuk havada suda boğulanlarda 20-30 dk geçse bile yapay solunum ve kalp masajına başlanmalıdır

şok:
kan dolaşımının etkin olarak çalışabilmesi için kalbin pompa görevini yapması, kapalı damar ağının ve dolaşım sisteminin bütünlüğünün korunması ve yeterli miktarda kan hacminin bulunması gereklidir bu bölümlerden herhangi birinde bir eksiklik olursa dokulara kan iletimi bozulacak ve şok oluşacaktır kalp dakikada yaklaşık 8 litre kanı damarlara pompalar kalp krizi, şiddetli kanamalar, aşırı sıvı kayıpları, büyük yanıklar, aşırı isal, kusma, karın içi iltihaplanmalar, karın ve başa şiddetli darbelerde aşırı korku ve heyecanlanmalarda şok görülebilir
başlıca şok belirtileri: huzursuzluk, endişe hali, aşırı susama, dudakların kuruması, bulantı, kusma, soğuk ve nemli deri nabız zayıf ve hızlıdır solunum yüzeysel ve hızlıdır bilinç bozulur, uyku hali ve komaya doğru giden evreler olabilir kan basıncında düşme olur
kanama nedeniyle olan şokta ilkyardım: kan kaybı olunca vücut bunu kendi çabalarıyla önlemeye çalışır damarlar büzülür ve daralırkalp atımı hızlanır eğer bunlar etkili olmaz kan kaybı devam ederse şok gelişir kan kaybı durdurulmalı ve ilkyardımın abc si yerine getirilmelidir eğer imkan varsa hastaya oksijen verilmelidir ayaklarının altına bir yastık konularak ayaklar yükseltilir çok fazla yükseltilmemeli solunum sıkıntısı oluşabilir şoktaki hastaya ağızdan hiçbir şey verilmez çok susamış ise ıslak pamukla ağız silinir kırık varsa sabit hale getirilmeli hastanın üzerine battaniye örtülerek üşümesi engellenmelidir
kanamalar:
damarlar atardamar, toplardamar, kılcal damar olarak ayrılmıştır atardamarlar kalpten dokulara kan taşıyan damarlardır atardamarlarda basınç yüksektir ve her kalp atımıyla daha da yükselirkılcal damarlar dokular arası dağılmış olan küçük ince damarlardır toplar damarlar ise dokulardan kanı tekrar kalbe getiren damarlardırnegatif bir basınç vardır ve sürekli bir kan akımı vardır
atardamar kanamalarında kan nabızla birlikte kan ritmik olarak fışkırır kısa sürede çok miktarda kan kaybına neden olabilir toplardamar kanaması ise daha yavaştır ama süreklidir
kanama tedavisi:
1- direk bası uygulama: en basit ve en etkili yoldur kanayan bölgenin üzerine mikropsuz bir gazlı bez ile el ayası ile baskı uygulanır kanama nedeniyle bezin dış kısmı ıslanırsa bez kaldırılmadan üzerine bir bez daha konarak baskı uygulanır
2- basınç noktalarına baskı: büyük damarların kolayca bastırılarak kan akımının kesilebileceği noktalarına baskı uygulanarak kanama durdurulabilir bunlar genellikle nabız noktalarıdır
3- turnike veya boğucu sargı uygulaması: turnike uygulaması istenen bir uygulama değildir bütün yollar denendikten sonra kanama durmazsa uygulanmalıdır alttaki dokuları ezme damar ve sinirlere kalıcı zararlar verme riski vardır turnike ince olmamalıdır genişliği 7-8 cm olmalıdır sıkıştırma işlemi kanama durana kadar yapılmalıdır daha fazla sıkılmaz 15 dk da bir gevşetilmeli ve kan geçişi sağlanmalıdır elbise kolları vs turnikeyi ötmemelidir hastaya turnike uygulandığı belirtilmelidir dikkatli olunmalıdır
küçük dış kanamalar: kısa süreli basınç uygulama kolayca pıhtılaşmayı sağlar hiçbir zaman yaradaki pıhtı silinmez yara kirli ise su ve sabunla yıkanır yaranın üzerine mikropsuz sargı bezi ile baskı uygulanır yara kolda elde veya bacakta ise kalp seviyesinden yukarı kaldırılırsa kanama durması kolaylaşır yaraya herhangi bir ilaç vs sürülmemelidir
büyük dış kanamalar: kanama çok fazla olursa şok gelişebilir ilkyardımın abc si unutulmamalıdır kanama durdurulmaya çalışılır gerekirse turnike uygulanır
kol ve bacak kopmaları: kopan kol ve bacak gibi uzuvların yerine dikilmesi mümkündür güdük bölümüne baskı uygulanarak kanama durdurulur kopan bölümler plastik bir torba içinde buz dolu bir kaba konur buz ile doğrudan temas engellenmelidir hasta hemen en yakın sağlık kuruluşuna iletilmelidir
iç kanmalar: vücut boşluklarına olan kanamalardır karın içi, göğüs içi veya kafa içi kanamalardır biriken kan dışarı akmıyor olsa da damar içinden kayıp olduğundan şok gelişebilir büyük kemik kırıklarında önemli miktarda kan kayıpları olabilmektedir
hasta başı aşağıda ayakları hafif yükseltilerek yatırılır boğazını sıkan şeyler kravat düğme vs gevşetilir hasta rahatlatılmaya çalışılır şok önlenmeye çalışılır hastada başka yaralanma ve darbe olup olmadığı kontrol edilir bilinç kapanır ise kalp atımı ve solunum varsa koma yatışına getirilir üzerine battaniye örtülerek üşümesi engellenir en yakın sağlık kuruluşuna iletilir
delici göğüs yaralanmaları: hemen göğüsteki delik kapatılır göğüs içinde kanama varsa hasta sağlık kuruluşuna yarı oturur biçimde iletilmelidir
burun kanamaları: eğer kafatası kırığından kuşkulanılıyorsa burun kanamasını durdurmak için uğraşılmamalıdır 35 yaş üzerinde burun kamalarında yüksek tansiyon akla gelmelidir hasta oturtulur sakinleştirilir başı öne eğilerek kendisine burun delikleri sıkıca tutturulur gerekirse buruna buz torbası uygulanabilir 30 dk üzerinde devam ederse sağlık kuruluşuna iletilmelidir
kulak kanamaları: kafa darbesi sonucu olursa çok önemlidir kanama dış kulak veya iç kulaktan olabilir hasta yarı oturur pozisyonda baş kanayan tarafa eğilir kulk ilaçsız ve mikropsuz bir sargı bezi ile sarılır
saçlıderi kanamaları: önemli miktarda kanama olur kafatası kırığı olabileceği unutulmamalıdır bilinç kaybı varsa bu ihtimal yüksektir doğrudan bası uygulanarak kontrol altına alınabilir içinde yabancı cisim varsa doğrudan bası uygulanmamalıdır simit sargı konulur

yaralar:
deriye gelen darbeler soncu kapalı doku zedelenmeleri olabilir bu durumda ağrı ve şişlik meydana gelebilir bazen morarma ve şişlik içinde kan birikebilir şiş olan bölgeye sıkı bandaj uygulanır soğuk uygulanır yalnız bandaj kan dolaşımını engelleyecek derecede sıkı olmamalıdır açık yaralarda tetanos riski unutulmamalıdır bu neden tetanos aşısı yapılmalıdır
yanıklar:
1 derece yanık: yüzeysel yanıktırkızarıklık ve ağrı vardır iz bırakmadan 1 haftada iyileşir
2 derece yanık: cilt ve cilt altı dokularda yanmıştır benekli kırmızı renkli kabarcık oluşumu vardır derideki sinir uçları da zarar görmüştür enfeksiyon gelişmezse 2-3 hafta da iyileşir
3 derece yanık: deri tamamen yanmıştır alttaki kas tabakasına kadar uzanır
tehlikeli yanıklar: vücudun %30 dan fazlasının yanması, solunum sistemini içine alan yanıklar, vücudun %10 dan fazlasında 3 derece yanık olması, yüz, el, genital bölge yanıkları, göz yanıkları, derin asit ve elektrik yanıkları, boyunda halka şeklinde yanıklar
yanık yüzeye hiçbirşey örtülmez soğuk su ağrıyı azaltır kabarcıklar patlatılmaz yanık alanındaki kolye yüzük bilezik vs çıkartılmalıdır elbiseler kesilerek çıkartılmalı sıyrılmamalıdır
kimyasal yanıklar: etken hızla uzaklaştırılmalı 10-20 dk bol su altında tutulmalıdır daha sonra yumuşak sabunla yıkanır sönmemiş kireç su ile karşılaştığında yakıcı etki gösterir tozlar fırça ile alındıktan sonra bol su ile yıkanır
elektirik yanığından şüphelenilen her hasta durumu normal olsada hastanede değerlendirilmelidir
sargı ve ateller:
sargıların çok sıkı ve gevşek sarılmaması gerekir el ve ayak parmakları dışarıda kalacak şekilde sarılmalıdır parmaklarda uyuşma karıncalanma morarma olduğu görülürse sargı sıkı sarılmış demektir sargılar mikropsuz olmalıdır
ateller ise herhangi bir vücut bölgesini hareketsiz olarak bırakmak için kullanılan desteklerdir kırık bacağa sağlam bacağı kırık kola gövdeyi destek yapmakta mümkündür mümkünse şişme ateller kullanılmalı bunlar kırığı her yönden desteklerler tekrar tekrar kullanılabilirler
kırık çıkık ve incilmelerde ilkyardım: kemik üzerine darbe gelen yada zorlanma olan bölgelerde ağrı, şişme, kabarıklık, olağan dışı görünüm, biçim bozukluğu, eklem olmayan yerde eklem görünümü, kol veya bacağın boyunda kısalma, yarada kırık uçlarının görülmesi o bölgede kırık olduğunu gösterir
kırık olup olmadığını belirlemeden hasta yerinden oynatılmamalıdır eğer hasta kırık bölgesi hareketsiz hale getirilmeden kıpırdatılmaya çalışılırsa kırık uçları kemiğe yakın veya paralel uzana damar ve sinirlere zarar verebilir hasta taşınmadan önce kırık atele alınmalıdır kırığın ilerisindeki nabız kontrol edilmelidir atel kırığa yakın yerdeki eklemide hareketsiz hale getirmelidir açık kırıklarda kanama kontrol altına alınır kırık bölgesinde kopmuş kemik parçaları varsa dokunulmaz, kırık uçları uçuca getirilmeye çalışılmaz hastaneye nakledilirken ağızdan yiyecek verilmemelidir çünkü hasta ameliyat olacaksa bu nedenle gecikebilir
çıkıklar: hareketle artan ağrı olur yapısal şekil bozukluğu olur hassasiyet vardır şilik erken dönemde olmayabilir hareket kısıtlılığı olabilir anatomik yapıyı iyi bilen kişiler tarafından oturtulması gerekir burkulmalarda eklem sabitleştirilir ve hastaneye iletilir
boyun kırığı: kafası üzerine düşen kafasına darbe gelen herkeste boyun kırığı akla gelmelidir ani frenlerde kamçı hareketi sonrasında boyun kırığı oluşabilir hastanın boynu boyunlukla desteklenmelidir hasta yerinden oynatılmamalı bu konuda eğitim görmüş personelce taşınmalıdır
zehirlenmeler: kusturulur alınan maddenin sulandırılması için bol miktarda su veya süt verilir bilinç kaybı varsı havale geçiriyorsa yakıcı madde içti ise petrol ürünü içmiş ise kusturulmaz gaz zehirlenmelerinde hasta hemen açık havaya çıkarılmalı oksijen verilmelidir
böcek, yılan sokmaları: yara bol su ile yıkanır hasta sakinleştirilir yara bölgesindeki şişliğin 5 er cm altından ve üstünden turnike uygulanır turnike venöz dolaşımı engelleyecek arteryel dolaşımı engellemeyecek şekilde sıkılmalıdır hastanın yürümesine izin verilmez ısırılan extremite atele alınmalıdır ısırılan alanda diş izleri arasında yarım santim derinliğinde kesi yapılır zorunlu olmadıkça ağız kullanılmadan kanama sağlanır ilkyardımın abc si yönünden izlenir yılan serumu uygulanmak üzree hastaneye iletilir
soğuk ve donma: yüzeyel soğuk çarpması: deri mumsu bir görünüm alır dokunmakla serttir ellerde küntlük hissedilir şişlik ve kabarcık olabilir hasta sıcak biryere alınır üşüyen bölge vücut ısısıyla ısıtılır doğrudan ısı kaynağı ile ısıtılmamalıdır ovmaktan masajdan kaçınılmalıdır
derin soğuk çarpması kısmi donma: dokunmakla his alınmaz travmadan kaçınılmalıdır 377-40,5 c arasında ısıtılır kabarcıkların patlatılması tehlikelidir
acil bir sağlık sorunuyla karşılaşırsanız;
1 öncelikle kendinizi sakin tutarak, serinkanlı olmayı deneyin
2 çağrı merkezimizin acil yardım çağrı telefonunu hızlıca çevirin
3 telefonda karşınıza çağrı merkezimizin doktoru çıkacaktır ve sizin vereceğiniz bilgiler ışığında, hem sizi yönlendirecek, hem de en kısa sürede ambulansın size ulaşmasını sağlayacaktır
4 sizin vereceğiniz bilgilerin, doktor tarafından yönlenmeniz açısından çok önemli olduğunu unutmayın
5 ambulans ekibi size ulaşıncaya kadar ki dönemde hastanız için birtakım ilkyardım girişimlerini yapabileceğinizi unutmayın
sizin yapabileceğiniz ilkyardım girişimleri nelerdir?
· delici - kesici alet yaralanmalarına bağlı olarak saçlı deride, boyunda, vücudun dış yüzeyinde, kol ve bacaklarda meydana gelen kanamaları, kanayan bölge üzerine sıkıca bastırarak durdurabilirsiniz
· iç organlarda meydana gelen kanamaları üzerine bastırarak durduramazsınız bu hastalarda tansiyon düşeceği için hastanızın bacaklarını ve kollarını, vücut seviyesinden daha yukarıya kaldırarak, tansiyonunu yükseltebilirsiniz
· bilinci kapalı hastanızın kusma ihtimalini gözönünde bulundurarak, başını yan çevirin ve mümkünse başı vücuduyla 45 derecelik açı yapacak şekilde yüksekte tutun
· kafa, boyun veya bel yaralanması geçiren hastanızı gerekmedikçe hiç hareket ettirmeyin
· kalp krizi geçiren hastanıza yarı oturur pozisyon verin, gömleğinin üst düğmelerini ve varsa kravatını gevşetin ve hareket ettirmekten kaçının
· beyin kanaması veya inme geçiren hastanızın kusma ihtimaline karşı başını 45 derecelik açıyla yüksekte tutun
· kalça, kol ve bacak kırıklarında, hastanızı gerekmedikçe hareket ettirmemeye gayret edin
· elektrik çarpmalarında evinizin elektrik şalterini kapatmadan, tüp gazlı şofben ve doğalgaz zehirlenmelerinde gazı kesmeden, kömür sobasına bağlı zehirlenmelerde ise pencereleri açmadan hastanıza dokunmayın
· ilaçlara bağlı zehirlenmelerde, hastanızın bilinci açıksa kusturabilirsiniz koroziv temizlik maddeleri ve petrol ürünlerine bağlı zehirlenmelerde ise kesinlikle hastanızı kusturmayın
· tansiyon yüksekliği olan hastanızın tansiyonunu düşürmek için, sadece kendi ilaçlarını kullanın yeterince tanımadığınız bir ilacı hastanıza vermeyin
· boğazına yabancı cisim kaçan hastanızda, konuşamama, morarma ve soluk alamama gibi tam tıkanıklık belirtileri yoksa, hemen girişimde bulunmayın, hastanın kendi öksürük refleksiyle yabancı cismi çıkartmasını bekleyin bebeğinizin boğazında, yabancı cisim yutulması sonucu tıkanıklık gelişmişse, öncelikle bebeğinizi birkaç saniye izleyin; yabancı cismi kendi öksürük refleksiyle çıkaramazsa, sandalyeye oturup bir dizinize yer düzlemine göre 45 derecelik açı yapacak şekilde aşağı doğru pozisyon verin, sol elinizin işaret parmağı ağız içerisinde olacak şekilde, bebeğinizi sol kolunuzun iç yüzeyine yüzüstü ve baş aşağı yatırıp, bu konumdaki sol kolunuzu 45 derecelik açı yaptığınız dizinizin üzerine koyun sonra sağ elinizle bebeğinizin sırtına 6 - 10 defa vurun bu hareket çoğunlukla yabancı cismin, bebeğin ağızında olan işaret parmağınıza kadar gelmesini sağlayacaktır daha az güvenli bir yöntem olan bebeğinizin ayaklarından başaşağı tutup, sırtına – beline - boynuna vurarak yabancı cismi çıkartma işlemini kesinlikle denemeyin!
· sonucundan emin olamadığınız veya yapamayacağınız hiçbir uygulamayı hastanızda denemeyin
6 size daha kısa zamanda ulaşabilmemiz için çağrı merkezimize adresinizi tam olarak verin ve evinizin kolayca bulunmasını sağlayacak tarifleri vermenin de çok önemli olduğunu unutmayın
7 sağlık ekibi size ulaşıncaya kadar çağrı merkeziyle sürekli iletişim içerisinde olmanız, sizin ve hastanızın güven içerisinde olmasını sağlayacaktır
kaza anında yapmamız gerekenler
günümüzde insanlarımız, nereden ne şekilde geleceği belli olmayan ve değerli hayatını tehlikeye sokabilecek trafik kazalarıyla sıkça karşılaşır
ne yazık ki bizler, çoğunlukla kendi yaşantımızda herhangi bir kazayla karşılaşmadıkça önlem almayı düşünmeyiz ancak unutulmamalıdır ki, trafik kazalarını önleyici kurallara uymak ve uyulmasını sağlamak, en temel vatandaşlık görevimizdir biz cankurtarıcılara göre ‘temel ilkyardım’ konuları ve trafik, ilköğretimden itibaren ders olarak okutulmalıdır
herhangi bir trafik kazasıyla karşılaştığımızda, kazazedeye hemen ilkyardım uygulaması yapmadan önce, mutlaka uygulamamız gereken iki önemli işlem daha vardır bunlar:
1 kendinizin ve ortamın güvenliğini sağlayın örneğin; araç sürücüsü olarak trafikte hızlı seyir halindeyken, gidiş yönünüzde tehlikeli bir durumu farkettiyseniz, dörtlülerinizi yakıp hızınızı azaltın ve dikkatli bir şekilde yolun sağına geçin aracınızı, kaza yapan aracın içinde bulunduğu tehlike tipine göre (yanmakta olan araç, elektrik direğine çarpma sonucu aracın üzerine yüksek gerilim hatlarının düşmesi, vb) yeterince uzak ve güvenli bir bölgeye dörtlüleriniz açık kalacak şekilde park ediniz ancak aracınızı çok uzağa park ederseniz, ilkyardım yapmak için çok zaman kaybetmiş olursunuz sadece aracınızın dörtlülerinin açık kalması yetmez; tehlike uyarıcısı reflektörlerinizle ve varsa sinyalli acil fenerinizle kaza mahallini, seyir halindeki diğer sürücülerin yeni kazalara yol açmaması için koruma altına alın çok gerekmedikçe, trafiği tamamen kesintiye uğratmayın
yanmakta olan bir araçla karşı karşıyaysanız; aracınızı rüzgarın esme yönüyle tehlike kaynağı arasında olacak şekilde park edin kısacası; rüzgarın, yanmakta olan araçtan sıçrayabilecek hiçbir şeyi sizin aracınıza taşımasına izin vermeyin
elektrik direğine çarpan bir araçla karşılaştığınızda, araç üzerinde elektrik telleri olup olmadığını dikkatli bir şekilde kontrol etmeniz ve 'elektrik arıza (186)'ya haber vererek, ortamdan elektriği uzaklaştırmanız güvenli bir davranış olacaktır
karşı şeritte meydana gelen trafik kazalarında, ilkyardımcı olarak kendimizi korumak çok daha önem kazanır bu gibi durumlarda aracınızı güvenli bir yere park etmiş olmanız, tek başına yeterli olmayacaktır özellikle trafiğin hızlı seyrettiği ve yoğun olduğu otobanlarda, yolun ortasındaki bariyerleri de gözönüne aldığınızda, karşıdan karşıya geçmenin ne kadar tehlikeli olduğunu düşünebilirsiniz hele bir de viyadük üzerindeyseniz, sakın karşıdan karşıya geçmeye kalkışmayın! (dikkat! viyadükler arası uçurum tehlikesi)
2 kaza mahallini hızlıca değerlendirdikten sonra, size en yakın ambulans servisini arayın yanınızda işe yarayabileceğine inandığınız başkaları varsa, onlardan da yardım isteyin örneğin; bu gönüllü kişilerden ‘seyirci kuru kalabalığın’ kaza mahalline üşüşmesini engellemede, 'alo trafik (154)' veya 'alo jandarma (156)'yı arattırmada ve güç gerektiren işlemlerde yararlanabilirsiniz böyle davranmanız size zaman ve saygınlık kazandıracaktır bir ambulans servisinden yardım isterken, kendinizi yeterince tanıtın, olayı, olay yerini, yaralı sayısını ve telefon numaranızı açıklayıcı bir şekilde bildirin
kendinizin ve ortamın güvenliğini sağlayıp gerekli yardımları istedikten sonra, kazazedeye ilkyardıma başlayabilirsiniz travmalı hastaya ilkyardımda ana kuralımız, hastanın bizim hatalı taşımamızdan kaynaklanan yeni zararlara maruz kalmaması olmalıdır bunun için hastayı araçtan çıkarırken baş, boyun ve bel bölgesinin dikey düzlemini korumamız gerekir kazazedeyi gerekmedikçe hareket ettirmeyin kazazedeye yardımlarınız daima mantıklı bir gerekçeye dayanmalıdır örneğin; ciltten dışarıya doğru olan bir kanamayı üzerine sıkıca bastırarak veya kanamanın üst tarafındaki tek kemikli bölgeye turnike uygulayarak durdurmak için çok tereddüt etmeyin 'hastayı karga tulumba taşıma yüzünden birçok kazazede sakat kalıyor veya ölüyor'
son üç yıldan beri her yıl ortalama 450000 trafik kazası yaşandığını, bu kaza sayısının dörtte bir oranında yaralı sayısı ve yüzde biri oranında ise ölü sayısı olduğunu düşünürsek, ilkyardım konularını öğrenmenin önemini anlamamız gerekir sadece kurallarına uygun hasta taşıyarak, sakatlanmaları çok aza indirebiliriz