Ms Genç Kadınları Vuruyor

Multipl skleroz (MS), genç erişkinlerde görülen yani genellikle 20-40 yaş arasında başlayan bir hastalık Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülen, beyin ve omuriliği etkileyen hastalık, gençlerde engelliliğe yol açan sinir sistemi hastalıklarının en önemlilerinden

Ülkemizde de kesin veri olmamasına rağmen 30 binin üzerinde MS hastası olabileceğini söyleyen Memorial Hastanesi Konsültan Hekimi Prof Dr Ayşe Altıntaş, MS’in belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi
NEDENİ TAM OLARAK BİLİNMİYOR
Eldeki veriler, dünyanın bazı bölgelerinde hastalığın daha sık görüldüğünü göstermekte Örneğin; kuzey Avrupa ülkeleri, Amerika’nın kuzey bölgeleri gibi) ve “acaba mikrobik bir ajan hastalığı başlatmakta rol oynuyor mu?” sorusunu gündeme getirmektedir Bu konuda yapılan çalışmalarda henüz “sorumlu bir mikrobik ajan” bulunamadı

MS hastalığının ortaya çıkmasında bağışıklık sisteminin önemli bir rolü olduğu bilinmektedir Bu mekanizmanın ayrıntıları aydınlatılmaya çalışılmaktadır Bağışıklık sistemimizin kendi vücut yapılarımıza-dokularımıza karşı reaksiyon gösterdiği ve sonrasında da sinir sisteminde harabiyet oluştuğu bilinmektedir
GENLER ETKİLİ Mİ?
Hastalığın gelişmesinde genlerimizin de rolü olabileceği düşünülmektedir Ancak, henüz etken gen tanımlanabilmiş değildir Genetik olarak birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinden birinde MS gelişse bile, diğerinde gelişme riski yüzde 25 oranında saptanmaktadır Bu da genlerin, hastalığın oluşumundaki tek neden olamayacaklarını göstermektedir
SİNİR SİSTEMİNİ BOZUYOR
Eskiden sadece beynin ve omuriliğin ak maddesini etkilediği ve orada hasara yol açtığı düşünülen bu hastalığın, sinir hücresinin uzantısını ve hücrenin kendisini de harap edebildiği son bilimsel yayınlarda ortaya konmaktadır Bu bilgiler de bize MS’in sadece “miyelin” olarak adlandırdığımız sinir kılıfını etkileyen bir hastalık olmadığını, daha yaygın etkilenmeye yol açan bir hastalık olduğunu göstermektedir
Hastalık sinirlerimizin uzantılarının çevresini bir kılıf gibi saran “miyelin” dediğimiz yapının harabiyetine yol açmakta Bu durumda da sinir hücrelerinden gelen emirler yeterince ve sağlıklı bir şekilde iletilemediğinden hastada ilgili fonksiyonlarda bozulma (güç kaybı, duyu kaybı gibi) ortaya çıkmaktadır
DUYU KAYBI, GÜÇ AZALMASI VE GÖRME SORUNU
Hastaların yarısına yakın bölümünde MS; kol ya da bacakta kuvvet azalması-güçsüzlük şikayeti ile başlamaktadır MS’li hastalar yeni gelişen duyu bozuklukları, bulanık görme, denge bozuklukları, çift görme yakınması ile de bize başvurabilmektedirler Her hastada başlangıç yakınmasının birbirinden farklı olabileceğini akılda tutmak gerekir
HASTAYA GÖRE FARKLILIK GÖSTERİR
Hastalığın birbirinden farklı seyirleri olduğu biliniyor Her hastada MS farklı bulgularla başlıyor ve seyirleri de birbirinden farklı olabiliyor Bazı hastalarda ataklar şeklinde bulgular ortaya çıkıyor ve atak tedavi edildikten sonra hasta tam ya da kısmi düzelme gösterebiliyor Buna “ataklarla seyreden tip MS” diyoruz Bazı hastalarda ise hastalık ilerleyici tipte olabiliyor, zaman içinde giderek nörolojik tablo belirginleşiyor (“Progressif” ya da ilerleyici tip MS) Bunların yanısıra; belli belirsiz bulgularla seyreden ve kişide herhangi bir özürlülüğe yol açmayan bir MS tipi de mevcut (“Benign” yani iyi seyirli MS)
ATAKLAR GEBELİK DÖNEMİNDE AZALIR
MS’li bir kadının hamile kalması ve doğum yapmasında herhangi bir sorun yoktur Gebelik döneminde genellikle hastalık ataklarının azaldığı, doğum sonrası lohusalık döneminde ise atak riskinin biraz arttığı bilinmektedir
KİŞİYE ÖZEL TEDAVİ İÇİN ÇALIŞMALAR
Hastalığın kesin tedavisi bilinmemekle birlikte, bu konuda yoğun çalışmalar sürdürülmektedir MS hastaları atak dönemlerinde genellikle yüksek doz kortizon ile tedavi edilmektedirler Bu tedavi genellikle 5-7 gün süreyle uygulanır ve mutlaka bir sağlık kuruluşunda kontrollü olarak yapılmalıdır Ayrıca bağışıklık sistemi üzerine etkili, atak sıklığını azalttığı bilinen bazı tedaviler de hastanın durumuna göre seçilebilmektedir MS’te onaylanmış tedavi seçeneklerinin tümü ülkemizde mevcuttur Bunun yanısıra; deneysel çalışmaları sürmekte olan pekçok ilaç da bulunmaktadır Hatta artık kişilere özel tedaviler oluşturma yolunda araştırmalar sürdürülmektedir
DENEYSEL KÖK HÜCRE TEDAVİSİ
MS’te kök hücre tedavisi, hastalığın uzun süreli duraklatılmasını ve baskılanmasını sağlamak amacıyla“denenmekte olan” bağışıklık sistemini baskılayan bir tedavi yöntemidir Bir başka deyişle bugün henüz “deneysel” bir tedavi niteliğindedir Kök hücrelerin hastalık nedeniyle hasarlanmış alana ulaşıp, tamir edilmesini sağlayacağı ileri sürülmekle birlikte; bu konuda bilinmeyen pekçok nokta halen cevaplanmayı beklemektedir
Kök hücre transplantasyonu, bağışıklık sistemini baskılayıcı (immünsupressif) tedavilerle birlikte uygulanmaktadır Bu da beraberinde ciddi riskleri (Ölümlere neden olabilmektedir) getirmektedir
Bu tedavinin halen kullanılmakta olan tedavilerden (mitoksantron gibi) üstün olup olmadığı henüz bilinmemektedir Bu tedavinin; hangi MS’li hastalara uygulanacağı, hangi kök hücre çeşidinin kullanıma uygun olduğu, hastalığın hangi evresinde uygulanması gerektiği, tedaviyi hangi yolla uygulamanın en iyisi olduğu henüz bilinmemektedir