Hadis Nedir - Hadis Hakkında Bilgi

Hadis nedir - hadisler neyi anlatır - hadis anlamı - hadis sözcüğünün kökeni


Sözlükte birinci babtan çekimi yapılan hadese kök fiilinden türemiş bir kelimedir Eskinin zıddı olarak yeni, önceleri yokken so adan olan, yeniden meydana gelen manalarına gelir

Kur'ân-ı Kerim'de hadis kelimesi söz ve haber anlamında varid olmuştur Şu ayetlerde bu mânâya olup Kur'an-i Kerim kasdedilmiştir:


Sana Musa'nın haberi gelmedi mi? 310

Hadis kelimesi, hadislerde de umumiyetle söz karşılığı olarak kullanılmıştır Nitekim Ebu Hureyre'nin sorduğu bir soruya Hz Peygamber (sas)'in verdiği cevapta bu kelime söz manasına kullanıldığı görülür

Ebu Hureyre'den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir


Ya Resûlallah diye sordum; Kıyamet Günü şefaatinle en çok kim mutlu olacak?
Şu cevabı verdiler


Hadise karşı sendeki iştiyaki bildiğim için bu sözü senden önce kimsenin sormayacağını biliyordum Kıyamet Günü şefaatimle en mes'ud olacak kişi gönlünün derinliklerinden gelerek lâ ilahe illallah diyendir 311

Kur'ân-ı Kerim ve hadislerde söz ve haber manasında kullanılmış olan hadis, bu manasiyle Hz Peygamber (sas)'in sözlerine denilmiş ve terim haline gelmiştir Tarifi şöyledir: Hz Peygamber (sas)'e nisbet edilen söz, fiil ve takrirlere hadis denir312 Bazı alimlere göre Hz Peygamberin fizyonomik özellikleri ile Hıra Mağarasında ibadete çekilmesi gibi peygamberlik öncesi davranışları da hadisin tarifine girer Aynı tarife Hz peygamber'in mübarek ağızlarından çıkan sözleri ve fiillerinin yanısıra huzurunda işlenip gördüğü veya gıyabında işlenip de kendisine haber verildiğinde bir şey demediği sahabîlere ait fiiller (takrirler) de dahildir

Bazı âlimler ise hadisi sünnetle eş manalı olarak görürler Onlara göre hadis sünnet ile birdir ve Hz Peygamber'in sözleri, fiilleri ve takrirleridir

Bu tariflerin hepsi muhaddislerin tarifidir Gerek söz, gerek fiil, gerekse takrir şeklinde gelen veya vasıf bildiren Hz Peygamberle ilgili bütün rivayetlere şamildir

Fıkıh Usulü âlimlerine göre ise hadis, Hz Peygamber'in sözleri ve fiilleridir Takrirleri de fiillerine dahildir

Son iki tarifin karşılaştırılması halinde görülür ki muhaddislerin tarifi daha şümullüdür Fıkıh Usûlü alimlerinin tarifinde ise hadisin şer'î delil olabilme özelliği ön plana alınmıştır Onlar, Hz Peygamber'in vasıfları ile Peygamberliğinden öncesine ait bir halini hadisin tarifinde dikkat almamakla esas itibariyle bu özelliğini esas almışlardır

Hadisler genel olarak iki kısma ayrılırlar Birincisi, nebevi hadisler; ikincisi kudsî hadîslerdir Hadis denince kasdedilen birincisidir ve sened yahut rivayet yahut da ravilerinin durumlarına göre kısımlara ayrılır

İbnu'l-Cevzî, mevzular dahil bütün hadisleri altı kısma ayırmıştır Bunlardan birincisi Buhârî ile Müslim'in sıhhati üzerinde ittifak ettikleri; ikincisi Buhari ya da Müslim'den birinin sıhhatine hükmettikleri; Üçüncüsü Buhârî ve Müslim'den birine göre senedi sahih olanlar; dördüncüsü muhtemel bir zayıflığı bulunan hasen hadisler; beşincisi şiddetli zayıflık taşıyanlardır Âlimlere göre bunlar değişik mertebededirler Kimi âlimler bunları şiddetli bir zayıflık bulunmadığını zannederek hasene dahil etmiştir Kimi de aşırı zayıf olduklarına hükmederek mevzu hadislere katmıştır Altıncısına gelince mevzu hadislerdir 313

Bilindiği gibi Hz Peygamber (sas) İslâm Dini'nin esaslarını, emir ve yasaklarını, dinî, içtima'i ve ahlâkî prensiplerini Allah Te'âlâ'dan vahiy yoluyla almış ve insanlara ulaştırmıştır O, peygamberlik vazifesi icabı Allah'tan aldıklarını noksansız bir şekilde tebliğ ettiği gibi herbirinin uygulamasını da yapmıştır Hadisler İslâm esaslarının tebliğ ve' uygulaması sonucu oluşmuştur Herbiri İslâm Dini'nin temel taşlarını teşkil eder Kaldı ki, dinî konularda Kur'ân-ı Kerim'den so a ikinci delil kaynağı Sünnet, dolayısiyle hadislerdir Bu itibarla hadislerin İslâm Dini'nde büyük önemi vardır Özetleyecek olursak:

a) Hadisler kur'ân-ı Kerim'i açıklar Kur'ân-ı Kerim, bilindiği gibi Hz Peygamber'e zaman zaman inmiştir Sure ve ayetler her indiğinde o, bunları sahâbilere tebliğ etmiş, ezberlenmelerini sağlamıştır Ayrıca vahiy kitaplerine yazdırmıştır Bazen sahabîlerin sormaları üzerine, bazen de kendiliğinden inen ayetleri açıklamış, hükümlerini nasıl uygulayacaklarını kendisi uygulamak suretiyle göstermiştir Onun Kur'ân-ı Kerim'i açıklamak üzere söylediği sözlerle hükümlerini uygulamasından doğan fiilleri Tefsir ilminde en önemli yeri alırlar Buna misal olarak aşağıdaki rivayetler üzerinde durulabilir