İmamı Şafi Kimdir - İmamı Şafi Hayatı

İmamı Şafi Hayatı
İmamı Şafinin eserleri
İmamı Şafinin görüşü
İmamı Şafi Kim


Cennet ile müjdelenmiş olan Ehl-i sünnet vel-cemaatin dört büyük mezhebinden biri olan Şafii mezhebinin reisidir

Adı, Muhammed bin İdris?tir Dedesinin dedesi Şafi, Kureyş kabilesinden ve eshab-ı kiramdan olduğu için, Şafii adı ile meşhur olmuştur Şafi?in dedesinin dedesi de Haşim bin Abdi Menaf?dır

150 (m767) senesinde Gazze?de doğdu 204 (m820)?de Mısır?da vefat etti Kabri, Kurafe kabristanlığında büyük bir türbe içindedir

Henüz beşikte iken babası vefat etmişti Annesi onu iki yaşında, asıl memleketleri olan Mekke´ye getirdi Orada büyüdü Yedi yaşına gelince Kur´an-ı kerimi ezberledi Bundan sonra ilim öğrenmeye başladı

Daha küçük yaşta iken Mekke´de bulunan zamanın meşhur âlimlerinin derslerine ve sohbetlerine devam etmeye başlamıştır Kendisi, ilim öğrenmeye başladığı bu ilk günleri için şöyle demiştir: "Kur´an-ı kerimi ezberledikten sonra devamlı Mescid-i harama gidip, fıkıh ve hadis âlimlerinden pek çok istifade ettim Fakat çok fakir idik, bir yaprak kağıt almaya bile gücümüz yoktu Derslerimi ve öğrendiğim meseleleri yazmakta çok sıkıntı çekerdim"

Mekke´deki bu ilk tahsilinden sonra Arapçanın inceliklerini ve edebiyatını öğrenmek için, Huzeyl kabilesinin arasına gitti Bu hususta da şöyle demiştir:
"Ben Mekke´den çıktım Çölde Huzeyl kabilesinin yaşayışını ve dilini öğrendim Bu kabile, Arapların dil bakımından en fasihi idi Onlarla birlikte gezdim, dolaştım, ok atmayı öğrendim Mekke´ye döndüğüm zaman, bir çok rivayet ve edebiyat bilgilerine sahip olmuştum"

Daha on yaşında iken, o zamanın en meşhur âlimi imam-ı Malik´in "Muvatta" adlı hadis kitabını, dokuz günde ezberlemiştir Gençliğinin ilk yıllarında kendini tamamen ilme verip, Mekke´deki Süfyan bin Uyeyne, Müslim bin Halid ez-Zenci gibi fakih ve muhaddislerden ilim tahsil etti Hadis, fıkıh, lügat ve edebiyatta çok yükseldi Mekkeli gençler arasında, ilimde parmakla gösterilen bir dereceye ulaştı

Tahsilinde en önemli safha, imam-ı Malik hazretlerine talebe olmasıyla başlamıştır Mekke´den Medine´ye gidip, imam-ı Malik´den ders almasını şöyle anlatmıştır:
"İlk zamanlar Mekke´de, Müslim bin Halid´den fıkıh öğrendim O sırada Medine´de bulunan Malik bin Enes´in büyüklüğünü ve müslümanların imamı olduğunu işittim Kalbime geldi ki onun yanına gideyim, talebesi olayım Sonra onun meşhur eseri olan "Muvatta"nın bir nüshasını, Mekke´de birinden tekrar geri vermek üzere alıp dokuz günde ezberledim Mekke valisine gidip, birini Medine valisine birisini de Malik bin Enes´e vermek üzere iki mektup alıp Medine´ye gittim Medine´ye varınca, Medine valisine gidip ona ait olan mektubu verdim ve Medine valisi ile birlikte imam-ı Malik´in yanına gittik, imam-ı Malik dışarı çıktı Uzun boylu ve gayet heybetli bir görünüşü vardı Medine valisi, Mekke valisinin gönderdiği mektubu imama takdim etti Mektupta "Muhammed bin İdris, annesi tarafından şerefli bir kimsedir Ve hali şöyle şöyledir" diye yazılı olan kısmı okuyunca "Sübhanallah! Resulullahın ilmi şöyle mi oldu ki, mektup ile yazılıp, sorulup, talep olunur" dedi Ben de durumumu ve ilim öğrenmek istediğimi anlattım Sözlerimi dinledikten sonra bana baktı Adın nedir, dedi Muhammed´dir dedim Ey Muhammed, dedi, ileride büyük bir şânın olacak, Allahü teâlâ senin kalbine bir nur vermiştir Onu masiyetle söndürme! Yarın birisi ile gel, sana Muvatta´yı okusun buyurdu Ben de onu ezberledim, ezberden okurum dedim Ertesi gün imam-ı Malik´e gelip okumaya başladım Her ne zaman, imamı üzme korkusundan okumayı bırakmak istesem, benim güzel okumam onu hayretler içerisinde bırakır, ey genç daha oku derdi Kısa zamanda Muvatta´yı bitirdim"

İmam-ı Malik´in yanına geldiği zaman, yirmi yaşlarında bulunuyordu İmam-ı Malik onu himayesine alıp, dokuz yıl müddetle ilim öğretti İlimde yüksek bir dereceye ulaşan imam-ı Şafii Mekke´ye dönünce, oraya gelen Yemen valisi, onu Yemen´e ***ürüp kadılık vazifesi verdi Beş yıl kadar bu görevi yaptıktan sonra, Bağdat?a giderek, ilmini ilerletmek için, imam-ı a´zamın talebesi olan imam-ı Muhammed´den ders almaya başladı İmam-ı Muhammed onu kendi himayesine alıp, yazmış olduğu kitaplarını okutmak suretiyle, Irak´ta tedvin edilen fıkıh ilmini ve Irak´ta meşhur olan rivayetleri öğretti, imam-ı Muhammed ayrıca İmam-ı Şafii´nin üvey babası idi İmam-ı Şafii onun ilminden ve kitaplarından çok istifade etmiştir

Ebu Ubeyd şöyle demiştir:
İmam-ı Şafii´den duydum, buyurdu ki, "İmam-ı Muhammed´den öğrendiğim meselelerle ve ilimle, bir deve yükü kitap yazdım Eğer o olmasaydı ilim kapısının eşiğinde kalmıştım Bütün insanlar ilimde, Irak âlimlerinin, Irak âlimleri de Kufe âlimlerinin çocuklarıdır Onlar da Ebu Hanife´nin çocuklarıdır" Yani bir babanın çocukları için lazım olan nafakayı kazanıp, çocuklarını beslemesi gibi, imam-ı a?zam Ebu Hanife hazretleri de kendinden sonrakileri böylece ilimle beslemiş ve doyurmuştur

İmam-ı Şafii, Bağdat?ta imam-ı Muhammed´den aldığı dersleri tamamlayıp, Mekke´ye döndü Burada bir müddet inceleme ve araştırmalar yapıp, ayrıca talebelere ders verdi Bilhassa hac mevsiminde çeşitli İslam beldelerinden gelen ilim adamları ondan ilim öğrenirlerdi Mekke´deki bu ikameti dokuz yıl kadar sürdü Sonra tekrar Bağdat?a gitti Bu sırada Bağdat İslam âleminin önemli bir ilim merkezi idi Burada bulunan âlimler, imam-ı Şafii´ye hürmet göstermiş ve ilim talebeleri onun etrafında toplanmıştır Bağdat âlimleri dahi ondan ders almışlardır Daha önce Mekke´de imam-ı Şafii ile görüşen ve ondan hadis dinleyen Ahmed bin Hanbel talebe olmuş, onun üstünlüğüne hayran kalmıştır Yine imam-ı Şafii ile emsal olan Ishak bin Raheveyh ve benzerleri ondan ilim tahsil etmiştir Herkes onun dersine koşuyor ve verdiği fetvalara hayran kalıyordu Ders ve fetva vermekte uyguladığı usul, geniş olarak açıkladığı istinbat (kaynaklardan hüküm çıkarma) usulü olan, usul-i fıkıh ilmi idi

O buna göre açıklamalarda bulunuyordu Güzel ve açık konuşması, ifade ve izah tarzı, münazara kuvveti ve tesir bakımından çok güçlü idi İmam-ı Şafii Bağdat?ta bulunduğu sırada (el-Kitab-ül Bağdadiyye) adını verdiği eserini yazdı İmam-ı Şafii´nin üstün şahsiyetine ve yüksek ilmine hayranlık duyarak, ondan ders alıp ilim öğrenen talebelerinden bir kısmı şunlardır: Ahmed bin Hanbel, İshak bin Raheveyh, ez-Zaferani, Ebu Sevr İbrahim bin Halid, Ebu İbrahim Müzeni, Rebi´ bin Süleyman-ı Muradi gibi bir çok âlim Daha sonraki asırlarda, Şafii mezhebinde yetişmiş âlimlerden meşhur olanlardan bazıları da şunlardır: Hadis âlimlerinden imam-ı Nesai, kelam (akaid) âlimlerinden Ebul-Hasen-i Eşari, imam-ı Maverdi, imam-ı Nevevi, imam-ül-Haremeyn Abdülmelik bin Abdullah, imam-ı Gazali, İbni Hacer-i Mekki Kaffal-ı Kebir, İbni Subki, imam-ı Suyuti vb

Eserleri :

1) El-Ümm: Fıkıh ilmine dair olup, İmam-ı Şafii’nin ictihad ederek bildirdiği meseleleri ihtiva eden bir eseridir Yedi cilt olarak basılmıştır
2) Kitab-üs-Sünen vel-Müsned: Hadis ilmine dairdir
3) Er-Risale fil-Usul: Usul-i fıkha dairdir Usul-i fıkhın kitap halinde yazıldığı ilk eserdir 4) El-Mebsut,
5) Ahkam-ül-Kur’an,
6) İhtilaf-ül-Hadis,
7) Müsned-üş-Şafii,
8) El-Mevaris,
9) El-Emali el-Kübra,
10) El-Emali es-Sagir,
11) Edeb-ül-Kadi,
12) Fedail-i Kureyş,
13) El-Eşribe,
14) Es-Sebku ve’r-Remyü,
15) İsbat-ün-Nübüvve ve Reddi alel-Berahime eserlerinin belli başlılarıdır