Tarım Ürünlerinin Zekatı

Tarim ürünlerinin zekatı(ösür)

Tarim ürünlerinin de bir mal oldugu ve bu bakimdan zekata tabii bulundugu Kitap,Sünnet ve Icma ile sabittir Mesela su iki ayette mahsüllerden zekat verilecegine dikkat çekilmektedir:

"Ey iman edenler! Kazandiklarinizin iyilerinden ve rizik olarak yerden size çikardiklarimizdan hayra harcayin " ( Bakara Suresi 267Ayet )

"Çardakli ve çardaksiz (üzüm) bahçeleri, ürünleri çesit çesit hurmalari, ekinleri, birbirine benzer ve benzemez biçimde zeytin ve narlari yaratan O'dur Herbiri meyve verdigi zaman meyvesinden yeyin Devsirilip toplandigi gün de hakkini (zekât ve sadakasini) verin, fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez" ( En'am Suresi, 141Ayet )

Müfessirler bu ayetlerdezikredilen bagista bulunma (harcama) ve fakirin hakkinin zekat olduguna dikkat çekerler ( El-Cessa, Ahkamü'l-Kur'an , 1:543 ; Yusuf el-Kardavi,Islam Hukukunda Zekat, 1:352 ; Tefsirü't- Taberi, 5:555 ; 12:161 )Es-Süddi gibi bazi müfessirler de bu ayetin hükmünün zekat ayetleriyle neshedildigini, yani hükmün kaldirildigin söylerler Fakat buna katilmak mümkün degildir Çünkü bu ayetlerin neshedildigini söylemeyi gerektirecek hiçbir delil yoktur

Ösrün verilmesine hadisten de deliller vardir Peygamber Efendimiz Hazretleri (sav) bir hadislerinde bununla ilgili olarak söyle buyurmuslardir: "Yagmurun, kaynaklarin suladigi veya suyu dipten alan mahsulden onda bir; su çekilerek sulanan mahsulde de yirmide bir zekat vardir" ( Müslim, Zekat:7; Buhari, Zekat: 55; Ebu Davud, Zekat:12)

Kitap ve sünnetle sabit olan ösür, icma yani alimlerin ittifakiyla da sabittirIslam alimleri,yerin mahsulünde sulanma durumuna göre bir veya yirmide bir zekat verilecegi hususunda ittifak etmislerdir

Ösre tabi olan mallar

Hanefi mezhebine göre, ot,odun ve farisi kamisi disinda kalan bütün tarim ürünleri zekata tabidir Imameyne göre, bir mahsulün zekata tabi olmasi için çürümeden en az bir yil kalabilecek vasifta olma sarti aranmakta ise de, mezhepte tercih edilen görüs birincisidir

Safii ve Maliki mezhebine göre ise, ancak bir muhafaza edilebilen, depolanabilen ve tabii gida maddesi olan hububat ve meyvalar zekata tabiidir Hububattan arpa, bugday,mercimek, nohut, misir, pirinç ve bakla gibi ürünler; meyvalardan sadece üzüm ve hurma Bu mezheplere göre tabii gida sinifina girmeyen findik, fistik ve ceviz gibi gidalar zekata tabi degildirYine depolanamayacagi ve kurutulamayacagi için seftali, armut, elma gibi meyvalar da zekata tabi degildir

Ahmed bin Hanbel'e göre ölçülebilen, bekletilebilen ve kurutulabilen mahsullerin zekati verilir

Ösür için bir nisap var midir?

Hanefi mezhebine göre çikan ürün az olsun, çok olsun zekata tabiidir Imam-i azam 'in talebeleri olan Imam Ebu Yusuf ve Imam Muhammed 'e ve müçtehidlerin çogunluguna göre ise, bir tondan az olan hububattan ve bir sene müddetle elde tutulmayan sebzeler için ösür alinmaz

Ösür için mahsulün üzerinden bir sene geçmesi gerekir mi?

Ösrün verilebilmesi için mahsulün üzerinden bir sene gibi bir vaktin geçmesi gerekmezBir senede birkaç defa alinan mahsulün ösrü, her defa için ayri ayri ödenir

Ösür miktari ne kadardir?

Ösür, arazinin sulama sekline göre degisir Arazi sayet yagmur ve kaynak sekline göre sulaniyorsa, onda biri ; motorla veya emek sarfedilerek sulaniyorsa yirmide biri zekat olarak verilirBazilari ise buna muhalefet ederlerGeçmiste belki tarla için fazla masraf yapilmiyordu Günümüzde ise, tarlanin sürülmesi, ekilmesi, gübrelenmesi, mahsulün nakli bir hayli masrafli olmaktadirBöyle bir zamanda masraflar çikarilmadan zekat verilmesinin, zekat esasina uymayacagini söylerlerBu konuyla ilgili, Sahabilerden Abdullah bin Abbas (ra), "Kisi arazisi için yaptigi masraflari zekattan önce öder" derken,Abdullah bin Ömer (ra) de ,"Meyve için yaptigi masraflari karsilar ve geri kalanin zekatini verir" derMasraflarin çikaralacagini söyleyen baska alimler de vardir( Yusuf el-Kardavi, Islam Hukukunda Zekat, 1:398)

Fakirin ösür vermesi gerekir mi?

Zekat, zenginden fakire uzanan bir yardim oldugundan, gerçekten fakir olan ve ürettigi mahsüle muhtaç bulunan birisinin ösür vermesi de gerekmez

Ösür verilmemis mahsulden yemek

Henüz ösrü verilmemis hububat veya agaç üstündeki meyveden yemek Hanefi mezhebine göre de, Safii mezhebine göre de caiz degildir; yiyen günahkar olur Çünkü zekati çikarilmadigindan içinde kul hakki bulunmaktadir Ancak sonradan ödenmek üzere hesap ederek yemekte bir mahzur yoktur

Bir mahsulden kaç defa ösür alinir?

Ekin ve meyvelerde ösür senede bir defaya mahsus olmak üzere farzdir Ösrü verilen meyve ve ekinlerin üzerinden birkaç yil geçse tekrar ösür vermek gerekmez Böyle bir mahsul satilsa, karsiliginda alinan para nisap miktarina ulassa da, zekati verilmezAncak bu paranin üzerinden bir yil geçtikten sonra zekati verilir Zeytinden ösür alinmissa,o zeytinden elde edilen zeytin yagindan ösür alinmaz

Vakif arazisinden ösür verilir mi?

Ösürde mal sahibine degil, araziye itibar edilir buna göre arazi vakfa ait bulunsa da, ösrünün verilmesi gerekir Safiilere göre camilere vakfedilmis olan ürünlerden zekat yoktur