İsparta Aksu İlçesi

Aksu İlçesi

Aksu ilçesinin bilinen tarihi, MÖ 2000'li yıllara dayanmaktadır Bugünkü Aksu ilçesinin, Akçaşar Mahallesinin üstünde bulunan antik kent Timbriada, MÖ 2000 yıllarında Arzava Krallığına bağlı, Pisidia Bölgesinin önemli bir şehridir

Pisidia bölgesinin şehirleri dağlık sarp arazilerde kurulduğundan kolay istila edilemeyen, istila edilse bile tam otorite altına alınamayan bir özellik arz etmektedir Hitit İmparatorluğu Pisidia Bölgesini hükümranlığına alabilmek için 500 yıla yakın uğraşmıştır Bunda Pisidia bölgesi halkının savaş gücü kadar arazi yapısının da rolü büyüktür
Eskiçağ tarihinde "Ege Göçleri" olarak tanınan göçler sonucunda Anadolu'ya batıdan gelen Traklar, Hitit İmparatorluğunu yıkmışlar, Mısır'a kadar gitmişlerdir Geçtikleri yerleri harap eden bu kavimler Arzava Krallığının yerlerini de tahrip etmişlerdir

MÖ 8 yüzyılda Anadolu'da Frig'lerin bir devlet olarak ortaya çıkmasıyla, Pisidia bölgesinin batı bölümü bu devletin egemenliğine girmiştir

Frig ve Lidya devrinde Pisidia bölgesi hakkında fazla bir bilgi mevcut değildir MÖ 546'da Lidyalı'ların Pers'lere yenilmesiyle, Anadolu Pers egemenliğine girmiştir Persler Pisidia'yı egemenliği altına almasına rağmen her fırsatta Pisidia'lılar baş kaldırmışlar, Anadolu dışından buldukları müttefiklerle bağımsızlıklarını Pers İmparatorluğunun dağılmasına kadar korumuşlardır

Büyük İskender, MÖ 334'de Anadolu'ya girdi Batı Anadolu şehirlerini alarak Pisidia'ya geldi ve Sagalosos'u aldı MÖ 333 yılında da Lidya ve Pamphilia'nın zapt edilemeyen yerlerinin zapt edilmesi emrini verdi

Pers egemenliğinin bitmesi ile Helen etkisi Pisidia'da yayılmaya başladı Bazı barbar Pisidia şehirleri, kendilerini ilkel şehirler içinde organize ettiler Böylece Pisidia'da Helenistik şehirler kurulmuş oldu

Isauria'lılar Pisidia'nın doğusunu işgal ettiler İskender'in hayatında Cilicianın Makedonyalı Satrabı Balacrusa isyan ettiler İsyan Perdiccas tarafından bastırıldı ve Isauria Laranda zapt edildi

Lysmachus'un 281'de ölümünden sonra bu bölge Seleucitlerin gerçek kontrolüne girdi Pisidia'da Bergama Krallığının egemenliği başladı

MÖ 133'de III Attalaus öldü ve krallığını Romalılara vasiyet etti Pisidia şehirlerini Amyntas ele geçirdi Brutus, Kassius'un Galatia yardımcı ordu kumandanı Amyntas Antonius'un tarafına geçince Galatia ve Pisidia'nın kıralı olmuştur Actium Savaşı öncesi Oktavianusun tarafına geçince kendi krallığına bırakıldı

Galatia eyaletinin kurulmasından sonra MÖ 25'de Augustus tarafından Antioch'un kolonisi kuruldu Timbriada Antioch'un güneyindeki Anamas dağlarındadır Burada Dabanae (Gelendost) vardır Bu yüzden Timbriada Galatia sınırları içine girmiş olabilir Galatia kıralı Amyntas'ın ölümü üzerine bu bölge Roma İmparatorluğunun hükümranlığına girmiştir
Roma imparatorluğu devrinde bu bölge en parlak devrini yaşamıştır Timbriada'nın Roma İmparatorluk devrine ait sikkeler, Hadrian (117-138) zamanından Maximinus (235-238) zamanına kadar basılmıştır

İmparator Diocletianus (284-305) zamanında Galatia eyaleti, üç parçaya bölünmüştür İmparator Theodosius'un (379-395) ölümünden sonra Roma İmparatorluğu doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştır

MS 6 yüzyılda Kuzey Pisidia'da eşkiya baskısı vardı Justinyen eşkiyalara karşı önlemler almıştır Pisidia şehirleri 13 yüzyılda X Notita içinde yer alırlar

712'de Arap akınlarının İstanbul'a kadar uzanması ile Yalvaç ve Eğirdir bir süre Arapların eline geçtiyse de tekrar Bizanslıların egemenliğine girmiştir Bizans döneminde Aksu yöresi Akrotiri (Eğirdir) Psikoposluğuna bağlı bir yerleşim alanıdır

Anadolu'nun 1080'de fethinin tamamlanması ile bu bölge, Anadolu Selçuklu Devleti egemenliği altına girmiştir 1176'da Sultandağı'nın Miryakefalon mevkiinde Bizanslıların yenilmiş olması Anadolu'da Türk egemenliğini kesinleştirmiştir

Anadolu Selçuklu Devletinin 1243'de Kösedağı savaşında Moğollara yenilmesi neticesinde, Anadolu'da beylikler ortaya çıktı Bu beyliklerden Hamitoğulları beyliği de Göller Yöresinde kuruldu Beyliğin merkezi önce Uluborlu idi, daha sonra Eğirdir oldu Beylikler dönemine ait Aksu yöresinde tarihi bir eser olmadığı gibi kaynaklarda da fazla bir bilgi mevcut değildir
Hamitoğulları beyliğinin 1423 tarihinde Osmanlı Devleti sınırları içine alınması ile 16 ve 17 yüzyılda yerli ve göçebe nüfusu oldukça fazla olan Anamas, Osmanlının Eğirdir Kazasının bir nahiyesi olmuştur

18 ve 19 yüzyıllarda Yılanlı oğullarının Aksu tarihinde önemli bir yeri vardır Yılanlı oğullarının nereden gelip, nasıl yerleştikleri konusunda kesin bir bilgi olmamakla beraber, Yılanlı ovasının Yılanlı oğullarına tımar arazisi olarak verilmiş olması düşünülebilir Ama bunu teyit edecek bir belge henüz ortaya konamamıştır

Böcüzadenin Isparta tarihinde Yılanlı oğullarının cömertliği, iyilikseverliği anlatılmış, özellikle Yılanlı oğullarının son temsilcisi konumunda bulunan, kendisine Eğirdir Muhasıllığı (Kaymakamlığı) verilen Şeyh Ali Ağa'nın yapmış olduğu hizmetlerden uzun uzun bahsedilmiştir

Cevdet Paşa tarihinin 2 Cilt 1198 yılı olayları arasında Yılanlı oğullarından Şeyh Ali Ağa'nın kardeşleri Kör Hasan ve Deli İsmail'in zulmü anlatılmaktadır Kör Hasan ve Deli İsmail'in zulümleri ile ilgili şikayetler saraya kadar ulaşmıştır Bunun üzerine; bunların ortadan kaldırılması görevi Karaman Valisi Vezir Mikdat Paşa'ya verilmiştir Karaman Valisi Mikdat Paşa, bazı muharebeler neticesinde Yılanlı oğullarını ve eşkiya takımını ortadan kaldırmıştır Yılanlı oğullarından bir kısmı Konya istikametine kaçmışlardır Bazı hatırlı kişilerin devreye girmesiyle suçları bağışlanmış, Şeyh Ali Ağa'ya Eğirdir Muhasıllığı verilmiştir
Mahkeme kayıtlarındaki ve Osmanlı arşivlerindeki belgelerin incelenmesi neticesinde, 18 yüzyılda Yılanlı oğulları ve yakınlarından, yöre halkının zaman zaman zulme ve haksızlığa uğradığı ortaya çıkmaktadır

Yılanlı oğullarının baskısı, zulmü ve çıkardığı huzursuzluklar neticesinde Anamas yöresindeki halkın göç etmek zorunda kaldığı rivayet şeklinde yöre halkı tarafından anlatılmaktadır Mahkeme kayıtlarındaki ve Osmanlı arşivlerindeki belgelerde bunu desteklemektedir
Yılanlı oğulları ailesi yalnız Aksu yöresinde yaşamış değildir Ailenin bir bölümü subaylık, mütesellimlik gibi görevlerle değişik yerlerde yaşamıştır

Yılanlı oğulları 18 yüzyıl ve 19 yüzyılın ilk yarısında Aksu yöresinin gelişmesine katkıda bulundukları kadar özellikle bugünkü Pazarcık mahallesi mevkiinde yaşayan halkın baskı ve zulüm neticesinde yöreyi terk etmesine sebep olmuştur

Kurtuluş savaşı yıllarında Anadolu'daki Kuva-i Milliye hareketine yöre halkı her türlü desteği vermeye çalışmıştır

Cumhuriyet döneminde Aksu, yöredeki 15 köyün bağlı olduğu Eğirdir İlçesinin Yenice Bucağı iken, 1953 yılında Yenice, Bucak, Mirehor ve Akcaşar köylerinin birleşmesi ile belde teşkilatı kurulmuş, 04071987 tarihinde ilçe statüsüne kavuşmuştur