Aydin Tralleis

AYDIN Tralleis Resimleri ve Tarihi
Tepenin batı, doğu ve güneyi oldukça dik yamaçlarla sınırlanmış, sadece Güzel Hisar ismi verilen 1800x1000 m2’lik terasa antik kent yayılmıştır

Tralleis’in ne zaman kurulduğu kesinlik kazanmamakla birlikte Polopennesos Yarımadası’ndan gelen Argos’lar tarafından kurulduğu iddia edilmektedir Bunun yanı sıra Trakia ve İllirya’dan gelen göçmenlerin de Tralleis’i kurduğu da söylenmektedir

Mitolojiye göre de kenti Tralle isimli bir amazon kurmuştur Strabon “Şehrin Argos’lularla Tralli’ler tarafından kurulduğu için Tralles” ismini aldığını belirtmiştir Pilinius da bunu doğrulayarak Tralleis sözcüğünün Trak kökenli olduğunu ileri sürmüştür Tralleis sözcüğü Luwi kökenli olup, Hellen dilinde “halkı” anlamında türetilmiştir

Ksenophon’un Anabasis isimli eserinde, Lydia satraplığına bağlı kent olarak geçmiştir Bunun ardından karia satraplığına bağlanmış, MÖ400’de Sparta Kralı Thibron burasını ele geçirmek istemiş, ancak başarılı olamamıştır MÖ334’de Anadolu’ya gelen Bİskender’e karşı diğer kentlerin yaptığı gibi karşı koymamıştır İskender’in ölümünden sonra MÖ313’de IAntiogonos’un eline geçmiştir Bundan sonra MÖ301’de Lysimachos, MÖ281’de Seleukoslar buraya egemen olmuşlardır MÖ190’da Seleukos Kralı Antiochos’un Roma’ya yenilmesi üzerine yapılan Apameia barışından sonra (MÖ188) Romalı’lar tarafından kendilerine yardım edilişinden dolayı Bergama Kralı Eumenes’e verilmiştir Bunu izleyen yıllarda Tralleis, Bergama krallarının yardımıyla kültürel anlamda parlak bir dönem yaşamaya başlamıştır MÖ135’de Bergama’nın son Kralı IIIAttalos’un vasiyetiyle Roma’ya bırakılmıştır

Ö27’de İmparator Augustos zamanında (MÖ27-MS14yy) rastlayan bir deprem kenti tamamen yıkmıştır Augustos’un sağladığı parasal yardımlarla kent yeniden yapılmış ve imparatorun şehri anlamına gelen “Kaisareiara” ismi verilmiştir Ancak bu isim MSIyüzyılın sonlarına doğru terkedilerek yeniden Tralleis denmiştir

İmparator Hadrianus (MS117-188) MS129’da doğu seyahatine çıktığında burayı ziyaret etmiş, bu arada Mısır’dan getirmiş olduğu tahıl ürünlerini Tralleis’e bağışlamıştır Roma’nın ikiye ayrılışından sonra Doğu Roma İmparatorluğu toprakları içerisinde kalmıştır Bizans’lılar zamanında önemli bir piskoposluk merkezi olmuştur

XIyüzyıldan sonra Bizans’lılarla Selçuklular arasında birkaç kez el değiştiren kent, XIVyüzyılın başında Aydınoğulları, sonra da Osmanlı’ların eline geçmiştir

Tralleis kalıntıları:

Texier, ChFellows, ORayet ve AThomas gezmiş ve buradaki tiyatro ile yapılardan söz etmiştir
Tralleis’de ilk kez Carl Humann ile WDörpfeld başkanlığındaki bir ekip kazılara başlamış, tiyatro çevresinde yapılan kazılarda heykeller ile Skenenin frizleri bulunmuştur Alman arkeoloji grubunun yapmış olduğu kazılarda ortaya çıkarılan heykel ve mimari parçalar Osman Hamdi bey tarafından İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne götürülmüştür 1898’de Aydın’da meydana gelen bir depremden sonra yeni yapılan binalarda antik kalıntılardan yararlanma izninin verilmesi Tralleis’in yok oluşunu hızlandırmıştır Halil Ethem Bey Tralleis’te 1902 ve 1903’te kazılar yapmış, gymnasion ile ona ait Stoa ve geç devre ait bazilika kazılarında zengin heykeller ortaya çıkarmıştır Tralleis’de tarihi kaynakların sözünü ettiği Antiochos’un sarayından hiçbir kalıntı bulunamamıştırGünümüzde taş ocaklarının yok ettiği Stadium, tiyatro, agora, gymnasion, tapınak ve kiliselerin kalıntıları gelebilmiştir Bunlardan akropol yamaçlarına yaslanan tiyatronun büyük bir Caveasının olduğu gözlemlenmiştir

Tralleis’de günümüze gelebilmiş üç kemer kalıntısı halk arasında üç göz ismiyle tanınmıştır Taş, tuğla karışımı olan bu kemerler de değişik devirlere ait izler kendisini açıkça göstermiştir Geç Roma devrinin ağırlık kazandığı, yer yer devşirme parçaların kullandığı bu yapının Gymnasion olduğu sanılmaktadır Ancak, Roma dönemine ait heykel parçaları bu yapının heykellerle süslenmiş olduğuna işaret etmiştir Ayrıca burada bulunan Latince yazılı 28 yazıtta oyunlarda başarılı olan sporcuların isimleri yazılıdır

ÖIIyüzyılın ikinci yarısından sonra, özellikle Helenistik ve Roma dönemlerinde sigillata denilen çanak çömleklerin büyük bir kısmının Tralleis’de yapıldığını belirtmiştir

Tralleis’de zengin mermer yataklarının bulunuşu, ayrıca Aphrodisias heykel okulunun buraya çok yakın oluşu da burada heykel atölyelerinin çoğalmasına neden olmuştur Tralleis’in Klasik devirde başlayan heykel yapım merkezi olduğu, Helenistik ve Roma dönemlerinde çalışmaların sürdüğü anlaşılmaktadır