Gümüşhane Kaleleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-10-2012

CANCA KALESİ
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde bu kaleden bahis etmektedir Trabzon, Türkler tarafından 1461 yılında fethedildiğinde Kral kızının bu kaleye sığınarak hazineyi saklayıp,öldüğünde nakledilen rivayetler arasındadırKale, doğu-batı istikametinde arka,arkaya üç bölümden teşekkül etmiştirÇevresi 150 m kalınlığındaki burçlarla takviye edilmiştirKalenin girişi batıdan açılmış olup,batıdaki 1duvarı geçtikten sonra küçük bir alana ulaşılırBurada 410x410 m Boyutlarında bir sarnıcı bulunmaktadırBüyük ölçüde sağlam olan sarnıcın üst örtüsü kısmen yıkılmış,içten ve dıştan sıvanmıştırBuradan 2bir kapıyla Kalenin doğu bölümüne ulaşılırBu alanda Kuzey köşesindeki kayaların üzerine oturtulmuş küçük bir şapel vardırSağlam kalan duvarlar üzerinde fresko tekniğinde yapılmış, Hıristiyan Azizleri olduğu tahmin edilen resimler vardır

YAĞLIDERE KÖYÜ KALESİ
Hakim bir tepe üzerinde korunma ve gözetleme amacıyla inşa edilmiştir Kale surları yoğun olarak ayaktadır

KALE KALESİ
doğusunda Gümüşhane-Bayburt anayolunun sağında yer almaktadırKalenin iki yolu vardır Batı yönündeki yol daha kolaydırFakat giriş doğudandırKale çok sarp bir kayalık üzerine 1560 metre yükseklikte Ana kaya üzerine inşa edilmiştir78x27 metre boyundadırMoloztaş örgülü duvarların büyük bir kısmı hala sağlam durumdadırKale duvarlarının yükseklikleri 5-15 metre arasındadırKalenin kuzey ve güney kesimlerinde su sarnıcı ve depolar yer almaktadırBatısında ise 15 metre uzunluğunda doğal bir kaya altı sığınağı bulunmaktadırGirişi ise duvarla örtülüdürKalenin içinde bulunan iki yapı dikkati çekerToprak seviyesinden biraz yüksekte kalan yuvarlak kemerler, dikdörtgen şeklindeki mekanlara aittirArka arkaya bulunan bu iki yapının aydınlığını sağlayacak hiçbir pencere mevcut olmadığından bunların zindan olarak kullanıldığı tahmin edilmektedirKalede vadiye inen gizli su yolları mevcuttur

AKÇAKALE
Gümüşhane-Bayburt karayolunun 5kilometresinden 12 kmkuzeye gidilerek Kaleye ulaşılmaktadır1530 metre yükseklikte olan Kale Ana kaya üzerine nispeten yuvarlak planlı olarak moloztaşlarla yapılmıştırKale olmaktan çok gözetleme kulesi niteliğindedirKule içerisinde bir su sarnıcı yer almaktadırDoğu-Batı uzunluğu 12 metredir

KROM (VADİSİ) KALESİ
Kayalık bir alan üzerine inşa edilen 38x30 m boyutlarındaki kalenin güneybatı tarafında 10 metrelik,kuzeybatı tarafında 8 metrelik duvar kalıntıları mevcutturDiğer kısımları tamamen yalçın kayalıktırAnakaya üzerine moloztaş malzemeden inşa edilmiştirMevcut şekli ile daha çok bir gözetleme kulesi görünümünde olup,Ortaçağ mimarisi özelliklerini yansıtmaktadır

HAS KALESİ
Tarihi İpek yolunun üzerindeki onlarca gözetleme ve koruma amaçlı yapılan Kalelerden biri olan Has Kalesi 35 metre boyunda ve 3 metre çapında bir duvar kalıntısı olarak ayakta kalmıştırKalenin diğer tarafları tamamen yıkık vaziyettedir

KOV KALESİ
Gümüşhane-Erzincan Devlet Karayolu üzerinde 21kilometredeki ismi kov olan (Esenyurt) köyü sınırları içindedirKaleye 6 km’lik stabilize yolla ulaşılırKale 130 metre yükseklikteki bir ana kaya üzerine kuruludurEn yüksek noktası ise 1760 metredirKalenin kuzey cephesinin doğu-batı uzantısı yaklaşık 70 metredirKale dikdörtgen planlı ve burçlarla destekli bir yapıdadır Moloztaş ve harçla inşa edilen yapı içerisinde düzgün olmayan kare planlı bir iç kale görünümünde bir yapı yer almaktadırKale’nin dış duvarları15 metre kalınlığında iç mekan bölümleri 090 cmkalınlığındadırDuvarların iç kısımlarına ahşap kirişler yerleştirilmiştir Tüm Kale birimleri ana kaya ile bütünleştirilmiştirGirişin solunda bulunan burç içerisinde 5 mazgal açıklık bulunmaktadırbunların en geniş açıklığı 1 metredir

KALECİK KALESİ
Korunma ve gözetleme amacıyla yapılmıştır Kale surları iç ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmuştur Surlar tamamen ayaktadır

KOPUZ KALESİ
Kalenin çevre surları yer yer ayaktadır

SATALA KALESİ
Burada bulunan harabelerin Vlyüzyılı geçtiği zannedilmektedirKalenin 530 yılında Perslerin sınırı şiddetle geçmeleri ve surların büyük tehlike arzetmesi sebebiyle Bizans imparatoru Justinianios tarafından onarıldığı bilinmektedirKaleden günümüze bazı kalıntılar kalmıştırKöylülerin yaptığı kazı sonucu kalenin kuzeydoğu köşesinde önemli bir burç ortaya çıkarılmıştır

TORUL KALESİ
Her yıl bölgeye gelenlerin dikkati çekip,ziyaretinde bulunduğu kalenin yapımında kireç harcı kullanılmıştırBir rivayete göre kaleden harşit çayına inen gizli bir yol vardırVe kalenin su ihtiyacı bu gizli yoldan temin edilmektedir

DAĞDİBİ KALESİ
Abdal Musa Tepesine en yakın yerleşim alanındadır Sarp Kayaların üzerine yapılmıştır

EDİRE KÖYÜ KALESİ
Hakim kaya kütlesi üzerine Savunma ve gözetleme amacıyla yapılmıştırKale sur duvarlarının bir kısmı hale ayakta kalmıştır Kaleye ulaşım patika yolla sağlanmaktadır

SÜME KALESİ
Osmanlı döneminde 1400’lü yıllardaTrabzonda bulunan Rum Pontus devletine karşı savunma amaçlı yapıldığı tahmin edilmektidirKale Erikbeli Vadisi üzerinde ve dönemin tek(yaya) ulaşım yolu olan Erikbeli yolunun hemen üzerinde inşa edilmiştirÖzkürtün İlçe Merkezine 6 km mesafede olan Kaleye dört mevsim ulaşım imkanı bulunmaktadır

YALINKAVAK KÖYÜ KALESİ
Aşağı ve yukarı mahallenin orta noktasında dere kenarında yöreye hakim kaya kütlesi üzerine inşa edilmiştirKorunma ve gözetleme amacıyla yapılmıştır Kalenin çevre surları tabiat şartlarına bağlı olarak tahrip olmasına rağmen yer, yer ayakta kalmıştır

KÜRTÜN KALESİ
Tepeye bakıldığında kaleyi görmek mümkün değildirÇünkü kale tepenin içi oyularak inşa edilmiştirTepenin 8-10 metre kuzey yönünden yaklaşık 4 m2 genişliğinde bir girişi bulunmaktadırAncak söz konusu giriş çeşitli nedenlerle taşlarla doldurulmuşturİçerisine giriş mümkün değildirYöre halkının bu kaleye izafeten bu bölgeye “Kaleyanı” adı vermişlerdirHalkın anlattığına göre kaleye merdivenlerle inilmekte,iç meken bir çok kat ve galeriden oluşmaktadırKalenin giriş kısmı dörtgen olup,köşeleri oval olarak bir çeşit harçtan yapılmıştırKalenin MS 6 yüzyılda Roma İmparatorluğu döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir

08-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Gümüşhane Kaleleri CANCA KALESİ Evliya Çelebi Seyahatnamesinde bu kaleden bahis etmektedir Trabzon, Türkler tarafından 1461 yılında fethedildiğinde Kral kızının bu kaleye sığınarak hazineyi saklayıp,öldüğünde nakledilen rivayetler arasındadırKale, doğu-batı istikametinde arka,arkaya üç bölümden teşekkül etmiştirÇevresi 150 m kalınlığındaki burçlarla takviye edilmiştirKalenin girişi batıdan açılmış olup,batıdaki 1duvarı geçtikten sonra küçük bir alana ulaşılırBurada 410x410 m Boyutlarında bir sarnıcı bulunmaktadırBüyük ölçüde sağlam olan sarnıcın üst örtüsü kısmen yıkılmış,içten ve dıştan sıvanmıştırBuradan 2bir kapıyla Kalenin doğu bölümüne ulaşılırBu alanda Kuzey köşesindeki kayaların üzerine oturtulmuş küçük bir şapel vardırSağlam kalan duvarlar üzerinde fresko tekniğinde yapılmış, Hıristiyan Azizleri olduğu tahmin edilen resimler vardır YAĞLIDERE KÖYÜ KALESİ Hakim bir tepe üzerinde korunma ve gözetleme amacıyla inşa edilmiştir Kale surları yoğun olarak ayaktadır KALE KALESİ doğusunda Gümüşhane-Bayburt anayolunun sağında yer almaktadırKalenin iki yolu vardır Batı yönündeki yol daha kolaydırFakat giriş doğudandırKale çok sarp bir kayalık üzerine 1560 metre yükseklikte Ana kaya üzerine inşa edilmiştir78x27 metre boyundadırMoloztaş örgülü duvarların büyük bir kısmı hala sağlam durumdadırKale duvarlarının yükseklikleri 5-15 metre arasındadırKalenin kuzey ve güney kesimlerinde su sarnıcı ve depolar yer almaktadırBatısında ise 15 metre uzunluğunda doğal bir kaya altı sığınağı bulunmaktadırGirişi ise duvarla örtülüdürKalenin içinde bulunan iki yapı dikkati çekerToprak seviyesinden biraz yüksekte kalan yuvarlak kemerler, dikdörtgen şeklindeki mekanlara aittirArka arkaya bulunan bu iki yapının aydınlığını sağlayacak hiçbir pencere mevcut olmadığından bunların zindan olarak kullanıldığı tahmin edilmektedirKalede vadiye inen gizli su yolları mevcuttur AKÇAKALE Gümüşhane-Bayburt karayolunun 5kilometresinden 12 kmkuzeye gidilerek Kaleye ulaşılmaktadır1530 metre yükseklikte olan Kale Ana kaya üzerine nispeten yuvarlak planlı olarak moloztaşlarla yapılmıştırKale olmaktan çok gözetleme kulesi niteliğindedirKule içerisinde bir su sarnıcı yer almaktadırDoğu-Batı uzunluğu 12 metredir KROM (VADİSİ) KALESİ Kayalık bir alan üzerine inşa edilen 38x30 m boyutlarındaki kalenin güneybatı tarafında 10 metrelik,kuzeybatı tarafında 8 metrelik duvar kalıntıları mevcutturDiğer kısımları tamamen yalçın kayalıktırAnakaya üzerine moloztaş malzemeden inşa edilmiştirMevcut şekli ile daha çok bir gözetleme kulesi görünümünde olup,Ortaçağ mimarisi özelliklerini yansıtmaktadır HAS KALESİ Tarihi İpek yolunun üzerindeki onlarca gözetleme ve koruma amaçlı yapılan Kalelerden biri olan Has Kalesi 35 metre boyunda ve 3 metre çapında bir duvar kalıntısı olarak ayakta kalmıştırKalenin diğer tarafları tamamen yıkık vaziyettedir KOV KALESİ Gümüşhane-Erzincan Devlet Karayolu üzerinde 21kilometredeki ismi kov olan (Esenyurt) köyü sınırları içindedirKaleye 6 km’lik stabilize yolla ulaşılırKale 130 metre yükseklikteki bir ana kaya üzerine kuruludurEn yüksek noktası ise 1760 metredirKalenin kuzey cephesinin doğu-batı uzantısı yaklaşık 70 metredirKale dikdörtgen planlı ve burçlarla destekli bir yapıdadır Moloztaş ve harçla inşa edilen yapı içerisinde düzgün olmayan kare planlı bir iç kale görünümünde bir yapı yer almaktadırKale’nin dış duvarları15 metre kalınlığında iç mekan bölümleri 090 cmkalınlığındadırDuvarların iç kısımlarına ahşap kirişler yerleştirilmiştir Tüm Kale birimleri ana kaya ile bütünleştirilmiştirGirişin solunda bulunan burç içerisinde 5 mazgal açıklık bulunmaktadırbunların en geniş açıklığı 1 metredir KALECİK KALESİ Korunma ve gözetleme amacıyla yapılmıştır Kale surları iç ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmuştur Surlar tamamen ayaktadır KOPUZ KALESİ Kalenin çevre surları yer yer ayaktadır SATALA KALESİ Burada bulunan harabelerin Vlyüzyılı geçtiği zannedilmektedirKalenin 530 yılında Perslerin sınırı şiddetle geçmeleri ve surların büyük tehlike arzetmesi sebebiyle Bizans imparatoru Justinianios tarafından onarıldığı bilinmektedirKaleden günümüze bazı kalıntılar kalmıştırKöylülerin yaptığı kazı sonucu kalenin kuzeydoğu köşesinde önemli bir burç ortaya çıkarılmıştır TORUL KALESİ Her yıl bölgeye gelenlerin dikkati çekip,ziyaretinde bulunduğu kalenin yapımında kireç harcı kullanılmıştırBir rivayete göre kaleden harşit çayına inen gizli bir yol vardırVe kalenin su ihtiyacı bu gizli yoldan temin edilmektedir DAĞDİBİ KALESİ Abdal Musa Tepesine en yakın yerleşim alanındadır Sarp Kayaların üzerine yapılmıştır EDİRE KÖYÜ KALESİ Hakim kaya kütlesi üzerine Savunma ve gözetleme amacıyla yapılmıştırKale sur duvarlarının bir kısmı hale ayakta kalmıştır Kaleye ulaşım patika yolla sağlanmaktadır SÜME KALESİ Osmanlı döneminde 1400’lü yıllardaTrabzonda bulunan Rum Pontus devletine karşı savunma amaçlı yapıldığı tahmin edilmektidirKale Erikbeli Vadisi üzerinde ve dönemin tek(yaya) ulaşım yolu olan Erikbeli yolunun hemen üzerinde inşa edilmiştirÖzkürtün İlçe Merkezine 6 km mesafede olan Kaleye dört mevsim ulaşım imkanı bulunmaktadır YALINKAVAK KÖYÜ KALESİ Aşağı ve yukarı mahallenin orta noktasında dere kenarında yöreye hakim kaya kütlesi üzerine inşa edilmiştirKorunma ve gözetleme amacıyla yapılmıştır Kalenin çevre surları tabiat şartlarına bağlı olarak tahrip olmasına rağmen yer, yer ayakta kalmıştır KÜRTÜN KALESİ Tepeye bakıldığında kaleyi görmek mümkün değildirÇünkü kale tepenin içi oyularak inşa edilmiştirTepenin 8-10 metre kuzey yönünden yaklaşık 4 m2 genişliğinde bir girişi bulunmaktadırAncak söz konusu giriş çeşitli nedenlerle taşlarla doldurulmuşturİçerisine giriş mümkün değildirYöre halkının bu kaleye izafeten bu bölgeye “Kaleyanı” adı vermişlerdirHalkın anlattığına göre kaleye merdivenlerle inilmekte,iç meken bir çok kat ve galeriden oluşmaktadırKalenin giriş kısmı dörtgen olup,köşeleri oval olarak bir çeşit harçtan yapılmıştırKalenin MS 6 yüzyılda Roma İmparatorluğu döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir