Çorum İlinde Şive Ve Ağız Farkları

Çorum İlinde Şive ve Ağız Farkları

Batı Türkçe’sinin hakim olduğu Türkiye’de Çorum Ağzı yabancı tesirlerden kısmen olsun uzak kalmış aşiretçilerden kendisini korumuş ise de İstanbul konuşmasından bazı farklar gösterdiğini görmekteyiz Bu farkların önemlileri şunlardır:

a-) Özellikle fiillerde açık ve kulağa hoş gelmeyen şive hataları görülmektedir

1- Bu aşam sinamaya gidiyon mu? ( Bu akşam sinemaya gidiyor musun? )
2- Yarin bize geliyon mu? ( Yarın bize geliyor musun? )

b-) Fiillerin şimdiki zaman ve geniş zaman kiplerini çoğul birinci şahıs takıları ( yoruz ve rız ) olarak değilde ( yok rık ) takıları eklenerek kullanılıyor

1- Bu aşam size geliyok ( Bu akşam size geliyoruz )

c-) Kelimeler içinde bazı ince seslerden kalın sesli olarak yer değiştirmektedir

Örnekler: Madeniz ( Maydanoz ), ilahne ( lahana ) gibi

d-) Aynı sesli harflerde ince sesler birbirleriyle, yer değiştirerek söylenir

Örnekler: a-ı- ( kahırdak- kıkırdak )
a-o ( fiston - fistan )
e-a ( kirez - kiraz )
e-ü ( eyvaz - üvez )
u-ü ( gul-gül, güya-güvey )

e-) Kelimelerdeki bazı sessiz harflerin şivede değiştiğini görmekteyiz

Örnekler: Bek-Pek
Balak – Malak
İskembe- İskemle
Merzuvan- Merdiven
Ohu- Oku gibi

f-) Bazı kelimeler başka yerlerde hiç konuşulmadığı halde halâ canlılığını muhafaza etmektedir Ve konuşulmaktadır Bunlar Çorum’un dış etkilerden korunma sonucu ölmemiştir Öztürkçe veya değişikliğe uğramış kelimelerdir

Örnekler: Badal – Merdiven ( Çocuk badaldan düştü )
Bıldır – Geçen yıl ( Bıldır meyva çok oldu )
Böğür – Yan taraf ( Böğürüm üç gün sızlıyor )
Çene – Köşe ( Çeneyi dönünce caddeye çıkarsın)
Essahmıdiyon – Sahimi söylüyorsun
Ecik – Az ( Çocuklara ecik leblebi aldım )
Gobel – Küçük erkek çocuk
Hevri, hevrücek – Çabuk çabucak ( Yemeği hevrücek bitirdiler )
Gumpür – Patates ( Pazardan gumpür aldım )
Kitipiyoz – Sünepe beceriksiz
Medine – Öteberi konulan ocak başındaki küçük tencere
Şişirim – Çok sıkı biten meyve ( Bu yıl meyveler şişirim )
Yanıllı – Sırt arka