Samsun Coğrafi Durum

COĞRAFİ DURUM

1 Coğrafi Konum

Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz’e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun ili 9,083 Km²’lik bir yüz ölçüme sahiptir Coğrafi konum olarak 40° 50’ - 41° 51’ kuzey enlemleri , 37° 08’ ve 34° 25’ doğu boylamları arasındadır Kuzeyinde Karadeniz’in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu , batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya ,Güney batısında ise Çorum illeridir

Samsun ili yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır
Sayfa Başı
2 Jeolojik Yapı

Samsun’da genç delta ovalarında alüvyonlar bulunmakla birlikte, dik yamaçlarla ayrılmış taraçalarda eski alüvyonlar görülmektedir Güneydeki dağlık kesime geçiş alanı neojen yaşlı, killi-kireçli tortularla kaplıdır Kıyı dağları Kretase lavlarından oluşmuştur Aynı dağların iç kesimlerinde killi, çakıllı tortular bulunur İç kesimlerde Neojen tortular ve yer yer alüvyonlarla kaplı ovaların güneyinde de birinci ve ikinci zaman yaşlı ve kıvrımlı kayaçlar Kretase ve Eosen Flişlerine rastlanır Geniş alanlarda ise volkanik oluşumlar görülmektedir Samsun’da Eosen, Kretase ve Neojen dönemli oluşumlara sıkça rastlanmaktadır
Sayfa Başı

3 Yaylalar

Bölgedeki yaylalar genellikle ikinci ve üçüncü zamanda meydana gelmiştir Karadeniz bölgesinde dağ yamaçları çok aşınmıştır Ayrıca bölgedeki akarsular toprağı yeteri derecede parçalayarak arazide yer yer yaylalar meydana getirmiştir Bunlar arasında en önemlileri Ladik, Havza ve Kavak yaylalarıdır
Sayfa Başı

4 Dağlar

Samsun ili topraklarının Karadeniz kıyıları düzlüklerle, güneye uzanan iç kesimleri ise, yükseklikleri fazla olmayan dağ sıraları ile kaplıdır Bölge, Karadeniz kıyıları ile bu kıyılara içeriden paralel olarak uzanan yüksek dağlar arasındadır Bu dağlar Ünye-Çarşamba kesiminde doğu-batı, Samsun-Bafra kesiminde doğu-güney, batı-kuzeybatı yönünü takip eder Doğudan batıya doğru uzanan ve birbirinin devamı olarak görünen başlıca iki sıra dağ vardır Bunlardan doğudakine Canik Dağları, batıdakine ise, Çangal Dağları denir

Canik Dağları : Büyük bölümleri Ordu ilinde bulunan Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar Yüksekliği ortalama 1500 metredir

Çangal Dağları: Samsun ili sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop ili sınırları içerisindedir Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir

Sıralı Dağlar: Samsun ilinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak ilçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir

Kocadağ: Samsun ilinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir

Akdağ: Samsun ilinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir Ladik ilçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir

Kunduz Dağları: Samsun ili Vezirköprü ilçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ülke çapında bir şöhrete sahiptir

Hacılar Dağı: Ankara -Samsun karayolu üzerinde,Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir Bundan sonra Mahmur dağlarını görmekteyiz

Nebyan Dağları: Samsun’un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir

Bu dağlardan başka, güney doğuda; Akpınar 900 m ve Böğürtlen tepe 950 m, doğuda Büyük dağ ve Topuzlu 950 m, Sofualan ve Örencik 800 m, güney doğuda Saltuk tepesi 1150 m, Kavakta Kocaçaltepe 913 m, Mert ırmağı sağ yönünde Çadırtepe 110 m, Kürtün ırmağının sağında limana doğru uzanan Toraman tepe 125 m, yüksekliklerinde tepeler de mevcuttur
Sayfa Başı

5 Akarsular

Yeşilırmak: Yeşilırmak nehri Köse Dağlarından çıkar Erbaa ilçesinden geçerek Çarşamba’ya ulaşan Yeşilırmak ilçeyi ortadan ikiye bölerek, Civa Burnun’dan Karadeniz’e dökülür Üçtaşlar bölgesinde Ters akan ırmağı ile birleşir Uzunluğu 416 km olan Yeşilırmağın akış hızı saatte 5 km, en kurak mevsimde su yüksekliği 9 metre doğu sahilinde ise 55 metredir

Kızılırmak: Sivas’taki Kızıl Dağından doğan Kızılırmak Türkiye’nin en uzun akarsuyudur Osmancık ilçesinden Karadeniz bölgesine giren ırmak 1151 km uzunluğundadır Kargı civarında kuzey doğu Samsun-Sinop sınırına girer Bafra’nın batısında kollara ayrılan ırmak Bafra Burnundan Karadeniz’e dökülür Delice, Devrez ve Gökırmak Kızılırmak’ın önemli kollarındandır Bafra yakınlarında yapılan ölçümlere göre en kurak zamanda genişliği 46 metre derinliği 130 metredir Saniyede 21 metreküp su akıtır Akış hızı ise saatte 4 ila 6 km arasındadır

Terme Çayı: Terme çayı Kara ormandan doğar Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme çayı ilçeyi ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metre olan Terme çayı çeltik tarlalarına hayat verir
Diğer Akarsular: Mert Irmağı, Kürtün Çayı, Ters akan Çayı, Karaboğaz Deresi, Akçay, Uluçay, Esenli, İncesu, Hızırilyas, Ballıcaderesi ve Güdedi gibi irili ufaklı akarsular vardır
Sayfa Başı

6 Ovalar

Çarşamba Ovası: Erbaa ilçesinde geçen Yeşilırmak nehri Çarşamba ilçesine ulaştıktan sonra Civa Burnundan Karadenize dökülürken çok kıymetli alüvyonlu Çarşamba ovasını meydana getirir Kirazlık’tan başlayan Çarşamba Ovasının yüz ölçümü 89500 hektardır DSİ tarafından yaptırılan su kanalları sayesinde arazinin % 70 i tarıma elverişli hale getirilmiştir Geri kalan % 30 luk kısım ise ormanlık, sazlık ve bataklıktır Sulama alanı 82707 ha olup 19031 ha ‘ının inşaatı devam etmektedir

Bafra Ovası: Bafra ilçesine gelen Kızılırmak, Bafra’da çeşitli kollara ayrılır Bafra burnundan denize dökülen Kızılırmak, ardında geniş ve alüvyonlu topraklar bırakır 47727 hektarlık ova nın 6150 ha lık alan halihazırda sulanmaktadır Türkiye’nin en verimli ovalarından biridir DSİ tarafından yaptırılan sulama kanalları ile sulanan ovanın kuzey kısımları çorak arazidir Bu yerlerde hayvancılık yapılmaktadır
Sayfa Başı

7 Göller

Bölgedeki göller zaman zaman değişen akarsu yataklarından meydana gelmiştir Yörenin gölleri Bafra,Çarşamba ve Ladik ilçelerinde toplanmıştır

Liman Gölü: Bafra ya 20 km uzaklıktadır 3 km büyüklüğündeki göl bazı kollarla denize açılmıştır Bu kolların uzunluğu bazı yerlerde 2000 metreyi bulur Gölde kefal ve sazan balığı avcılığı yapılmaktadır Liman gölünün güneyinde Balık gölü kuzeyinde ise Karaboğaz gölü vardır

Ladik Gölü: Tersakan ırmağının kaynağını teşkil eden Ladik gölü Ladik’e 10 km uzaklıktadır Gölde alabalık ve turna balığı bulunmaktadır Balıkçılık yanında geniş bir sazlık alana sahip olan Ladik gölünden toplanan sazlar hasır yapımında kullanılır Gölün uzunluğu 5 km genişliği 2 km ve yüz ölçümü 10 km2 karedir

Simenit Gölü: Bu Göl Terme çayı yatağının değişmesi ile meydana gelmiştir Terme hudutları içerisinde bulunan gölde balıkçılık yapılmaktadır Termeye 20 km uzaklıkta bulunan göl, kanalla birbirine bağlanmış iki göl görünümümdedir Kışın yağmur suları ile beslenen göl,fırtınalı zamanlarda zaman zaman deniz suyunu göle karışması ile dolar

Diğer Göller: Bunlar,Bafra da Kızılırmak tarafından meydana getirilmiş Karagöz, Dutdibi, Çernek, Uzun göl ve Tombul gölüdür Çarşamba’da Yeşilırmak ta Akçagöl, Akarcık, Dumanlı ve Kör ırmak adıyla bilinen gölleri oluşturmuştur

Sayfa Başı

8 Barajlar

Hasan Uğurlu Barajı ve Hidro Elektrik Santrali

Baraj, Yeşilırmak üzerinde ve Çarşamba ve Ayvacık ilçeleri sınırlarındadır Yapımına 1971 yılında başlanan baraja Trafik kazasında ölen merhum Samsun DSİ 7Bölge Müdürü Hasan Uğurlu‘nun adı verilmiştir Türkiye’nin en büyük barajlarından biri olan baraj, tamamen Türk firma ve mühendisleri tarafından gerçekleştirilmiştir Yalnızca makine ve elektrikle ilgili ekipmanlar yurtdışından getirilmiştir Barajın 2Ünitesi 1979 yılında, 3Ünitesi ise 1982 yılında , 4Ünitesi de 1983 yılında işletmeye açılmıştır500 mw gücünde ve yılda 1217 gwH enerji üretimi yapılmaktadır Göl hacmi 1078,75 x106 m3 türBaraj yüksekliği 175 m dir

Suat Uğurlu Barajı ve Hidro Elektrik Santrali

Hasan Uğurlu barajının 18 km aşağısında Yeşilırmağın Çarşamba ovasına açıldığı yerde bulunan barajın yapımına da 1971 yılında başlanılmıştır Balohar barajı adı ile başlanan baraja daha sonra trafik kazasında Hasan Uğurlu ile hayatını kaybeden eşi Suat Uğurlu’nun adı verilmiştir Projenin amacı enerji üretimi ve Çarşamba ovasının sulanmasıdır Barajın 1ve 2 Ünitesi 1979 yılı sonunda, 3 ve 4 Ünitesi de 1983 Martında işletmeye açılmıştır 46 mw gücünde ve yıllık 273 gwH enerji üretimi yapılmaktadır Göl hacmi 181,31 x106 m3 tür Baraj yüksekliği 51 m dir

Altınkaya Barajı ve Hidro Elektrik Santralı

Altınkaya barajı Bafra ilçe merkezinin 35 km güney batısında Kızılırmak üzerinde yer alan temelden 195 m yükseklikte , kil çekirdekli kaya dolgu tipinde bir barajdır 700 mw gücünde yılda 1 milyar 632 milyon kwh enerji üretimi yapılmaktadır1987 yılında su tutulmaya başlanmış olup, 1988 ocak ayınından itibaren 175 000 kwH gücündeki 4 no lu ünitede normal üretime başlanmıştır Göl hacmi 5,763 x109 m3 tür

Derbent Barajı

Derbent Altınkaya barajının 30 km mansabında olup, 33 m yüksekliğinde (talvegden) kil çekirdek kaya dolgu barajıdır Yüzer baraj sınıfına giren Derbent barajı Bafra’ya 7 km uzaklıktadır Sulama alanı ise 47727 Hadır Yapılan kanallarla Bafra ovası sulama amaçlıdır 56 mw gücünde ve 257 gwH yıllık enerji üretmektedir Göl hacmi 213 x106 m3 tür

Çakmak Barajı

Zonlu toprak dolgu tipinde, içme-kullanma-sanayi suyu temini için inşa edilmiş bir barajdır Temelden yüksekliği 57,50 m, normal su seviyesinde göl hacmi 106,50 hm3 ve gövde hacmide 2,60 hm3 tür Barajdan verilen toplam su miktarı 4000 litre/saniye olup içme suyu için 3540 l/s su verilmekte, Samsun gübre fabrikasında 300 l/s ve Karadeniz bakır fabrikasında ise 460 l/s su kullanılmaktadır
Sayfa Başı

9 İklim

Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir Sahil şeridinde (Merkez ilçe,Terme, Çarşamba, Bafra ,Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy ve Yakakent ) Karadeniz ikliminin etkileri görülür Bunun için sahil şeridinde yazlar sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçer İç kesimler (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2000 metreyi bulan Akdağ ve 1500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır Buradaki dağların etkisinden dolayı kışlar soğuk, yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçer Sıcaklık ve yağış yönünden Samsun hiç bir bölgeye benzemez Samsun’da aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür Bazı yıllar kış ortalarında yazdan günler yaşanır Sahil şeridinde kar ile kaplı günlerin sayısı 2-3 günü geçmez İç kesimlerde ise kar yağışından bazen ulaşım aksar

Samsun, genelde ılıman iklime sahiptir Ancak sahil şeridinde ve iç kesimlerde iklim 2 ayrı özellik gösterir Sahil şeridinde (Merkez ilçe, Terme, Çarşamba, Bafra, Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy) Karadeniz ikliminin etkileri görülür Yazlar sıcak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer İç kesimde ise (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2000 m’ yi bulan Akdağ ve 1500 m’ yi bulan Canik Dağları’nın etkisiyle yazlar serin, kışlar ise soğuk, yağmurlu ve kar yağışlı geçer

Yıllık ortalama sıcaklık 15 0C’dir Yıllık ortalamalara göre en sıcak geçen aylar; Temmuz (23,1 0C) ve Ağustos (23,2 0C), en soğuk geçen aylar ise Ocak (6,9 0C) ve Şubat (6,6 0C) aylarıdır En yüksek sıcaklık ortalaması, yıllık 18,10C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11 0C’dir İlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15 km iç kısımlarda ölçülen sıcaklıklar arasında 10 0C’ye varan farklılıklar bulunmaktadır Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça iç kısımlara doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri büyük değişim göstermektedir Güneş, Temmuz ve Ağustos aylarında çok etkilidir

Karla örtülü gün sayısının olduğu aylar; Aralık (2 gün), Ocak (3 gün), Şubat (4 gün), Mart (2 gün) ve Nisan (1 gün) olup, 1993 yılı Kasım ayında 1 gün ve 1995 yılı Nisan ayında 1 gün kar örtüsü tespit edilmiştir En yüksek kar örtülü gün sayısı Şubat ayında 4 gün olarak belirlenmiştir Donlu gün sayısı yıllık ortalama 8’dir

Yıllık ortalama yağış ülke ortalamasının üzerindedir (676,5 mm) Buna karşılık ildeki yağış oranı, Batı Karadeniz Bölgesi illerindekinden farklıdır İlde yağış en çok Ekim (86,5 mm) ve Kasım (81,2 mm) aylarında olmaktadır İlin doğusundaki yağış miktarı batısına göre daha fazladır Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 156 gün civarındadır

Samsun, kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır En şiddetli esen rüzgarın yönü güney-güneybatı olup, bu rüzgarın adı Aralık ayında esen Kıble rüzgarıdır

Yıllık en yüksek sıcaklık 32,4 0C, en sıcak gün 31082006’dırYıllık endüşük sıcaklık -3,6 0C, en düşük sıcaklık günü 24012006’ dırYıllık sıcaklık ortalaması 14,5 0C’ dirEn düşük sıcaklık ortalaması 10,9 0C’dirYıllık Deniz suyu sıcaklığı ortalaması 16,4 0C’dirYıllık toplam yağışlı gün sayısı 135’dirOrtalama açık gün sayısı 48’dirBulutlu gün sayısı 238’dirKapalı gün sayısı 79’durYıllık toplam yağış miktarı 714,7 kg/yıl’dırDonlu gün sayısı 13’dürOrtalama rüzgar hızı ve yönü 1,9 NNW’ dirYıllık nispi nem ortalaması % 74,3 ‘dür

Samsun, kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır En şiddetli esen rüzgarın Hızı 19,7 m/sec Ve yönü güney olup, bu rüzgarın adı Mart ayında esen Kıble rüzgarıdır