Dilek Sofrası

Dilek Sofrası



Bu gelenek, Cumhuriyet sonrası Ankara’sında görülmüştür1930-40’lı yıllarda yaygınlaşmış, günümüze kadar gelmiştirAdak adama, adağını yerine getirme, yeni dileklerde bulunmak için yapılan bir yemekli toplantıdırBuradaki yemek, daha çok çerez, yemiş ve yeşilliklerden oluşurEski İstanbul ve Bursa’da da örneği görülmüştür

Oralarda geleneğin adı, ‘Zekeriya Peygamber Sofrası’ ya da ‘Peygamber Sofrası’ adıyla adlandırılır Geleneğin, yüzyılın başında Hicaz’dan gelen ihtiyar bir kadının eseri olduğu söylenmektedirZekeriya Sofrası geleneği, genellikle yalnızca kadınlar arasında yapılırFakat genç öğrenci delikanlıların ya da ender olarak kadınlı erkekli gurupların katıldığı sofraların da kurulduğu görülmüştür

Sofra, dileği yerine gelmiş bir kadın tarafından düzenlenirDaha çok Şabanı Şerif ayı içinde yapılırSofraya komşu ve akraba kadınlar çağrılır Sofra açılmadan önce, iki rekat namaz kılınırNamazdan sonra Kur’an-ı Kerim’in 19Suresi olan Meryem Suresi okunur
Zekeriya Sofrası, adını Zekeriya Peygamber’den alır Sofranın özelliği ise, namaz kılınıp Kur’an okununcaya ve sofraya adak mumu dikilinceye kadar, katılanların birbirleriyle konuşmamalarıdırYani, susmak ve konuşmamak, sofranın başlıca kurallarındandırBu nedenle davete çocukları götürmezlerZekeriya sofrasının bir diğer özelliği, sofrada 41 çeşit yiyeceğin bulunması zorunluluğudurEğer sofra iki kişi tarafından düzenlenirse 82 çeşit tabağın olması gerekmektedir Sofraya katılanlar bu 41 çeşit yiyecekten tadarlar

Sofranın ortasında, adağı yerine gelmiş olan ve sofrayı düzenleyen kadının diktiği mum, sonuna kadar yanık dururBu mumun yanına, davete gelenler ve adak dileyenler de birer mum dikerlerBunlar, “Eğer muradım olursa gelecek yıl Şaban ayında böyle bir sofra kurmayı” ya da “Böyle bir Zekeriya sofrası kurmayı adıyorum” derlerDiledikleri niyet sayısına göre de mum dikerler
Bazıları, Zekeriya Sofrası’nın dinle ilgili olmadığını söylüyorlarFakat, namaz kılınması, Kur’an-ı Kerim okunması, dua yapılması gibi uygulamalar, konunun dinsel yönünü göstermektedirSofraya mum yakmak ise dinsel esaslara uymamaktadırBir Zekeriya Sofrası Listesi Şöyle:

1)Antep fıstığı , 2)Fındık , 3)Sarı leblebi , 4)Kuru üzüm , 5)Beyaz leblebi , 6)Kuru erik , 7)Dut kurusu , 8)Yerfıstığı , 9) Pestil , 10) Kuru incir , 11)Şeker, 12)Portakal , 13)Mandalina , 14) Ayva ,15) Armut ,16)Muz , 17)Kestane , 18)Hurma , 19)Ceviz içi , 20)Damla sakızı , 21)Vişne kurusu , 22)Kesme şeker , 23)Çikolata ,24)Tepsi böreği , 25)Sigara böreği , 26)Zeytinyağlı dolma , 27)Kuru köfte , 28)Patates salatası , 29)Patates kızartması , 30)Turşu, 31)Bisküvi , 32)Maydanoz , 33)Tere , 34)Roka , 35)Marul , 36)Salatalık , 37)Taze soğan , 38)Havuç salatası , 39)Domates , 40)Tuz , 41)Çörekotu
Bazılarınca Zekeriya Sofrası’nın dinle hiçbir ilgisi olmadığı söylenmektedir Namaz kılınması, Kur’an-ı Kerim okunması, dua yapılması dolayısıyla, dini bir veçhe de verilmiş, sofraya mum yakmak gibi dini esaslara uymayan bir yol takip edilmiştir

Ancak, “ insanlar murat, niyet, dilek, istek veya hacetlerini, bir adak yerine başvurarak, adaklarla elde etmeye uğraşmaktadırlar İnsanlar, niçin adak yerlerine gitmek ve adamak suretiyle maksatlarına erişmek istiyorlar?”
Geleneksel Türk mutfağında dinsel yönü ağırlıklı pek çok yemek ve sofra geleneği vardır Ankara’da da bugün bile lokma dökme, helva çekme, aşure kaynatma gibi yiyecekler yapılmakta, Der- der Sofrası gibi dinsel yönlü sofralar kurulmaktadır