Sabah Ve Akşam Allah’I Zikretmek

[b]وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ
1 “Sabah akşam tevâzu içinde yalvararak ürpererek ve sesini yükseltmeden Rabbini an Sakın gafillerden olma!”
A‘râf sûresi (7) 205

özellikle gecenin sâkin ve huzurlu saatlerinde son derece sessiz ve insanın sadece kendisinin duyacağı hafif bir sesle mümkün olduğunca gönül tellerini titreten bir edâ ile kendisini zikretmesini istemektedir Bütün bu hallerin yanısıra Kâinatın Sahibi’nin büyüklüğü karşısında kendi aczini ve zayıflığını duyarak mütevâzi olması gerektiğini hatırlatmaktadır
[b]فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا وَمِنْ آنَاء اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى
2 “Güneş doğmadan ve batmadan önce Rabbini ulûhiyyet makamına yakışmayan sıfatlardan tenzih et ve O’na hamdet”
Tâhâ sûresi (20) 130

[b]اصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ
3 “Akşam sabah Rabbini ulûhiyyet makamına yakışmayan sıfatlardan tenzih et ve O’na hamdet”
Mü’min sûresi (40) 55

güneş batmadan önce de ikindi namazının kılınmasını emretmektedir Resûl-i Ekrem Efendimiz bir defasında ayın on dördüncü gecesi bedir halindeki aya baktıktan sonra yanındaki sahâbîlere onu gösterdi ve hiç zorlanmadan ayı gördükleri gibi kıyamet gününde de Cenâb-ı Hakk’ı aynı şekilde göreceklerini haber verdi; sonra “Güneş doğmadan ve batmadan önceki namazları uykuya veya işe yenik düşmeden zamanında kılabiliyorsanız mutlaka kılınız” buyurdu; ardından da iki numaralı âyeti okudu (Buhârî Mevâkît 16)
Âyet-i kerîmede işaret buyrulan iki vakti değerli kılan önemli bir husus vardır 1052 numaralı hadiste gördüğümüz üzere bu iki vakit yeryüzündeki meleklerle gökyüzünden henüz gelmiş meleklerin buluşup birbirinden nöbeti devraldıkları zamandır; bu sebeple de bereketli bir vakittir
Üçüncü âyette sabah diyetercüme edilen el-aşiy güneşin zevâlinden gecenin ilk saatlerine kadar olan zamanı yani öğle ikindi akşam ve yatsı namazlarını akşam diye tercüme edilen el-ibkâr kelimesi de imsâk vaktinden güneşin doğuşuna kadar olan zaman dilimini yani sabah namazını kapsamaktadır Böylece bu âyette beş vakit namaz emredilmiş olmaktadır
[b]فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ
[b]رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ
4 “ namazı kılmaktan zekâtı vermekten alıkoyabilir”
Nûr sûresi (24) 36 37

Âyet-i kerîmede oraların korunup gözetilmesi temizlenip bakılması oranın yüceliğine yakışmayan alış veriş gibi gereksiz konuşmalar gibi davranışların bu mübarek yerlerde yapılmaması kokusu başkalarını rahatsız eden bir şey yendiği zaman câmilere gidilmemesi emredilmektedir Âyet-i kerîmede temas edilen ikinci husus da bu mübarek yerlerin namaz vakitlerinde oraya gidilip içinde ibadet edilmek suretiyle her zaman canlı tutulması dünya malının ve meşgalesinin insanı bu mâbedlerdeCenâb-ı Hakk’ın sabah akşam yani bütün günanılmasıdır
Kendilerini namazlarıyla sadece mescidleri değil bir kısım ibadetlerini evlerinde yapmak suretiyle aynı zamanda oraları da canlı ve diri tutan böylece yuvalarını kabristan olmaktan kurtaran kimselerdir
[b]إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبَالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِشْرَاقِ
5 “Biz dağları onun emrine verdik Bu dağlar akşam sabah onunla birlikte 18

Bu âyet-i kerîmede Dâvûd aleyhisselâm’ın şanlı saltanatından söz edilmektedir Dâvûd aleyhisselâm’ın o dâvûdî sesiyle okuduğu Zebûr’un âhengine kendilerini kaptırıp onunla birlikte Cenâb-ı Hakk’ı tesbih ederlerdi O’nu ulûhiyetine yakışmayan sıfatlardan tenzih ederlerdi Âyetin devamında kuşların da Dâvûd peygamberin emrine verildiği onların da bu şanlı zikre katıldıkları belirtilmektedir
Sabah diye tercüme ettiğimiz işrâk vakti kuşluk zamanı demektir Demek ki Hz Dâvûd’un ibadet saatlerinden biri de bu vakitti Kuşluk namazı kılan bahtiyar mü’minler Dâvûd aleyhisselâm’ın ibadet saatinde alınlarını secdeye koyarak onun hâtırası olan bu vakti ihyâ etmiş oluyorlar Hâsılı akşam sabah ilk insandanberi süregelen bir âdet ve dinî gelenektir